KOBIETY z rodziny OBERHARD: Zoja Iwanowna Oberhard – skradzione życie

Słowo wstępne:

Zoja Oberhard www.oberhard.com

Zoja Oberhard www.oberhard.com

W wielu poprzednich wpisach przy różnych okazjach przewijało się nazwisko Zoji Oberhard. Brak osobnego tekstu poświęconego  Zoji wynikał  z faktu braku udokumentowanych źródeł, także rodzinnych. Poniżej przedstawiamy to co wiemy o Zoji Iwanownej Oberhard z domu Anisimowa.  Należy bowiem do KOBIET RODZINY OBERHARD, chociaż Jej pojawienie się w naszej genealogii było nietypowe….

Drugie małżeństwo profesora Izydora Oberhard z młodszą o prawie 20 lat Zoją Iwanowną Anisimową należy do owianych tajemnicą wydarzeń w naszej rodzinie. Z oczywistych względów ( opisywani potomkowie Izydora to dzieci i wnuki z pierwszego związku z Klaudią Kałusowską) rodzinne przekazy na ten temat były fragmentaryczne, bo jakby na to nie patrzeć, ojciec porzucający swoją żonę i dzieci dla młodszej jest zawsze oceniany negatywnie. Z punktu widzenia genealogii, moralna ocena nie ma głębszego sensu.

Grób Irenki Oberhard. Zmienione imię.

Grób Irenki Oberhard. Zmienione imię.

Tym bardziej, że działo się to w państwie totalitarnym Stalina, i bez względu na osobiste postępki cała rodzina Oberhard padła ofiarą represji, podobnie jak miliony innych obywateli ZSRR. To niewiarygodne, ale system represyjny działał tak, że 9-o letnia córka Zoji  i Izydora występuje w spisie ofiar wojny jako: Iosifovna (nie po ojcu Izydorze jak to jest przyjęte w rosyjskim nazewnictwie a po Józefie – oczywiście Stalinie – wszak była córką wroga ludu).. Nie wystarczyło komunistom zamordować. Trzeba było ukraść całe Zycie.

Jeżeli ktoś zna losy, lub należy do rodziny Zoji Oberhard – prosimy o kontakt. (If anyone knows the fate, or belongs to the family Zoya Oberhard – please contact us.), (Если кто-нибудь знает о судьбе, или принадлежит к семейству Зои Oberhard – пожалуйста, свяжитесь с нам)

Nie ulega wątpliwości, że, losy Zoji Iwanownej należą do bardziej tragicznych, w historii rodziny OBERHARD.  Już sam fakt, że została skazana w procesie politycznym czynił z niej i jej bliskich, wroga ludu, co w czasach stalinowskich nie było propagandowym zwrotem, tylko sygnałem dla innych obywateli. Wskazówką, aby dla własnego dobra unikali kontaktów z oskarżoną i jej rodziną. Wcześniej,  romans i  małżeństwo młodej dziewczyny (Zoja ok. 20 lat)  ze starzejącym się znanym w środowisku naukowym profesorem ( Izydor 38 lat), spowodowały  ostracyzm rodzinny i towarzyski    ( Zoja, jakby na to nie patrzeć, rozbiła wieloletnie małżeństwo Izydora z Klaudią).

„Lecz wszystko to było niczym wobec 8 lat spędzonych przez Zoję Oberhard w obozie karnym w Kazachstanie, bez prawa kontaktu,  wobec straty małej córeczki i śmierci męża ( o czym dowiedziała się dopiero po wielu latach).  Rehabilitacja Zoji (podobnie jak Izydora) w 1959 roku, to tylko chichot historii. Dopracowany do perfekcji  radziecki system represji nie tylko mordował, ale kradł  ludziom życie: , zabierano tożsamość, łudzono nadzieją że bliscy żyją, wymazywano twarze z fotografii,  utajniano dokumenty i zmieniano w nich dane etc.   I jeżeli ktoś próbuje  usprawiedliwiać tamten okres, to w niczym nie ustępuje zbrodniarzom , których broni. …      Ale po kolei …”

 

Po kolei (czyli co udało się ustalić):

O małżonkach Izydorze i Klaudii Oberhard pisaliśmy (tutaj), (tutaj), (tutaj), (tutaj), (tutaj) i (tutaj)

W jednym z poprzednich tekstów, opisaliśmy to w ten sposób:

Irkuck ok. 1922r. Wielka miłość. www.oberhard.com

Irkuck ok. 1922r. Wielka miłość. www.oberhard.com

„Z wielkiej miłości która zapłonęła w Irkucku w 1917 roku, pozostało po przeprowadzce do Leningradu (1923r) : niewiele. Naukowa kariera Izydora Oberhard osłabiła więzi rodzinne. Częste wyjazdy, praca na uczelni i nocne pisanie artykułów naukowych ( a wszystko w jednopokojowym sublokatorskim mieszkaniu z zona i dwójka dzieci ) musiały doprowadzić do spięć i kryzysu. Być może wina leżała także po stronie Klaudii, która pracując na zmiany w aptece musiała prowadzić dom i wychowywać Aleksandra i Annę. Małżonkowie zamknięci w swoich własnych światach oddalali się od siebie coraz bardziej.

