97 rocznica urodzin Aleksandra II Oberhard – na przekór losowi.

Pułkownik Aleksander II Oberhard

Pułkownik Aleksander II Oberhard

“Każdy z nas ma swoje etykiety. Syna, ojca, męża, dziadka etc. Z punktu widzenia naszej genealogii , Aleksander II odegrał kluczowa rolę: to dzięki Niemu przetrwała rodzina Oberhard i etykieta “zbawca rodziny” jest jak najbardziej zasadna… .

Narodziny i życie Aleksandra II w burzliwych i dramatycznych czasach I połowy XX wieku okazały się “być lub nie być” dla nazwiska Oberhard. Był ostatnim potomkiem ( w 1919 roku) i ostatnią nadzieją na przedłużenie rodu. Mimo przeciwności losu, udało mu się przeżyć rewolucję, stalinowski terror, II Wojnę Światową i spełnić marzenie zesłanych dziadków i rodziców: wrócić do Polski.

 

Pamietnik Klaudii Oberhard -Irkuck www.oberhard.com

Pamietnik Klaudii Oberhard -Irkuck www.oberhard.com

1 stycznia 1919 roku, Klaudia Oberhard, aptekarka prowadząca (po ojcu Cezarym Kałusowskim – zesłańcu 1863 roku) aptekę  przy ulicy Карла Маркса (Большой) w Irkucku urodziła syna Aleksandra (Cezarego) II. Ojcem był Izydor Gustaw Oberhard, jeniec wojenny, legionista zesłany w 1914 roku po bitwie pod Marcinkowicami, gdzie ratując rannych towarzyszy pozostał do końca na polu walki. Informację o narodzinach syna. umieściła na pierwszej stronie swojego pamiętnika, w którym spisywała losy rodziny aż do 1928 roku.

Analizując z perspektywy czasu   historię rodziny Oberhard, fakt narodzin potomka (Aleksandra II) był jednym z kluczowych zdarzeń w naszej genealogii.

Izydor, Aleksander, Klaudia 1922 - ostatnie szczesliwe lata. Irkuck

Izydor, Aleksander, Klaudia 1922 – ostatnie szczesliwe lata. Irkuck   www.oberhard.com

Zarówno Cezary Kałusowski, jak i wychowana w polskiej tradycji jego córka Klaudia marzyli o tym by wrócić do Polski. Także Izydor Gustaw Oberhard, wraz z innymi działaczami PPS snuł plany powrotu. Bez powodzenia. Dopiero ich wnuk Aleksander II Oberhard dokonał tego, cudem unikając śmierci w okresie Wielkiego Terroru  i w bitwach  II Wojny Światowej.

 

Spokojne dzieciństwo w niespokojnych czasach ….

Pamietnik Kaludii Oberhard 1922.

Pamietnik Kaludii Oberhard 1922.

Rok 1919 i kolejne lata w Irkucku, były ciężkie i niebezpieczne. Rewolucja, która ustabilizowała się w zachodniej części Rosji, na jej wschodnich rubieżach trwała w najlepsze. Wojna domowa, codzienne egzekucje, brak podstawowych środków do życia, powodowały, że sam fakt przeżycia kolejnego dnia było sukcesem. Do tego Izydor – zaangażowany w  politykę sam niejako kusił los i cudem uniknął represji po swojej przygodzie z czasopismem “Spartak”.  Na szczęście, nowa władza potrzebowała sukcesów, a wykształcony (magister farmacji i doktor filozofii) był jednym z filarów Uniwersytetu w Irkucku. Mały Aleksander II Oberhard dorastał więc w środowisko “intelektualnej śmietanki” irkuckiej uczelni. Klaudia była dobrą matką. Aleksander II, mimo częstych nieobecności ojca, otoczony był miłością, kształcony zgodnie z polska tradycją i mimo kłopotów ze zdrowiem doskonale dawał sobie radę wśród rówieśników. Wakacje u krewnych w bajkowej scenerii jeziora Bajkał, Wigilie w polskim stylu i bezpieczne, dostatnie życie wśród kochających go ludzi ….  czego trzeba więcej by uznać dzieciństwo za piękne ? !

Izydor z synem Aleksandrem. Leningrad 1925r.

Izydor z synem Aleksandrem. Leningrad 1925r.

Jednocześnie dynamicznie rozwijała się naukowa kariera Izydora Gustawa Oberhard.  Stanowisko wykładowcy lokalnego uniwersytetu, zamienił na profesorską togę na Uniwersytecie w Leningradzie (Petersburg), a następnie przeniósł się do Moskwy, gdzie stał jednym z założycieli i wykładowcą Instytutu Medycyny Eksperymentalnej – awangardowej na skalę światową placówki naukowej. Kolejne awanse oznaczały zmianę miejsca zamieszkania i wyższy standard życia całej rodziny.  W 1928 roku, Izydor był jużt znanym naukowcem o międzynarodowym prestiżu, członkiem wielu światowych organizacji naukowych, cenionym publicystą.

