Stanisław TARŁOWSKI – Obywatel miasta Kazimierz Dolny nad Wisłą (1873 – 1938)

Stanisław i Józefa Tarłowscy ok. 1920r

Stanisław i Józefa Tarłowscy ok. 1920r

Nazwisko Tarłowskich przewija się w KAZIMIERSKICH parafialnych księgach od co najmniej 200 lat.

Bez wątpienia Stanisław Tarłowski był w tamtych czasach postacią wyjątkową. A czasy były podłe i niebezpieczne. Najpierw zabory, później I Wojna Światowa, światowy kryzys gospodarczy w 1929 roku. Wszechobecna przemoc i patologia.  Utrzymanie i wykształcenie 7 dzieci, wymagało wielkiego poświecenia ze strony rodziców i mocnego charakteru.

Stanisław Tarłowski, to postać jakby żywcem wyjęta z literatury pozytywistycznej charakterystycznej dla drugiej połowy XIX wieku w Polsce pod zaborami. Swój sukces zawdzięcza owej “pracy od podstaw” , świadomemu i mądremu działaniu, gdzie fizyczny wysiłek szedł w parze z wiedzą i dobrze zorganizowana pracą.

Stanislaw Tarlowski 1932 Kazimierz Dolny

Stanislaw Tarlowski 1932 Kazimierz Dolny

Tarłowscy to jedna z najstarszych polskich rodzin osiadłych w Kazimierzu Dolnym. Sam ród ma prawie 500 letnią historię i wywodzi sie z Tarłowa, oddalonego o ok. 60 kilometrów od Kazimierza Dolnego.
Podobnie jak w przypadku Niezabitowskich (klik) procesy historyczne, które spowodowały spadek znaczenia szlachty i skupienie ziemi w rękach kilkunastu rodzin magnackich, także w rodzinie Tarłowskich doprowadziły do rozdrobnienia szlacheckich dóbr ziemskich . W efekcie, część szlachty sama uprawiała niewielkie pola, nie różniąc się (poza pochodzeniem) od klasy chłopskiej.
Ze względu na popularność nazwiska Tarłowscy – trudno dzisiaj określić z której gałęzi wywodzącej się od protoplasty rodu Andrzeja Tarło (1480 – 1531) pochodzi się Stanisław Tarłowski.

Praca z wykorzystaniem wołu ok 1920r.

Praca z wykorzystaniem wołu ok 1920r. Stanisław Tarłowski

Oto co wiadomo:
Stanisław Tarłowski urodził się w 1873 roku w Kazimierzu Dolnym (nad Wisłą). Jego córka, Irena Marianna Tarłowska wyszła mąż za Stanisława Wołosowicza (1925 r), zaś małżeństwo wnuczki Stanisława – Franciszki Wołosowicz z Aleksandrem II Oberhard w 1949 roku połączyło nasze rodziny…

 

O rodzinie Tarłowskich, Trojanowskich i Wołosowiczów pisaliśmy już (tutaj), (tutaj), (tutaj), (tutaj), (tutaj), (tutaj), (tutaj), 

Wypis metrykalny (narodzin) Stanisław Tarłowski

Wypis metrykalny (narodzin) Stanisław Tarłowski

Kazimierska rodzina Tarłowskich na przełomie XIX – XXw. nie była zbyt liczna. Najwcześniejsze (dostępne) źródła wskazują na Jana Tarłowskiego, który w 1814 roku poślubił w Kazimierzu Dolnym pannę Karolinę Kolasińską.
Stanisław Tarłowski był ich wnukiem – stąd można się domyślać, że Jan i Karolina Tarłowscy mieli co najmniej 1 syna. Nie znamy imienia ojca Stanisława. Prawdopodobnie Stanisław Tarłowski miał też ciotkę (lub siostrę stryjeczną) Agnieszkę, która w 1876 roku wyszła za Franka Pisulę.
Wszystko wskazuje na to, że Tarłowscy (a przynajmniej ta gałąź rodzinna)  mieszkali w Kazimierzu Dolnym przy obecnej ulicy Szkolnej.