Gdy Izydor Oberhard, poznał studiującą na Uniwersytecie Leningradzkim Zoję Anisimową miał 38 lat. Rozwód jest kwestią czasu i w 1928 roku Izydor i Zoja stają na  ślubnym kobiercu. W genealogii rodzinnej pojawia się nowa osoba: Zoja Iwanowna Oberhard.

Klaudia Oberhard z dziecmi: Aleksandrem i Anna ( 1936 r. )

Klaudia Oberhard z dziecmi: Aleksandrem i Anna ( 1936 r. ). Po rozwodzie.

Cóż można dodać ?

Pierwsza żona, Klaudia  przeczuwała zbliżający się kres małżeństwa z Izydorem. W 1928 roku Klaudia miała 36 lat, a Zoja prawdopodobnie ok. 20 (nie znamy dokładnej daty urodzenia). W swoim pamiętniku, który Klaudia prowadziła od 1919 roku, opis dotyczący zagranicznej podróży męża po Europie jest chłodny i pozbawiony emocji (jakże różny od wpisów z poprzednich lat).  Starsza o prawie 20 lat Klaudia nie miała szans z młodszą rywalką. Wystarczy spojrzeć na zdjęcia. Wychowana w polskiej, katolickiej rodzinie zesłańca Cezarego Kałusowskiego (wg. XIX-o wiecznych zasad), gdzie mąż, żona i dzieci były świętością,  dalej ubierała się w czarne suknie (jak żony powstańców na znak żałoby), zapięte pod szyję (a były to już frywolne latach trzydzieste,)  ….Do tego całymi dniami   pracowała  w aptece, wychowywała dzieci, prowadziła dom  i po prostu była zmęczona… .

Mamy więc typowy związek: starzejącego się zapracowanego męża z zapracowaną  żoną (która go nie rozumie) i dwójką dzieci. Jest też i druga strona medalu: władza przychylnie patrzy na Izydora, który „bywa” w świecie,  a także otrzymuje propozycje nowych posad, w tym utworzenie katedry w Moskwie, praca w Instytucie Medycyny Eksperymentalnej, udziały w zjazdach…. Krótko mówiąc: robi karierę.

Zoja, irenka, Izydor - 1934 rok

Zoja, irenka, Izydor – 1936 rok

Nie wiemy, gdzie, ani kiedy dokładnie Izydor Oberhard, poznał i zakochał się w Zoji Anisimowej. Prawdopodobnie na uczelni, gdzie Zoja studiowała lub już pracowała. Przypuszczamy też że z wykształcenia była botanikiem, lub zootechnikiem ,ale pewności nie ma. Z psychologicznego punktu widzenia mógł to być  klasyczny układ uczuciowy : mistrz i uczennica, znany profesor i studentka, lub świeżo upieczona absolwentka. Tak czy inaczej starszy Pan zakochał się i  uczucie musiało być na tyle silne, że Izydor  zgodził się na rozwód z Kaludią, slub z Zoją i pozostawienie własnych dzieci z matką ( chociaż trzeba przyznać, że dbał o nie w miarę możliwości).

Pod koniec 1928 roku Izydor i Zoja biorą ślub. Oczywiście przedtem jest rozwód, ale w ZSRR w tamtych latach to tylko formalna zmiana w dokumentach. Świeżo poślubiona para bez problemu dostaje przydziałowe nowe mieszkanie (ul Zwierińska 2) w Leningradzie. Cztery lata później na świat przychodzi córka Irenka, w 1934 Izydor rozpoczyna prace na Uniwersytecie w Moskwie. Teraz wszyscy troje: Izdor, Zoja i Irenka mieszkają  w Moskwie (przy ulicy Spiridoniewskiej 24/1 m 17.).

Tam też zostają aresztowani. Oto rodzinny przekaz dotyczący samego aresztowania z wcześniej zamieszczonego wpisu (wg Aleksandra II – syna Izydora):

Są już trochę zmęczeni: to ich 9 aresztowanie dzisiaj, a jest dopiero 19.00. Mieszkańcy sąsiednich mieszkań nasłuchują przy drzwiach… U Oberhardów słychać szczęk zamka i otwieranie drzwi… Sąsiedzi oddychają z ulgą: „to nie do nas, to pod numer 17″. A tzw. pożyteczni idioci” pocieszają się: „pewnie słusznie go zamykają, w końcu jak człowiek jest niewinny to nie ma się czego obawiać.. „. Izydor zostaje wyprowadzony. W ręku trzyma torbę z kosmetykami i bielizną. Ot. taki zestaw przygotowany po powrocie z pierwszego aresztowania, który trzymał w szafce, w przedpokoju. Ludzie się uczą.