Ale wszystko dzieje się do czasu …

Życie bez znieczulenia …

Nie będziemy ponownie opisywać tego co zostało  już opisane w tym blogu poprzednio. Wyróżnione frazy pozwalają na zapoznanie się ze szczegółami wydarzeń z tamtego okresu…

Klaudia Oberhard z dziecmi: Aleksandrem i Anna ( 1936 r. )

Klaudia Oberhard z dziecmi: Aleksandrem i Anna ( 1936 r. ).  8 lat po rozwodzie.

Rok 1928 zapoczątkował serie wydarzeń, które po raz kolejny postawiły dalsze losy rodziny Oberhard pod znakiem zapytania. Rok 1928, odmienił także życie Aleksandra II, przenosząc Go ze świata dzieciństwa i beztroskiej młodości  do dorosłości.

(Poniżej wyróżnione linki do opisanych wcześniej historii rodzinnych.)

Aleksander II Oberhard. Wreszcie normalne życie. 1952

Aleksander II Oberhard. Wreszcie normalne życie. 1952

Dzisiaj, gdy dorasta kolejne pokolenie rodziny Oberhard, trudno nie docenić historii własnej rodziny, Patrząc z obecnej perspektywy wstecz, widać  sens zdarzeń, niezrozumiałych i bolesnych gdy dzieją się “tu i teraz”, ale tworzących w efekcie nieskończoną sieć, powiązanych ze sobą przyczyn i skutków.  Intuicyjnie czujemy, że mają one sens i że łączą niewidoczną nicią nas wszystkich: tych co żyli kiedyś i i tych co są teraz

 

Aleksander I Oberhard – 106 rocznica śmierci znanego lwowskiego aptekarza .

Aleksander i Karolina Oberhard ok 1888r.

Aleksander i Karolina Oberhard ok 1888r.

106 lat temu, 3 maja 1909 roku (niedziela – przed południem) zmarł we Lwowie Aleksander I Oberhard – magister farmacji – właściciel aptek: ‘Pod Zgodą” przy ulicy Zamarstynowskiej 38 oraz  placówki przy ulicy Gródeckiej i Bema.

W poprzednich wpisach podawana została inna data śmierci -wynikało to z braku dokumentów źródłowych, a przekaz rodzinny sugerował rok 1911 czy nawet 1912. Dopiero niedawno udało odnaleźć się skany gazet z tamtego okresu a w nich informacje o śmierci aptekarza.

 

O lwowskiej rodzinie Aleksandra I Oberhard pisalismy:
TUTAJ(klik) , TUTAJ(klik), TUTAJ(klik).

Informacja o smierci Aleksandra I Oberhard

Informacja o smierci Aleksandra I Oberhard

 

Informacja o smierci Aleksandra I Oberhard

Informacja o smierci Aleksandra I Oberhard

” Aleksander I Oberhard od kilku lat chorował na cukrzycę, chorobę nieuleczalną w tamtych czasach. Dzisiaj sklasyfikowalibyśmy ją jako cukrzyca typu 2. Na przełomie XIX i XX wieku cukrzycę próbowano leczyć wyłącznie dietą. Podstawowa zasada stosowana w leczeniu zgodnie do zaleceń Apollinaire Bouchardata brzmiała: ” Jedzcie tak mało jak tylko można !”.

Fragment drzewa genealogicznego rodziny OBERHARD

Fragment drzewa genealogicznego rodziny OBERHARD

W przypadku dorosłych dieta sprowadzała się do najbardziej energetycznych produktów: alkoholu i tłuszczy, dzieciom podawano wyłącznie mięso i jarzyny. Dzisiaj wiadomo, że alkohol i tłuszcze przyspieszały postępy choroby. Dopiero w 1921 roku prof. Nicolae Paulescu opisał swoje doświadczenia z insuliną a rok później zaczęto używać jej do leczenia……”.

Jednak w roku 1909 insuliny nie było i Aleksander I Oberhard, jako medyk mógł na sobie obserwować postęp choroby, której finał znał doskonale……

 

Rodzina Oberhard Lwów XIX - XX wiek

Rodzina Oberhard Lwów XIX – XX wiek

3 maja 1909 roku Aleksander I, nie poszedł do pracy, pozostał w swoim mieszkaniu przy ul. Zamarstynowskiej 28, a czując zbliżającą się smierć, pożegnał się z rodziną i przyjaciółmi. Chwile potem zmarł. Zdarzyło to prawdopodobnie w godzinach porannych lub w południe.