Prace polowe ok 1920r.

Prace polowe ok 1920r. Tarłowscy.

W 1892 roku, Stanisław Tarłowski i Stanisława Józefa Trojanowska wzięli ślub. Pan młody miał 19 lat, tak jak i panna młoda (19 lat).

Poza rodzinną legendą, opowiadającą o nieuświadomionej pannie młodej, która przez rok studziła miłosne zapędy małżonka wykopując go z małżeńskiego łoża, niewiele wiemy o tamtym okresie. Widać jednak, że Stanisław znalazł sposób aby przekonać żonę do małżeńskich figlów, gdyż w ciągu kilku kolejnych lat Stanisława Józefa urodziła mu 8 (ośmioro) dzieci !

dziecitarlowskich

Narodziny dzieci (chronologicznie):  Klementyna Tarłowska, Irena Tarłowska,

Kunegunda Tarłowska (Siostra Monika) wybrała powołanie.

Kunegunda Tarłowska (Siostra Monika) wybrała powołanie.

Alfons Tarłowski (zmarł w wieku 3 lat), Adam Tarłowski, Kazimierz Tarłowski, Kunegunda Tarłowska, Cyprian Tarłowski i Maria Tarłowska.

Ponieważ druga córka Irena Marianna Tarłowska urodziła się w Siemiatyczach w 1899 roku, więc małżonkowie musieli tam przebywać – z powodów rodzinnych, lub co bardziej prawdopodobne ze względu na służbę wojskową Stanisława.

Od 1900 roku Tarłowscy zamieszkali ponownie w Kazimierzu Dolnym (prawdopodobnie po śmierci swoich rodziców Stanisław odziedziczył dom przy Szkolnej).

1922 r. Świadectwo Ireny Marianny Tarłowskiej podpisane przez Witkiewicza.

1922 r. Świadectwo Ireny Marianny Tarłowskiej

Majątek Tarłowskich nie był imponujący jak na potomków szlachty, ale wystarczający, aby ciężko pracujący na roli rodzice wraz z dziećmi , żyli bez obaw o przyszłość. Nie bez znaczenia były: doskonała kazimierska gleba (czarnoziem) która gwarantowała bogate plony, oraz lokalizacja miasteczka na szlaku handlowym (Wisła).
Siedmioro dzieci rosło (jedno zmarło), kolejno posyłano je do szkoły elementarnej (mieściła się w izbie wielkiej szpitaliku św. Anny).  Po jej ukończeniu, młodzieńcy odbywali służbę wojskowa, a panny wychodziły za mąż, szły do klasztoru …. lub zostawały przy rodzicach.

Stanisław Tarłowski 1935r

Stanisław Tarłowski 1935r

Typowe gospodarstwo rolne pierwszej połowy XX wieku. Mały areał nie pozwalał na specjalizację. Siano więc żyto, pszenicę, grykę, kukurydzę, oraz warzywa jak cebulę, marchew, fasolę etc. Całość uzupełniały krzewy porzeczek, agrestu i sad złożony z grusz, śliw, jabłoni, oraz wiśni. Wszytko przeznaczone do konsumpcji, nadwyżki były sprzedawane na rynku. Hodowano też buhaje, krowy, trzodę chlewną i oczywiście drób. Do transportu służyła fura ciągnięta przez konia, lub byki. Gospodarstwo znajdowało się ok. 2 kilometrów od domu przy ulicy Szkolnej (dzieci rosły i robiło się coraz ciaśniej), dlatego Tarłowscy postanowili wybudować nowy budynek mieszkalny. Budowę ukończono ok. 1930 roku.

Budowa domu. Tarłowscy ok 1930r

Budowa domu. Tarłowscy ok 1930r

Nowy dom posiadał  3 duże pomieszczenia na parterze i dwa mniejsze na strychu. Oczywiście nie zapomniano o wielkim chlebowym piecu, spiżarni i piwniczce, która latem spełniała rolę lodówki (ściany okładano w zimie lodem zmieszanym z ziemią, który utrzymywał chłód przez cały okres letni).