W mieszkaniu „pracują” jeszcze funkcjonariusze. Pod pozorem rewizji, kradzione są co cenniejsze rzeczy. Oczywiście są spisywane. „Zobacz, skrzypce” – mówi pierwszy czekista. „. „Stra-diva-rius”” literuje. „Wpiszemy skrzypce produkcji radzieckiej” proponuje drugi. Zoja nie oponuje. Stara się uspokoić płacząca córeczkę. ” Kiedy będę mogła odwiedzić męża ?” pyta. Czekiści nie odpowiadają. „Pomóżcie” prosi, wciskając im w dłonie pieniądze. Tamci uśmiechają się do siebie. „Może jutro, towarzyszko”. Na odchodnym czekiści zabierają jeszcze pierścionki z łazienki (” wpiszemy je do protokołu w biurze..”) i przywiezionego przez Izydora z Niemiec dla Irenki puchatego misia. „tez mam córkę” mruczy jeden z nich …”  28 września 1937

O aresztowaniach Izydora  i Jego dalszych losach, a także losach pozostałych członków rodziny OBERHARD pisaliśmy:  [ tutaj], [ tutaj], [ tutaj], [ tutaj],

Co stało się z Zoją Iwanowną Oberhard (Anisimową) ?

Po aresztowaniu męża, Zoja wielokrotnie była wzywana do NKWD i przesłuchiwana. Ostatecznie, po zamordowaniu Izydora ( o czym nie wiedziała), także na nią został wydany wyrok: ” 8 lat więzienia bez prawa korespondencji”.

Anna Karolina Oberhard r.1959 www.oberhard.com

Anna Karolina Oberhard r.1959 www.oberhard.com

Wspomina córka Izydora Oberhard – Anna Karolina:

«Мне было 13 лет, – рассказывает она, – когда я осталась без родителей. Мой отец Исидор Александрович Обергард, доктор медицинских aнаук, один из крупнейших русских учёных в области фармацевтики, был арестован в сентябре 1937 г., а мама, Зоя Ивановна Обергард, – в марте 1938 г. Моя младшая четырёхлетняя сестра была отправлена в детский дом для детей «врагов народа». Я ничего не знала о судьбе моих близких вплоть до их реабилитации в 1959 г., когда мне стало известно, что отец по приговору военного трибунала Московского ВО расстрелян 11 марта 1938 г. Мама после тюремного заключения отбывала ссылку без права переписки. Сестра погибла в 1942 г. 22 года я считалась дочерью «врага народа».

Izydor z synem Aleksandrem. Leningrad 1925r.

Izydor z synem Aleksandrem. Leningrad 1925r.

За полгода до войны были учебные военные тревоги. Мальчиков учили военному делу, а девочек – работе медицинских сестёр. Когда началась война, мне только исполнилось 17 лет. Приходилось копать противотанковые рвы, а с неба нас обстреливали самолёты. В Ленинграде я дежурила в госпитале. Разбирала завалы после бомбёжек. Все, начиная с 14 лет, были задействованы в работе, все старались для фронта».

Tłumaczenie (polski):

„Miałam 13 lat – powiedziała – kiedy został pozostawiona rodziców. Ojciec Izydor A. Obergard, MD, jeden z czołowych rosyjskich naukowców w dziedzinie farmaceutyków, został aresztowany we wrześniu 1937 roku, a jego żona, Zoya Oberhard – w marcu 1938 roku .Moja czteroletnia młodsza siostra (Irenka )  została wysłana do domu dziecka dla dzieci „wrogów ludu”. Nie wiedziałam nic o losie moich krewnych aż do ich rehabilitacji w 1959 roku, kiedy dowiedziałam się, że ojciec przez werdyktu trybunału wojskowego w Moskwie VO został zastrzelony 11 marca 1938, o Zoji w więzieniu nic wiedziałam – był zakaz korespondencji . Moja siostra zmarła w 1942 i została uznana za córkę „wroga ludu”. Ja przez 22 lata miałam etykietę córki wroga narodu i przez 22 lata nie znałam losów Ojca i Zoji.

Sześć miesięcy przed wojną były szkolenia (alert) wojskowej. Chłopców uczono nauk wojskowych, a dziewczęta – pracę pielęgniarek. Kiedy zaczęła się wojna, miałem zaledwie 17 lat. Musieliśa  kopać rowy przeciwpancerne, …. W Leningradzie, miałam dyżur w szpitalu. Usuwaliśmy gruz po bombardowaniu. Wszyscy w wieku od 14 lat, byli zaangażowani w pracę. „

 

Translation (ENGLISH):

„I had 13 years – she said – when he was left to parents. Father Isidore A. Obergard, MD, one of the leading Russian scientists in the field of pharmaceuticals, was arrested in September 1937 and his wife, Zoya Obergard – in March 1938, a four-year .Moja younger sister (Irene) was sent to an orphanage for children of „enemies of the people.” I did not know anything about the fate of my relatives until their rehabilitation in 1959, when he learned that his father was the verdict of the tribunal military in Moscow VO shot March 11, 1938, by Zoya in the prison I knew nothing – a ban on correspondence. My sister died in 1942 and was regarded as the daughter of an „enemy of the people.” I am 22 years I label the daughter of an enemy nation.