 

Aleksander Oberhard we władzach aptekarskich 1907

Aleksander Oberhard we władzach aptekarskich 1907

O zdarzeniu poinformowano Galicyjskie Towarzystwo Aptekarskie. Towarzystwo zawiadomiło prasę i już w popołudniowym wydaniu galicyjskiego dziennika “Nowa
Reforma” notatka o śmierci znanego farmaceuty została wydrukowana. Dzień później, 4 maja 1909 roku w porannym wydaniu informację o śmierci Aleksandra I Oberhard podała “Gazeta Lwowska” w swoim 100-ym numerze. W domu zamieszkałym przez rodzinę Oberhard zaczeli gromadzić się ludzie. Przyszli aby złożyć rodzinie kondolencje: krewni,  przyjaciele, znajomi, a także klienci apteki “Pod Zgodą”…..

O lwowskiej rodzinie Aleksandra I Oberhard pisalismy:
TUTAJ(klik) , TUTAJ(klik), TUTAJ(klik).

Aptekarz, działacz społeczny, dobroczyńca….

Aleksander Oberhard w Kasie Chorych 1895r

Aleksander Oberhard w Kasie Chorych 1895r

W środowisku galicyjskich farmaceutów Aleksander I Oberhard był osobą znaną i poważaną.

 

“Był w w tamtych latach ikoną lwowskiego aptekarstwa, (działał w branży i organizacjach społecznych przez prawie 30 lat) , gdy przybył po studiach w Wiedniu do Lwowa z tytułem naukowym,  w mieście było tylko 6 aptek prowadzonych przez magistrów farmacji.

Z braku precyzyjnych przepisów funkcjonowało też sporo “punktów aptecznych” nielegalnych, obnośnych lub obwoźnych, sprzedających niesprawdzone leki na bazarach w całej Galicji. W 1894 roku legalnych aptek było już 13.

Dom rodziny OBERHARD Zamarstynowska 28 ( dzisiaj )

Dom rodziny OBERHARD Zamarstynowska 28 ( dzisiaj )

W 20 lat później legalnych  aptek  była blisko setka.

Zanim Aleksander I Oberhard otworzył własną: “Pod Zgodą”, przez wiele lat był kierownikiem apteki “Pod Srebrnym Orłem” której właścicielem był Zygmunt Rucker, przemysłowiec, nie posiadający wykształcenia farmaceutycznego – a więc nie mogący samodzielnie działać w tej branży….”

Zarządzanie apteką Ruckera pozwoliło Aleksandrowi nawiązać kontakty z innymi farmaceutami w Galicji, co więcej był jednym z inicjatorów powołania GALICYJSKIEGO TOWARZYSTWA APTEKARSKIEGO i jako reprezentant Lwowa uczestniczył w I ZJEŹDZIE założycielskim tej organizacji w 1897 roku.

Lwow Zamarstynowska 38 - dzisiaj Tu mieściła się apteka Pod Zgodą

Lwow Zamarstynowska 38 – dzisiaj Tu mieściła się apteka Pod Zgodą

Przez wiele lat pełnił funkcję zastępcy przewodniczącego. Powołanie Towarzystwa Aptekarskiego, podniosło rangę polityczną galicyjskich farmaceutów , a składane przez nich wnioski  uporządkowały rynek aptekarski, poprzez stworzenie szeregu praw, co pozwoliło usunąć z zawodu , hochsztaplerów oraz umożliwiło  rozwój legalnych aptek, nadzorowanych przez specjalistów.

I Zjazd Farmaceutów Galicyjskich 1897r

I Zjazd Farmaceutów Galicyjskich 1897r

Nie wszyscy wiedza że w tamtych czasach  do zakupu leku nie była wymagana recepta. Zamożni chorzy chodzili do lekarzy i otrzymywali od nich poradę i recepty, biedniejsi udawali się bezpośrednio do apteki i kupowali sugerowane przez farmaceutę lekarstwo, często identyczne z tym, przepisywanym przez lekarzy… Marka i ranga apteki ( a co za tym idzie zyski), opierały się więc na umiejętnościach i profesjonalizmie kierującego placówką farmaceuty, a reklamę zapewniali wdzięczni klienci przysyłając swoich znajomych…

W 1906 roku Aleksander I Oberhard postanawia odejść z apteki Ruckera, zamieszcza nawet ogłoszenie o pracy. To trudny okres dla wieloletniego kierownika znanej apteki, powodem są prawdopodobnie pieniądze, których Aleksander I potrzebuje na inwestowanie we własne przedsięwzięcie.

Aleksander Oberhard rezygnuje z pracy w aptece Ruckera

Aleksander Oberhard rezygnuje z pracy w aptece Ruckera

Dorastające dzieci i być może nieuleczalna choroba , utwierdzają Aleksandra I Oberhard w przekonaniu, że  jako wykształcony i znany działacz lwowskiej farmacji (Galicyjskie Towarzystwo Aptekarskie, Kasa Chorych, członek honorowy i sponsor szeregu społecznych organizacji ) może i powinien założyć własną aptekę.