Sielskie widoczki pól otulonych wieczorną, czy poranną mgłą, tak podziwiane przez letników, dla mieszkańców Kazimierza Dolnego pierwszej połowy XX wieku były synonimem prac porannych, pojenia, karmienia zwierząt, chłodu, niewygody i zmęczenia. Starsze dzieci zajmowały się młodszym rodzeństwem, lub pomagały rodzicom w pracy na polu. Na odrobienie zadanych do domu lekcji miały czas w trakcie pilnowania krów, często przy świetle księżyca. Spać chodziło się z kurami o zmierzchu – nafta do lamp była droga.

Stanisław Tarłowski zmarł ok. 1938 roku. Gospodarstwo przejęła jego zona Stanisława Józefa i najstarsza córka Klementyna (która prowadziła je aż do śmierci w 1988 roku).Przez 50 (!) lat – pół wieku !

Ksiega malzenstw XIX wiek Kazimierz Dolny

Ksiega malzenstw XIX wiek Kazimierz Dolny Tarłowscy kawalerowie

PS. W zapisach ksiąg metrykalnych, sa pewne nieścisłości związane z datami. Prawdopodobnie Stanisław Tarłowski urodził się nie w 1877 roku, ale wcześniej. Księga metrykalna ślubów wskazuje na rok ożenku 1892. Stanisław miałby wówczas 15 lat, co nie wydaje się prawdopodobne.

Zaniżanie wieku poprzez datę urodzin było wtedy dość często praktykowane (aby uniknąć poboru do wojska w niespokojnych czasach) i łatwiej było tego dokonać. Ślub był uroczystością publiczną i jego data była zazwyczaj rzetelna.

Powiązania rodzinne Tarłowskich rodem z Kazimierza Dolnego nad Wisłą – mówimy o XIX wieku – były dość rozległe.

Ksiega malzenstw XIX wiek Kazimierz Dolny Tarłowscy panny

Ksiega malzenstw XIX wiek Kazimierz Dolny Tarłowscy panny

W księgach metrykalnych dotyczących kobiet z rodziny Tarłowskich jak i mężczyzn  można znaleźć wiele nazwisk łączących różne rody mieszkańców Kazimierza Dolnego (kawalerowie: Marcin Błaszczyński,  Wincenty Bobisz, Andrzej Gorecki, Marcin Kozakiewicz, Seweryn Księżopolski, Jan Lasota, Józef Matraszek, Stanisław Niedźwiecki, Franciszek Pisula, Augustyn Puchała, Antoni Stępień, Józef Wójcicki, Józef Zakrzewski) oraz (panny: Konstancja Kolasińska, Franciszka Gorecka, Franciszka Paszkiewicz, Bronisława Mokijowska, Antonina Księzka, Julianna Gierasińska, Karolina Kolasińska, Marianna Kozłowska, Julianna Michalska, Emilia Agnieszka Pisula, Klementyna Gorecka, Konstancja Pisula, Małgorzata Kowalska, Weronika Michalska, Józefa Stanisława Trojanowska, Emilia Kihn) 

Trudno nie zauważyć, że mimo iż w XIX wieku ludność żydowska stanowiła ok. 40% – 50% mieszkańców Kazimierza Dolnego, w małżeństwach przewijają się wyłącznie polsko brzmiące nazwiska. Nie ma w tym nic dziwnego. Sprawa wiary chrześcijańskiej w tamtych czasach ( a był to także czas zaborów) był priorytetem i wyrazem patriotyzmu dla katolików, podobnie hermetyczny był judaizm dla ludności żydowskiej.