Six months before the war were training (alert) military. Boys were taught military science and the girls – the work of nurses. When the war started, I was only 17 years old. We had to dig antitank ditches, …. In Leningrad, I was on duty at the hospital. We cleaned up the debris after the bombing. Everyone from the age of 14 years, were involved in the work.. „

Irenka Oberhard. Wróg ludu. www.oberhard.com

Irenka Oberhard. Wróg ludu. www.oberhard.com

Jak wiadomo z poprzednich wpisów Irenka i Klaudia zginęły w czasie ewakuacji Leningradu w 1942 roku.

 Zoja trafiła do obozu w Kazachstanie na 8 długich lat. Nie podejmujemy się opisać, co czuła gdy jej kilkuletnia córka trafiła do domu dziecka, a mąż został zamordowany przez NKWD. Co przeżyła w obozie przez 8 lat, pozbawiona elementarnych praw i informacji o rodzinie. Zainteresowanych odsyłamy do książek o gułagach, gdzie opisywany jest komunistyczny system reedukacji i karania. Mówimy o atrakcyjnej 30 letniej kobiecie w radzieckim obozie karnym o zaostrzonym rygorze, gdzie komendant mógł bez sądu przedłużyć wyrok o 5 lat (!) i gdzie ponad  połowa więźniów umierała z głodu i wycieńczenia.

Z tego co wiemy – przeżyła. Dopiero po powrocie z obozu (1945) Zoja dowiedziała się o śmierci córeczki Irenki. Wróciła po wojnie do Moskwy. O śmierci Izydora władze oficjalnie poinformowały w 1959 roku i mimo że rodzina wcześniej podejrzewała że nie żyje, to wszyscy łudzili się nadzieją.

Izydor Oberhard w wieku ok 46 lat. www.programs4u.com

Izydor Oberhard w wieku ok 46 lat. www.programs4u.com

Fragmentaryczne informacje sugerują, że prawdopodobnie wyszła ponownie za mąż za kogoś o nazwisku  (ямушко ?, Янушко) i imieniu Paweł (павел). Przeniosła się do Leningradu (Petersburg), by być blisko grobu swojej córki Irenki. Zoja zmarła ok. 1972 roku.  Nie miała więcej dzieci.

Oto cała historia. W latach 70-ych XX wieku przyjechała do Warszawy na zjazd Geologów krewna Zoji Oberhard. Rozmawiała o dalszych losach żony Izydora z jego synem Aleksandrem II. Niestety, nie znamy treści tej rozmowy.

Jeżeli ktoś zna losy, lub należy do rodziny Zoji Oberhard – prosimy o kontakt. (If anyone knows the fate, or belongs to the family Zoya Oberhard – please contact us.), (Если кто-нибудь знает о судьбе, или принадлежит к семейству Зои Oberhard – пожалуйста, свяжитесь с нами.).

W innych wpisach, można przeczytać dalszych losach rodziny Oberhard

Szczęśliwym zrządzeniem losu, Klaudia Kałusowska uniknęła bezpośrednich represji. Dla walczących o władzę komunistów była „nikim”. Tym bardziej, że minęło wiele lat od rozwodu z Izydorem. Ot, zwykła aptekarka w lokalnej aptece, wychowująca dwójkę dzieci. Jak pisaliśmy poprzednio, Aleksander II został wyrzucony po pierwszym roku z uczelni medycznej w Moskwie (przemieszkiwał u ojca i Zoji – stąd znamy relację z aresztowania) i wysłany do pracy w Kazachstanie, a Anna Karolina skierowana na reedukację poprzez pracę. Na szczęście  mogła mieszkać z matką. Umieszczona w domu dziecka Irenka mogła z czasem odwiedzać Klaudię, a ta dokarmiała  i opiekowała się nią na ile to było możliwe.

Stanisław Woszczerowicz i Maria Kałusowska – „i nie opuszczę Cię aż do śmierci ..”