Określenie “Pod Zgodą” wpisuje się w lwowską tradycję nadawania aptekom nazw związanych z symbolami narodowościowymi (“apteka pod węgierską koroną”, apteka pod srebrnym orłem” etc.) lub społecznymi. “Pod Zgodą” ma symbolizować jedność wielonarodowościowej grupy jaką stanowili mieszkańcy Lwowa. Lokalizacja apteki znajdowała się na styku dzielnic zamieszkałych przez Polaków, Ormian, Rosjan i Żydów. Uroczyste otwarcie ma miejsce 22 października 1908 roku w obecności prezydenta Lwowa. Aleksander I przekazuje na cele dobroczynne 100 koron. To była duża suma (koszt budowy budynku i wyposażenia Opery Lwowskiej wyniósł parę lat wcześniej 1.500.000 koron) i nie jedyna.

Szkoła im T. Czackiego Lwów ok 1900 roku

Szkoła im T. Czackiego Lwów ok 1900 roku

Warto wspomnieć w tym miejscu, o Karolinie Oberhard  ( wykształconej i wyemancypowanej kobiecie)  – wieloletniej dyrektorce szkoły żeńskiej im. T. Czackiego. Podczas, gdy lwowski aptekarz tworzył historię galicyjskiej farmacji, jego żona kontynuowała karierę w edukacji. Zamiast typowej dla kobiet w tamtych czasach roli “kury domowej” wybrała pracę, przechodząc cała drogę zawodową od młodszej nauczycielki do dyrektorki.  Była w swojej

Izydor z siastra Irena ok 1903r

Izydor z siostra Irena ok 1903r

profesji równie znana jak jej mąż  w swojej!.  Opisalismy to [ TUTAJ] klik. Obraz uzupełniała dwójka udanych dzieci: Izydor (student farmacji Uniwersytetu Lwowskiego) i piękna Irena, obiekt westchnień niejednego młodzieńca…

 

Wracając do Aleksandra I Oberhard …..

INFO: Przez krótki czas Aleksander I Oberhard był właścicielem 2 aptek. Oprócz tej znanej “Pod Zgodą” przy ul. Zamarstynowskiej 38, otworzył jeszcze jedną na ul. Gródeckiej (przy Bema). Druga placówka, mieszcząca się w okolicy koszar, miała obsługiwać głownie wojskowych. O ile plan utworzenia apteki ” Pod Zgodą ” przy Zamarstynowskiej był ekonomicznych sukcesem, o tyle placówka nastawiona na obsługę wojska nigdy nie spełniła swoich założeń. Nie wiadomo też jak długo działała apteka na ulicy Gródeckiej Choroba i śmierć aptekarza przekreśliły plany znanego we Lwowie farmaceuty.  

Ogłoszenie w Gazecie Lwowskiej 1907 rok

Ogłoszenie w Gazecie Lwowskiej 1907 rok

Otwarcie Apteki POD ZGODA 1908 rok. Lwow

Otwarcie Apteki POD ZGODA 1908 rok. Lwow

 

 

Nieduża (pod względem powierzchni) apteka przy Zamarstynowskiej 38 stała się szybko znana i generowała duże zyski. Wynikało to z faktu, że prowadził ja osobiście wykształcony chemik, z prawem do samodzielnego produkowania leków, a nabyte przez lata doświadczenie sprawiało, że wykonywane lekarstwa pomagały w chorobach. Apteka nie przyjmowała do dystrybucji “podejrzanych” produktów, a w prasowych ogłoszeniach reklamowych hurtowni pisano: “… do nabycia w aptece Oberharda i innych najlepszych składach”.

Recepta zrealizowana w aptece Pod Zgodą

Recepta zrealizowana w aptece Pod Zgodą

 

Swoistym fenomenem było to, że pod kierunkiem Aleksandra I Oberhard otwarta 22 października 1908 roku apteka “Pod Zgodą” funkcjonowała do 1914 roku. Po śmierci Aleksandra ( niecałe 7 miesięcy po otwarciu), prowadził ją jego syn Izydor (zmienił kierunek swoich studiów na Uniwersytecie Lwowskim z inżynierskiego na farmację – prawdopodobnie za namową chorującego na cukrzyce Ojca) , a w 1914 roku dzierżawił Henryk Wohl. Przez wszystkie te lata, przynosiła wystarczający dochód, aby zapewnić przyzwoitą egzystencję całej rodzinie Oberhard.

Apteki Aleksandra Oberhard (stara mapa Lwowa)

Apteki Aleksandra Oberhard (stara mapa Lwowa)

Zarówno z punktu widzenia genealogii rodzinnej, jak i historii lwowskiej farmacji, śmierć cenionego aptekarza i działacza społecznego zamyka pewna epokę. Chociaż do wybuchu I Wojny Światowej pozostały 4 lata, nadchodząca katastrofa jest widoczna zarówno w naszej historii rodzinnej, jak i w życiu mieszkańców Lwowa. Narastają napięcia społeczne, W czerwcu 1908 roku utworzono tajny Związek Walki Czynnej, oraz legalny Związek Strzelecki we Lwowie (do którego wstąpił przyszły legionista i bohater bitwy pod Marcinkowicami: Izydor Oberhard syn Aleksandra I).