Niezabitowscy, Trojanowscy, Tarłowscy, Wołosowicz, Oberhard

O rodzinie Tarłowskich i Wołosowicz mozna przeczytać [ tutaj ], [ tutaj ], [ tutaj ], [ tutaj ], [tutaj ], [ tutaj ],

Związki z rodziną OBERHARD

Powiązanie z rodziną OBERHARD

Powiązanie rodzinne: NIEZABITOWSCY, TROJANOWSCY, TARŁOWSCY, WOŁOSOWICZ, OBERHARD  przedstawia zamieszczony schemat drzewa genealogicznego.

30 października 1949 roku Aleksander II Oberhard i Franciszka Wołosowicz ( córka Ireny Tarłowskiej ) wzięli ślub. W ten sposób połączone zostały rodziny:

OBERHARD, WOŁOSOWICZ, TARŁOWSCY, TROJANOWSCY i NIEZABITOWSCY.

Lukasz Trojanowski ok 1890 roku

Lukasz Trojanowski ok 1890 roku

Ale 77 lat wcześniej w Karczmiskach ( lubelskie) miał miejsce inny ślub. W maju 1872 roku w kościele w Karczmiskach pobrali się Łukasz Trojanowski i Agnieszka Niezabitowska.

“Dzisiaj może dziwić fakt, że kobieta z rodziny Niezabitowskich ( rodu, którego historia sięga XV wieku, herbu Lubicz ) wydana została za miejscowego drobnego szlachcica z Trojanowskich.
Wyjaśnienie jest proste. XIX wiek to ostateczny upadek szlachty w sensie politycznym i materialnym. Zabrakło sejmików szlacheckich, przegladów wojsk, a realne dobra ziemskie skupione były w rekach kilkunastu magnackich rodzin.

Karczmiska Kazimierz Dolny.

Karczmiska Kazimierz Dolny.

Polska była pod zaborami, a zaborcy jak każdy najeźdźca prowadzili politykę konfiskaty i rabunku – zwłaszcza po upadku Powstania Styczniowego (1863).

Życie Niezabitowskich w Karczmiskach w XIX w. nie odbiegało poziomem od życia chłopów. Sami uprawiali ziemię lub w tej uprawie uczestniczyli. Z dawnych
włości STANISŁAWA “DZIADKA” NIEZABITOWSKIEGO ( seniora rodu z początku XVII wieku) na skutek podziałów spadkowych, pozostały drobne parcele.
Młodzi Trojanowscy “na starcie” dysponowali zaledwie kilkoma hektarami ziemi wniesionymi w posagu  i prawdopodobnie osobistym wianem panny młodej na która składały się kołdry, pierzyny, gotówka, resztki rodowych sreber… i dawna sława rodu Niezabitowskich.”

100 - letni Cyprian Tałowski i Maria ( wnuki Łukasza Trojanowskiego.

100 – letni Cyprian Tarłowski i jego siostra Maria (wnuki Łukasza Trojanowskiego).

Łukasz Trojanowski i Agnieszka Niezabitowska mieli dwoje dzieci. Bolesława i Józefę Stanisławę ( 1880 ). W 1896 roku Józefa Trojanowska wyszła za Stanisława
Tarłowskiego, otrzymując ok 2 hektarów ziemi w okolicach Kazimierza Dolnego (Pola Miejskie). Miała 16 lat.

” Rodzinna opowieść głosi, że zbyt młoda na małżeństwo Józefa, przez 2 lata nie dopuszczała do siebie męża, mimo desperackich prób przekonania młodej panny
przez różne swatki i księży… 😉 . Tak czy inaczej pierwsze dziecko urodziło się 2 lata po ślubie..”

W 1898 urodziła córkę Klementynę, później Irenę (1899 – 1988) i dalej Adama, Kazimierza, Kunegundę, Cypriana (1908 – 2010) i Marię.

Stanisław i Józefa Tarłowscy ok. 1920r

Stanisław i Józefa Tarłowscy ok. 1920r

Ziemia należąca do Łukasza Trojanowskiego i Agnieszki Niezabitowskiej podzielona została pomiędzy ich dzieci. W ten sposób powstały sąsiadujące do dzisiaj domy Tarłowskich ( ze strony Stanisławy Józefy ) i Trojanowskich ( ze strony Bolesława ).