Rodziny Woszczerowiczów i Kałusowskich www.oberhard.com

Rodziny Woszczerowiczów i Kałusowskich www.oberhard.com

Historia rodziny Kałusowskich, opisana została min:

[Cezary Kałusowski – powstaniec 1863, zesłaniec (Irkuck), farmaceuta], [Cezary Kałusowski – zesłaniec – droga na Sybir 1864], [Cezary Kałusowski w Aleksandrowsku – obraz Józefa Baerkmana], [Cezary Kałusowski zesłaniec 1863. Obywatel miasta Irkuck.], [Cezary KAŁUSOWSKI – rok 1870: Nowy początek], [Cezary Kałusowski, Izydor Oberhard. Polscy lekarze i farmaceuci w Syberii Wschodniej przełomu XIX i XX wieku.], [107 rocznica śmierci Cezarego Ignacego Kałusowskiego – powstańca 1863 roku, zesłańca, aptekarza, obywatela miasta Irkuck.], [KOBIETY z rodziny OBERHARD: Klaudia Oberhard z d. Kałusowska – rodzina i patriotyzm.],

Uzupełniono 13 listopada 2017 roku.

Osoby.

Opowieść rodzinna. Jedna z wielu, jakie można opowiedzieć o naszych przodkach, których los umieścił w złych, pełnych dramatu czasach i z dala od Polski. Miłość rozkwitła w Irkucku, w okresie gdy wkoło panował głód,  trwała wojna domowa, a ulicach leżały tysiące zabitych, w tym ofiar masowych egzekucji prowadzonych przez czerwonogwardzistów….

Pamiętnik Klaudi Kałusowskiej www.oberhard.com

Pamiętnik Klaudi Kałusowskiej www.oberhard.com

„Niestety nie znamy wszystkich szczegółów związku dojrzałego, żonatego mężczyzny i młodziutkiej córki szefa. Historię tą można opisać na różne sposoby. My chcemy wierzyć, że była to miłość od pierwszego wejrzenia, a nie banalne zauroczenie młodą dziewczyną.

Sylwester Tarasewicz (Tarasiewicz)

Sylwester Tarasewicz (Tarasiewicz)

 

Pracując w aptece Kałusowskiego, Stanisław często bywał w domu pracodawcy, także ze względu na swojego teścia Tarasewicza.

Środowisko zesłańców było dość hermetyczne, a pierwsza żona Stanisława, Mirosława, córka Sylwestra Tarasewicza (powstańca z 1863 roku), też należała do tego samego grona. Wszyscy spotykali się dość regularnie, rozmawiali o Polsce, o przygotowaniach do świąt, wspólnie modlili się w domu i kościele.

Mirosława Woszczerowicz ( Tarasewicz)

Mirosława Woszczerowicz ( Tarasewicz) I-a żona Stanisława

 

Małżeństwo Stanisława Woszczerowicza, ze starszą o rok Mirosławą przeżywało kryzys. Ona, chciała wracać do Polski. Jako córka powstańca styczniowego przyjechałaby z zesłania otoczona szacunkiem i chwałą. On, były żołnierz armii carskiej nie byłby witany już tak entuzjastycznie…. „

Ok 1915 roku, Mirosława Woszczerowicz i trójka ich dorosłych już dzieci powrócili do Polski. Najmłodsza Zofia została z Ojcem w Irkucku.

Miejsce. Czas. Kontekst.

Irkuck na przełomie wieków (XIX / XX) rozwijał się  i szybko stawał się centrum gospodarczym całego rejonu. Doskonała lokalizacja nad rzeką ułatwiała transport, a wybudowana stacja Kolei Transsyberyjskiej (1899) przeniosła miasto w XX wiek. Tysiące polskich zesłańców, głownie  ze   szlacheckich rodzin, którzy założyli tu własne gniazda i  postanowili pozostać w Irkucku, tworzyło własne firmy, a te z kolei  przyczyniały się do rozkwitu i bogactwa miasta. To była prawdziwa „Mała Polska” z własnymi  teatrami, kulturą, czy gazetami.

Władze rosyjskie – co trzeba uczciwie przyznać – sprzyjały zaangażowanym w rozwój miasta Polakom i wydawały byłym zesłańcom zezwolenia na osiedlanie się w Irkucku,  oraz zgodę na działalność licencjonowaną jak produkcja alkoholu, czy wytwarzanie lekarstw. Nie bez znaczenia był pożar 1879 roku, gdy spłonęło praktycznie całe miasto i trzeba je było szybko odbudować. Tysiące polskich zesłańców uzyskało wtedy zgodę na życie w Irkucku.

Zesłańcy Obywatele Irkucka rok 1900

Zesłańcy. Obywatele Irkucka rok 1900. Trzeci od lewej siedzi Cezary Kałusowski.

Pośród żyjących tam Polaków, specjalną pozycję zajmowali zesłańcy z lat 1830 i 1863. Stanowili elitę, tworząc własne, zamknięte środowisko wspomagające się nawzajem. To byli seniorzy, kultywujący polskie zwyczaje XIX wieku, a czerń kobiecych ubiorów podkreślała nieustającą żałobę narodową za utraconą ojczyzną. Na temat patriotyzmu i rodzinnego kraju nigdy nie żartowano . Dzieci doskonale mówiły i czytały po polsku, córki wychodziły za mąż prawie zawsze za Polaków.