Aleksander Oberhard 1857 - 1909

Aleksander Oberhard 1857 – 1909

Spokojne i dostanie życie lwowskiej rodziny Oberhard powoli odeszło w przeszłość. Wyjazd Karoliny Oberhard do Wiednia zakończył  naszą lwowską historię.

 

Karolina OBERHARD – nauczycielka i dyrektorka szkoły żeńskiej im. T. Czackiego we Lwowie. XIX-XX wiek.

O Karolinie Luizie OBERHARD można przeczytać (tutaj), ( tutaj), (tutaj), ( tutaj)

KrolinaLuizaOberhard

Krolina Luiza Oberhard (Finkelstein) 1856 – 1915

Przypomnijmy: córka zamożnego kupca Gustawa Finkelstein von i Fanny ( z domu Weinreb), urodziła się w 1856 roku w Jassach ( dzisiejsza Rumunia ), gdzie w połowie XIX wieku Gustaw prowadził swoje rozległe interesy handlowe. W latach 60-ych XIX wieku rodzina przeniosła się do Wiednia, tam łatwiej było wykształcić córki, nie mówiąc o wydaniu ich za mąż….
To właśnie w Wiedniu, w czasie swoich studiów na wydziale farmacji, Aleksander I OBERHARD poznał swoją przyszła żonę, o czym pisaliśmy (tutaj).
Ok. 1873 – 1877  roku, rodzina Finkelstein przeprowadziła się do Lwowa – skąd, ze względu na położenie geograficzne miasta łatwiej było Gustawowi kierować handlem i dystrybucją towarów, min. sprowadzaną z Arabii kawą, sprzedawaną w Austrii i Niemczech.

Szkoła im T. Czackiego Lwów ok 1900 roku

Szkoła im T. Czackiego Lwów ok 1900 roku

Prawdopodobnie to podróże i możliwość obejrzenia świata wyrobiły w córkach zamiłowanie do nauki, gdyż dwie z nich (Zofia i Karolina) zdecydowały się na karierę nauczycielek w szkołach państwowych, co w tamtych latach wymagało otrzymania specjalnych licencji od władz Lwowa.

Pamiętajmy, że druga połowa XIX wieku to tzw. epoka wiktoriańska, gdzie rola i prawa kobiet (a właściwie ich brak) były ściśle określone, a podział żeńskiej części społeczeństwa był prosty: albo kobieta anioł, albo kobieta upadła…. . Bycie nauczycielką w państwowej szkole wymagało oprócz wiedzy, nieskalanej opinii moralnej, oraz pogodzenia roli matki i żony z pracą zawodową.

Dawny budynek żeńskiej szkoły im. Tadeusza Czackiego - mapa google 2014

Dawny budynek żeńskiej szkoły im. Tadeusza Czackiego – mapa google 2014

Również  sama kariera  kobiet przebiegała wolniej, niż w przypadku mężczyzn nie wspominając o różnicy w wynagrodzeniu.

Jednak potencjalne trudności nie odstraszyły córek Gustawa Finkelsteina, bo w 1876 w oficjalnym spisie pracowników państwowych Lwowa (Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim) pojawia się Zofia Finkelstein (siostra Karoliny), jako nauczycielka młodsza.

 Dzięki owym spisom: Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim, wydawanym co rok, można prześledzić karierę Karoliny OBERHARD, (do momentu ślubu w 1886 roku występuje pod panieńskim nazwiskiem Finkelstein).

 

Miejsce zamieszkania rodziny OBERHARD i lokalizacja szkoły T. Czackiego. Mapa z 1882 roku. Lwów

Miejsce zamieszkania rodziny OBERHARD i lokalizacja szkoły T. Czackiego. Mapa z 1882 roku. Lwów

To wielki sukces zawodowy i prywatny Karoliny OBERHARD.  Przez 12 lat (od roku 1902) pełniła funkcję dyrektorki szkoły żeńskiej im. T. Czackiego we Lwowie (przed nią prowadziły szkolę Maria Bąkowska i Maria Skrzyńska). Przeszła cała drogę awansu obowiązującego w XIX-o wiecznej oświacie: od praktykantki do dyrektorki szkoły. Jednocześnie stworzyła wspaniały dom rodzinny, urodziła, wychowała i wykształciła dwójkę dzieci. Jesteśmy z Ciebie dumni ! !.

Zamieszczony fragment starej mapy Lwowa z 1882 roku lokalizuje adresy zamieszkania rodziny Oberhard jak i szkoły.