Poniżej kilka rodzinnych fotografii obrazujących życie rodziny Tarłowskich. Szare wyblakłe obrazy pokazują życie takim jakie wtedy było. To nie intelektualiści opisywani w Weselu Stanisława Wyspiańskiego, nie “chochoły” dumające nad losem kraju, nie poeci w słomianych kapeluszach i białych marynarkach. To ciężko pracujący ludzie od świtu do zmierzchu, całymi rodzinami. To prawdziwa Polska XIX i początku XX wieku. Zdjęcia ukazują rodzinę Tarłowskich w Kazimierzu Dolnym. W większości zrobione zostały w latach 20 – 30 XX wieku. Kilka późniejszych z lat 50 i 60-ych.

 

Śmierc Stanisława Tarłowskiego

Śmierc Stanisława Tarłowskiego

Na szczególna uwagę zasługuje zdjęcie przedstawiające śmierć Stanisława Tarłowskiego . Przypomina żywy obraz, lub klasyczną sztukę grecką. Dramatyzm sceny pogłębia ustawienie postaci, skupiających swoją uwagę na osobie fotografa. Stanisława podtrzymuje jego córka Irena, pozostałe osoby urzeczone magią fotografii wręcz pozują do zdjęcia. Sam Stanisław jakby zapominając o zbliżającej się śmierci, także próbuje dobrze wypaść w kadrze. Nikt nie płacze, nie rozdziera szat, na to przyjdzie czas później, na pogrzebie. Ten niesamowity obraz, niesie ważne, ale powszechne w tamtych klimatach przesłanie: śmierć jest częścią życia, jutro też jest dzień i praca w polu. W końcu wszyscy umrzemy….. Gdy ludzie żyją w zgodzie  ze światem i swoim losem nawet śmierć przestaje być tragedią.

 

Podziękowania dla Janiny ( Jasi ) Łączkowskiej z domu Tarłowska (córki Cypriana i Weroniki Tarłowskich) za udostępnienie zdjęć z rodzinnego albumu.

Stanisława Tarłowska  (z lewej). Ok 1920r.

Stanisława Tarłowska (z lewej). Ok 1920

Klementyna Tarłowska ok 1960r

Klementyna Tarłowska ok 1960r. Ostatnie lata.

Tarłowscy ok. 1920 r.

Tarłowscy ok. 1920 roku. Kazimierz Dolny

 

Franciszka Oberhard, Klementyna Tarłowska, Irena Wołosowicz 1970

Franciszka Oberhard, Klementyna i Irena

Prace polowe ok 1920r.

Prace polowe ok 1920r. Kazimierz Dolny

Tarłowscy ok 1930r.

Tarłowscy ok 1930r. Przerwa w żniwach. Kazimierz Dolny

Budowa domu. Tarłowscy ok 1930r

Budowa domu. Tarłowscy ok 1930. Kazimierz Dolny

 

Zjazd rodzinny. ok 1914r.

Zjazd rodzinny. 1920r. Kazimierz Dolny

Zniwa. tarłowsy. ok 1950r

Zniwa. tarłowsy. ok 1950r. Kazimierz Dolny

 

 

 

 

Pogrzeb Stanisława Tarłowskiego.

Po pogrzebie St. Tarłowskiego w Kazimierzu Dolnym

Praca z wykorzystaniem wołu ok 1920r.

Praca z wykorzystaniem wołu ok 1920r.

Tarłowscy ok 1920r.

Tarłowscy ok 1920r. Kazimierz Dolny nad Wisła

 

Tarłowscy ok 1930r.

Tarłowscy ok 1950r. Kazimierz Dolny nad Wisła

Śmierc Stanisława Tarłowskiego

Śmierc Stanisława Tarłowskiego. Kazimierz Dolny