Te polskie powstańczo, patriotyczne więzi łączyły min. rodziny Ignacego Cezarego Kałusowskiego, i Sylwestra Terasewicza.

Cezary Kałusowski i Stanisław Wojciech Koperski ok 1900 roku

Cezary Kałusowski i Stanisław Wojciech Koperski ok 1900 roku

Cezary Kałusowski otrzymał pozwolenie na osiedlenie się w Irkucku w roku 1870, Sylwester Terasewicz 8 lat później. Obydwaj byli zesłani za udział w Powstaniu Styczniowym i obydwaj założyli rodziny, a  swoją ciężką pracą zyskali szacunek i dorobili się majątku.  Jak wielu innych Polaków prowadzili działalność charytatywną: min. Tarasewicz założył kąpielisko nad brzegiem Uszakowki, a Kałusowski sponsorował szereg przedsięwzięć edukacyjnych.

Regularne spotkania (oficjalne i te towarzyskie) organizowane przez środowisko polonijne w Irkucku, przyciągały wszystkich Polaków – nie tylko ze środowisk powstańczych. Jednym z nich był Stanisław Woszczerowicz, pracownik apteki Ignacego Kałusowskiego, przyszły mąż Marii Kałusowskiej.

Napływ nowej fali zesłańców  po 1914 roku, w tym Polaków wziętych do niewoli przez Rosjan w czasie trwania I Wojny Światowej, tchnął nowe życie w skostniałą społeczność.  Wśród  jeńców wojennych było wielu naukowców i intelektualistów (Izydor Oberhard, Tadeusz Długoszowski, Rosmańscy, Rena Tyszkiewicz, J. Napiórkowska, E.Echilczuk i inni).

Młodzi ludzie wystawiali własne sztuki w polskich teatrach, zmieniała się obyczajowość. Zresztą, większość nowych emigrantów traktowała pobyt na Syberii jako tymczasowy i mieli ku temu realne powody: rewolucyjne wiatry wiały już mocno,  carska władza chwiała się w posadach. Dzieje Polaków w tamtym okresie barwnie opisał naoczny świadek tamtych wydarzeń Wojciech Salwa w książce: „Z kwiatami przez kraje i ludzi od 1912 do 1927 r. Łódź – Rosja – Syberja – Nerczyńsk – Irkuck – Łódź. Garść wrażeń, przeżyć i opisów”. (Format PDF)

ON – Stanisław Woszczerowicz – żonaty, 4 dzieci, lat 43

Stanisław Woszczerowicz ok 1918 roku

Stanisław Woszczerowicz ok 1918 roku

Stanisław Woszczerowicz – syn Konstantego, urodził się w 1875 roku w Suwałkach. W 1876 rodzina przeniosła się  do Irkucka. Ukończył wojskową szkołę felczerską, praktykę zdobywał w szpitalach wojskowych w czasie wojny rosyjsko- japońskiej w 1905 roku.

W 1897 ożenił się z Mirosławą Tarasewicz (Tarasiewicz), córką zesłanego  powstańca 1863 roku. Po wojnie praktykował jako felczer w Bodajbo ( ok. 1500 km od Irkucka, mieściły się tam kopalnie złota). W 1900 osiadł w Irucku, pracował w aptece i administrował 2 domami, które Sylwester Tarasewicz przekazał swoje córce, Mirosławie.

ONA – Maria Kałusowska – panna – lat 22

Maria Kałusowska w wieku ok 6 lat.

Maria Kałusowska w wieku ok 6 lat.

Maria Kałusowska –najmłodsza  córka Ignacego Cezarego Kałusowskiego ( i Anny Judin), powstańca styczniowego 1863 roku, właściciela najwiekszej w tamtych latach apteki mieszczącej się przy ulicy Grammatinskiej 9, oraz Fabryki Wód Mineralnych.  Cezary Kałusowski zmarł w 1909 roku (jego zona 5 lat później).

Po śmierci Kałusowskiego, apteką zarzadzali:  Stanisław Woszczerowicz, oraz druga córka Cezarego-  Klaudia Kałusowska, która zdobyła wykształcenie farmaceutyczne i uzyskała tytuł prowizora w szkole w Tomsku.

Mimo różnicy wieku (gdy pobierali się, Maria miała 22 lata, a Stanisław 43) byli szczęśliwym małżeństwem, o czym pisze Klaudia Oberhard (Kałusowska w swoim pamiętniku). Niestety, po wyjeździe rodziny Oberhard do Leningradu (Petersburga) kontakty rodzinne osłabły ze względu na odległość.

Scenariusz

Dawna apteka Kałusowskich Irkuck

Dawna apteka Kałusowskich Irkuck

Nie wiadomo dokładnie, jak młodzi poznali się i zakochali. Można się domyślać, że posiadający aptekę i zatrudniający kilka osób ( w tym Stanisława Woszczerowicza ), Ignacy Cezary Kałusowski często zapraszał pracowników do domu.  W 1909 roku, gdy Kałusowski zmarł, Maria miała 13 lat, a Stanisław 34, żonę i czworo dzieci z pierwszego małżeństwa (!).