  • W roku 1879, powołano żeńską szkołę im. Tadeusza Czackiego i wtedy prawdopodobnie, Karolina Finkelstein, jako praktykantka została w niej zatrudniona.
  • Tadeusz Czacki - patron szkoły we Lwowie

    Tadeusz Czacki – patron szkoły we Lwowie

    W roku 1880 figuruje już jako “nauczycielka młodsza” pod panieńskim nazwiskiem Finkelstein.

  • W roku 1886 (a więc po ślubie) ma tytuł “nauczycielki starszej” i występuje jako Karolina Oberhardowa.
  • W roku 1889 wymieniona jest już jako “nauczycielka rzeczowa”. Szkoła rozrasta się i otrzymuje (mimo że stworzona została jako 6-o letnia) prawo do prowadzenia klas VII i VIII. Także liczba nauczycieli oscyluje w liczbie ok 20 osób.
  • W roku 1902 Karolina OBERHARD (Oberhardowa) jest  dyrektorką szkoły żeńskiej im. T. Czackiego we Lwowie.
  • Izydor z siostra Irena (ok 1903 r)

    Izydor z siostra Irena (ok 1903 r)

    W roku 1910 – zostaje powołana do komisji egzaminacyjnych dla szkół ludowych.

  • W roku 1914 – ( I Wojna Światowa) szkoła zostaje zamknięta, a Karolina Oberhard wyjeżdża pociągiem ewakuacyjnym do Wiednia.

Swoją prace (a właściwie powołanie) Karolina Oberhard traktowała bardzo poważnie, była animatorką wielu projektów dotyczących szkolnictwa, uczestniczyła w spotkaniach i dyskusjach, a prowadzona przez nią szkoła należała do najlepszych we Lwowie na początku XX wieku. (wycinki prasowe na dole artykułu).

Reforma nauczania 1905 - Karolina Oberhard

Reforma nauczania 1905 – Karolina Oberhard

Wnikliwy czytelnik, zainteresowany współczesną tematyka oświatową, zauważy zadziwiające zbieżności w dyskusjach o wychowaniu młodzieży,  prowadzonych  ponad 100 lat temu i obecnie (!).

Karolina Oberhard, z zawodowego punktu widzenia osiągnęła wszystko, co w zdominowanym przez mężczyzn świecie przełomu wieków, kobieta mogła w szkolnictwie osiągnąć. Wyższe miejsca w edukacji zarezerwowane były dla męskiej części społeczeństwa, lub okazjonalnie dla żon bogatych inwestorów, które pełniły honorowe funkcje, praktycznie bez wpływu na merytoryczny sens nauczania w szkołach.

Akt ślubu Aleksandra i Karoliny Oberhard (source)

Akt ślubu Aleksandra i Karoliny Oberhard (source)

Nasz prawdziwy podziw, budzi  fakt połączenia ról matki i żony z pracą zawodową.

To nie były czasy socjalnych ulg i urlopów macierzyńskich, czy zwolnień lekarskich. Wychowując w tamtych czasach dzieci i prowadząc gospodarstwo domowe, kobieta nie mogła liczyć na pomoc męża – który nijako z definicji był głową domu i sam oczekiwał obsługi, wygody i perfekcji, bo dbająca (i zadbana żona) określała jego pozycje towarzyską….

Grób Karoliny OBERHARD na cmentarzu w Wiedniu.

Grób Karoliny OBERHARD na cmentarzu w Wiedniu.

W 1912 roku umarł mąż Karoliny: Aleksander I Oberhard. To wielki cios, tym bardziej, że nadchodzą złe czasy. Świat szykuje się do wojny. Syn Izydor Gustaw, zauroczony wizjami socjalistów ma coraz mniej czasu, aby prowadzić aptekę po ojcu (apteka zostaje więc wydzierżawiona).

Rok 1914 jest prawdziwym koszmarem,  dla chorej na serce Karoliny. Izydor zostaje wcielony do armii austriackiej, skąd (o czym matka  jeszcze nie wie) ucieka aby dołączyć do Legionów Piłsudskiego. Córka Irena w przeddzień wojny wychodzi za oficera Arnolda Felickiego (Feld)  i nie ma z matką żadnego kontaktu. Karolina nigdy już nie zobaczy swojego syna, a z córką spotka się krótko przed śmiercią w rodzinnym domu odziedziczonym po matce,  w Wiedniu.

Wieden kamienica.. Ostatnie miejsce pobytu Karoliny Oberhard. Zdjecie wspolczesne.

Wieden kamienica.. Ostatnie miejsce pobytu Karoliny Oberhard. Zdjecie wspolczesne.

… Po przybyciu do Wiednia, Karolina poświęca cały czas na poszukiwaniu informacji o dzieciach. Na 2 miesiące przed śmiercią Karoliny przyjeżdża Irena i przywozi wiadomość o bitwie pod Marcinkowicami oraz o dostaniu się Izydora do niewoli rosyjskiej , (walczył w I Brygadzie Piłsudskiego). Irena jest w ciąży a poród planowany jest na styczeń 1916 roku. To dobra wiadomość dla Karoliny, która cieszy się na myśl, że zostanie babcią, ale jednocześnie zamartwia  losem Izydora. Choroba serca jest jednak nieubłagana, a w Wiedniu ze względu na wojnę brakuje lekarstw… Karolina umiera 9 sierpnia 1915 roku w wieku 59 lat. Skromny pogrzeb odbywa się na tym samym cmentarzu w Wiedniu, gdzie spoczywa jej matka Fanny Finkelstein (zm. 6.XII.1908 r) ….

Aleksander i Karolina Oberhard ok 1888r.

Aleksander i Karolina Oberhard ok 1888r.

Poniżej skany stron z kolejnych wydań publikacji Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim. Informacje umieszczone są chronologicznie – widać zarówno stopnie kariery zawodowej Karoliny OBERHARD jak i osobiste wydarzenia ( zmiana nazwiska z panieńskiego Finkelstein na Oberhard – ślub w 1886 roku z Aleksandrem I Oberhard).

Budynek  szkoły żeńskiej im. T. Czackiego we Lwowie projektu A. Kamieniobrodzkiego mieścił się od 1881 roku przy dawnej ulicy Alembeków 11  (obecnie Tamańska). Poprzednio ta sama szkoła zlokalizowana była przy pl. Gołuchowskiego.  

 

Dziennik urzedowy z 1915 roku Karolina OBERHARD

Dziennik urzedowy z 1915 roku Karolina OBERHARD

Dzisiaj w budynku przy obecnej Tasmańskiej 11 mieści się lwowskie Liceum Technologiczne.

Postscriptum:  Przysłowiowo ociężała machina urzędowa CK (cesarsko-królewska)  Austro-Węgier – w tym przypadku CK rady Szkolnej Galicji wydała w 1915 roku szereg rozporządzeń  (w formie dziennika urzędowego) skierowanych do dyrektorów placówek oświatowych na terenie Galicji. W spisie rozdzielnika figuruje także nieżyjąca Karolina OBERHARD – ostatnia, wieloletnia dyrektorka  szkoły żeńskiej im. T. Czackiego we Lwowie

Aleksander II OBERHARD – zapomniany bohater II wojny światowej

Losy Aleksandra II Oberhard – syna prof. Izydora Oberhard i wnuka Cezarego Kałusowskiego opisane zostały: [ tutaj ], [ tutaj ], [ tutaj ], [ tutaj ],

Pułkownik Aleksander II Oberhard

Pułkownik Aleksander II Oberhard

Historia życia Aleksandra II Oberhard jest pouczająca. Zaczyna się i toczy w innym czasie i w innym miejscu niż w przypadku jego ojca  Izydora Oberhard, ale jej przekaz (chociaż skala skutków jest inna)  jest bardzo podobny: walka z narażeniem życia o idee i  kończy się na skutek odprysków zdarzeń “wielkiej historii” wykluczeniem……

Przypomnijmy:
– W na podstawie rozkazu NKWD – nr 00486 NKWD z sierpnia 1937 roku – syn Izydora: Aleksander II Oberhard został uznany za syna “wroga ludu”, a konkretnie za syna “zdrajcy Ojczyzny” (Приказ о ЧСИР (членах семей изменников Родины)) i dołączył do grona osób represjonowanych w momencie skazania Izydora Oberhard (1938r).

– Jako 19-o latek, Aleksander II Oberhard (student medycyny) został usunięty z uczelni i skierowany do pracy przy transporcie złota w kopalni w Kazachstanie.

– W momencie wybuchu wojny a konkretnie napaści Niemców na ZSRR, zgłosił się do wojska, ale został odrzucony ze względu na przeszłość ojca.

Lista odznaczonych po bitwie pod Lenino

Lista odznaczonych po bitwie pod Lenino

– W 1942 roku, władze ZSRR ( CCCP) w obliczu przegrywanej wojny wcieliły 23 letniego Aleksandra II do służb transportowych wożących broń i żywnośc przez zamarźnięte jezioro Ładoga podczas blokady Leningradu. Zrządzeniem losu był niemal naocznym świadkiem smierci matki Klaudii i przyrodniej siostry Irenki podczas bombardowania w czasie ewakuacji cywili z Leningradu.

” Należy pamietać, że władze radzieckie – ze względu na zachowanie spokoju społecznego – nie informowały rodzin o wyrokach śmierci, a sentencje wyroków brzmiały : “skazany na 10 lat bez prawa kontaktów”. Rodziny zamordowanych – w tym także rodzina Oberhard – wierzyły, że skazany Izydor żyje, przebywa w jakimś więzieniu i za 10 lat powróci do domu. Represje, które spotykały bliskich nie wywoływały w nich buntu, a nadzieja na powrót skazanych czyniła ich spolegliwymi wobec władzy.”