Jednak prowadzenie apteki wymagało uprawnień i  prawdopodobnie po śmierci Kałusowskiego   Woszczerowicz stał się jej współwłaścicielem.

Czas wszystko zmienia…. W 1918 Maria miała już 22 lata, od 1915 Stanisław posiadał własny dom, gdzie mieszkał z najmłodszą córką Zofią (jak wspominaliśmy, żona Mirosława, z trójką dzieci postanowiła wrócić do Polski ),a wkoło szalała wojna domowa.  Bez względu na uczucia, ślub był rozsądnym rozwiązaniem dla obu rodzin.

Woszczerowicz, Kałusowski, Oberhard - genealogia

Woszczerowicz, Kałusowski, Oberhard – genealogia

W 1918 roku, także siostra Marii, Klaudia wyszła za mąż za Izydora Gustawa Oberhard a w styczniu 1919 roku urodziła syna Aleksandra II. Należy sądzić, że jej udział w prowadzeniu apteki był raczej formalny, więc cała odpowiedzialność przeszła na Stanisława.

Z tego co nam wiadomo z przekazów rodzinnych, małżeństwo Stanisława Woszczerowicza i Marii Kałusowskiej należało do udanych.  W 1920 roku, Irkuck został zajęty przez bolszewików a apteka zarekwirowana. Stanisław Woszczerowicz przekwalifikował się na rybaka. Młodzi zamieszkali w Czeremychowie (Czeremchowie).  To własnie tam, Klaudia z synem Aleksanderm II spędzali letnie wakacje.

Stanisław i Maria Woszczerowiczowie mieli 2 dzieci: Jadwigę i Cezarego, którzy pozostali w Irkucku.

Rok 1937

Informacja o zamordowaniu Stanisława Woszczerowicza.

Informacja o zamordowaniu Stanisława Woszczerowicza.

Niestety, nie możemy napisać: „żyli długo i szczęśliwie .. „. Represje stalinowskie, których ofiarą padł Izydor Gustaw Oberhard, i brat Marii: Aleksander Kałusowski, nie ominęły Stanisława Woszczerowicza.

Pod zarzutem zdrady, został aresztowany przez NKWD w 1937 roku i rozstrzelany  8 listopada 1938 roku.  Nikłym pocieszeniem jest fakt, że władza radziecka rehabilitowała Go w 1958 roku.

Nie znamy losów Marii. Nie wiemy kiedy zmarła, ani gdzie została pochowana …

P.S. Specjalne podziękowania dla p. Bogdana Woszczerowicza za udostępnienie materiałów dotyczących historii Jego rodziny.

Uzupełnienie – możliwe, dzięki informacjom przesłanym przez p. Hannę Budnicką (BARDZO dziękujemy) – prawnuczkę Mirosławy Woszczerowicz z domu Tarasewicz – pierwszej żony Stanisława:

MIrosława Woszczerowicz (z d. Tarasewicz) przy grobie Ojca.

MIrosława Woszczerowicz (z d. Tarasewicz) przy grobie Ojca.

„Sylwester Tarasewicz przed powstaniem ukończył 4 rok medycyny.
Zesłany na Syberię szedł 3 miesiące w kajdanach.
Po amnestii miał nakaz osiedlenia w Irkucku.
Do Irkucka ściągnął swoją narzeczoną.
Był właścicielem kąpieli leczniczych(wody żelazne) na rzece Oszukówka ( tak zapisałam)
Jego żona prowadziła zakład krawiecki zatrudniający 8 pracownic.
Mieli dzieci : Edwarda i Mirosławę (na drugie imię Elżbieta) ur. w 1874
Dorobili się dwóch domów przy ulicy Fadiejszinskaja ( zapisałam fonetycznie)

Po ślubie w 1897r, Mirosława Tarasewicz (ur 1874) z mężem Stanisławem Woszczerowiczem ( ur 1875) pobudowali 3-ci dom dla siebie w podwórku przy ulicy Fadiejszinskaja.
Stanisław Woszczerowicz pochodził z Suwałk, był także właścicielem domów. Jeden z jego domów został podarowany Bronisławie, żonie jego zmarłego brata Michała. Stanisław miał też drugiego brata Konstantego. (Znany Aktor Woszczerowicz był kuzynem)
St. Woszczerowicz pracował w aptece , był potem właścicielem apteki. Mieli też kamienicę z mieszkaniami na wynajem.

Stanisław i Mirosława mieli 5 dzieci:
– pierwszy syn urodził się martwy
– Łucja , Józef, Wiktoria, Zofia
– 5-te dziecko zmarło w wieku niemowlęcym.