Szlak bojowy Aleksander II Oberhard

Szlak bojowy Aleksander II Oberhard

W maju 1943, Aleksander II Oberhard zgłosił się do tworzonej w Sielcach nad Oką 1 Polskiej Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki. Zaczynając swoją przygodę z wojskiem w stopniu “szeregowca” – przeszedł cały szlak od Lenino do Berlina – w szeregach 2 Berlińskiego Pułku Piechoty – uzyskując w 1945 roku stopień porucznika.

Brał udział we wszystkich walkach, łącznie z wyzwoleniem Warszawy i zdobyciem Berlina. Był piechurem, kierowcą-mechanikiem czołgu, zwiadowcą, łacznikiem, a pod koniec wojny adiutantem dowódcy 2 Berlińskiego Pułku Piechoty – Gwidona Czerwińskiego. Był dwukrotnie ranny.

Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski

Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski

Jako zawodowy żołnierz oficer zakończył słuzbę w Wojsku Polskim do 1968 roku w stopniu pułkownika.

W 1949 roku, Aleksander II Oberhard – wnuk zesłańca Powstania Styczniowego Cezarego Kałusowskiego i syn zesłanego żołnierza legionów Piłsudskiego Izydora Oberhard otrzymał polskie obywatelstwo.

W ciągu swojej służby w wojsku, Aleksander II Oberhard otrzymał wiele medali i odznaczeń. Wśród nich, te najbardziej cenione nadane zostały w czasie II Wojny Światowej, bezpośrednio po walkach gdy prawdziwych bohaterów można było bezbłędnie zidentyfikować. I żywych i martwych. Należą do nich min. medal ” Za Odwagę ” otrzymany po bitwie pod Lenino, czy inne odznaczenia nadane  w czasie całego szlaku bojowego (” Krzyż Bitwy pod Lenino “)

Srebrny Medal Zasłużony Na Polu Chwały

Srebrny Medal Zasłużony Na Polu Chwały

W 1946 roku odznaczono go srebrnym medalem Zasłużony Na Polu Chwały
W czasach pokoju Aleksander II Oberhard otrzymał najwyższe odznaczenie państwowe: Krzyż Kawalerski Orderu odrodzenia Polski, oraz 2 srebrne i jeden złoty Krzyże Zasługi. W sumie był posiadaczem ok 30 różnych medali i odznaczeń.

 ” Od momentu zakończenia wojny w Polsce ( jak wszędzie ) na szczycie toczyła się walka o władze. Począwszy od Bieruta, który osadził Władysława Gomułkę w więzieniu (1951r), a gdy ten przejął władze w 1956, sam wkrótce rozpoczął “wojnę” ze stronnikami Moczara, Komara, Dobieszaka, Szlachcica , Kościołem, tzw. inteligencją etc. W 1968 roku tracący popularność Gomółka sprowokował “wydarzenia marcowe”, zapoczątkował antysemicką kampanię, wreszcie poparł inwazję Wojska Polskiego na Czechosłowację…

Medale otrzymane po botwie pod Lenino

Medale otrzymane po bitwie pod Lenino

Przez prawie cały powojenny okres w Polsce trwały niekończące sie czystki w wojsku i ministerstwach, gdzie partyjni działacze walczyli o władzę, przywileje i stołki dla siebie i swoich zauszników. Wydawało się, że zajmujący się transportem Aleksander II Oberhard nie stanowi celu, a stanowisko wymagające fachowości i dużych umiejętności organizacyjnych nie jest atrakcyjną posadą.

Nic bardziej mylącego !.
Powtórzyła się, chociaz na mniejsza skalę historia z Izydorem Oberhard. Tak jak Izydor (profesor i uczony biochemik) stał się przypadkową ofiarą sprowokowanej przez Stalina afery Kirowa, tak 30 lat później, jego syn Aleksander (podwładny ministra Mieczysława Moczara), oskarzony został “nieetyczne i antysocjalistyczne stosunki z podwładnymi”. Pretekstem było ukaranie kierowcy, który po pijanemu rozbił służbowy samochód. . Byl to efekt dzialania partyjnej frakcji Gomułki majacej na celu usunięcie od władzy Ministra Spraw Wewnętrznych. ”

Medale i Odznaczenia Aleksander II Oberhard

Medale i Odznaczenia Aleksander II Oberhard

Aleksander II Oberhard zmarł 9 maja 1995 roku, w Warszawie, w wieku 76 lat. Na pogrzebie NIE BYŁO przedstawicieli Wojska Polskiego..

Paradoksalnie: pod koniec życia, płk. Aleksander II Oberhard represyjnie został wykluczony ze Związku Kombatantów Polskich, organizacji zrzeszającej byłych żołnierzy. Uznano, że przejście wojennego szlaku od Lenino do Berlina w w szeregach 2 Berlińskiego Pułku Piechoty nie mieści się w obecnej definicji polskiego kombatanta. Ot chichot historii….