Stanisław Woszczerowicz opuścił rodzinę , Mirosława spędzała dużo czasu z dziećmi w majątku swego stryja ( brata Sylwestra Tarasewicza ?? czy w majątku Michała ,brata Stanisława Woszczerowicza – to nie jest dla mnie jasne ) w Kokoryczach ( Kokorycze ) niedaleko Mińska.
Łucja i Józef byli na stancji p. Burgielskiej bo chodzili do szkoły w Słucku
Łucja ukończyła gimnazjum z odznaczeniem, Józef nie skończył szkoły handlowej bo dobrowolnie poszedł do Wojska Polskiego .
Wiktoria uczęszczała do gimnazjum Haminowskaja. W 1914 roku powrócili do Irkucka.
W roku 1916 Mirosławie amputowano prawą rękę na skutek zakażenia, miała wtedy 42 lata.

W 1917 roku odebrano Woszczerowiczom prawa do domów, Mirosława utrzymywała się dzięki finansowej pomocy Stanisława oraz należności za czynsz przekazywanych po kryjomu przez żydowskich lokatorów.
Łucja poznała Floriana Grabczyńskiego i wyjechała z nim do Polski w 1917 roku.
Józef także wyjechał do Polski.
(uczył w szkole w okolicy Suwałk w miejscowości Raczki ) i ożenił się z Walerią Popławską, nauczycielką , pracowali w Wierciochach i Dęblinie, mieli dwoje dzieci Romana i Danutę.

W 1922 roku Mirosława z córką Wiktorią wyjechały do Polski w okolice Suwałk. Zamieszkały w domu Józefa. Wiktoria odwiedziła w Grudziądzu siostrę i szwagra Grabczyńskich i tam poznała swojego przyszłego męża Zygmunta Kalksteina-Stolińskiego ( starosta Starogardu w 1928 roku , w 1932 starosta Wąbrzeski)

Zofia została w Irkucku ( była młodsza od Wiktorii o 4 lata(?) ), ponieważ była zakochana w Borysie (Gorszenin) i była w ciąży w wieku 16 lat, miała z nim córkę Alicję. Zofia została porzucona przez Borysa. Drugim jej mężem był adwokat Borysow, który popełnił samobójstwo (chorował na raka). Do końca swojego życia Zofia mieszkała w Dniepropietrowsku z córką Alą, jej mężem i wnuczkami Leną i Miłą.
Od czasu wyjazdu z Irkucka w 1922 roku nie miały z Zofią kontaktu , dopiero w 1958 odszukali się przez Czerwony Krzyż, Zofia kilkakrotnie przyjeżdżała do Polski.”

Dziękujemy też  p. Hannie Budnickiej za przesłanie zdjęć z rodzinnego albumu. Przedstawiają  Mirosławę Woszczerowicz (z d.Tarasewicz), Stanisława Woszczerowicza, brata Mirosławy (Edwarda), oraz Sylwestra Tarasewicza (ojca Mirosławy). Daty podane przez nas, przy fotografiach są przybliżone.

 

97 rocznica urodzin Aleksandra II Oberhard – na przekór losowi.

Pułkownik Aleksander II Oberhard

Pułkownik Aleksander II Oberhard

„Każdy z nas ma swoje etykiety. Syna, ojca, męża, dziadka etc. Z punktu widzenia naszej genealogii , Aleksander II odegrał kluczowa rolę: to dzięki Niemu przetrwała rodzina Oberhard i etykieta „zbawca rodziny” jest jak najbardziej zasadna… .

Narodziny i życie Aleksandra II w burzliwych i dramatycznych czasach I połowy XX wieku okazały się „być lub nie być” dla nazwiska Oberhard. Był ostatnim potomkiem ( w 1919 roku) i ostatnią nadzieją na przedłużenie rodu. Mimo przeciwności losu, udało mu się przeżyć rewolucję, stalinowski terror, II Wojnę Światową i spełnić marzenie zesłanych dziadków i rodziców: wrócić do Polski.

 

Pamietnik Klaudii Oberhard -Irkuck www.oberhard.com

Pamietnik Klaudii Oberhard -Irkuck www.oberhard.com

1 stycznia 1919 roku, Klaudia Oberhard, aptekarka prowadząca (po ojcu Cezarym Kałusowskim – zesłańcu 1863 roku) aptekę  przy ulicy Карла Маркса (Большой) w Irkucku urodziła syna Aleksandra (Cezarego) II. Ojcem był Izydor Gustaw Oberhard, jeniec wojenny, legionista zesłany w 1914 roku po bitwie pod Marcinkowicami, gdzie ratując rannych towarzyszy pozostał do końca na polu walki. Informację o narodzinach syna. umieściła na pierwszej stronie swojego pamiętnika, w którym spisywała losy rodziny aż do 1928 roku.

Analizując z perspektywy czasu   historię rodziny Oberhard, fakt narodzin potomka (Aleksandra II) był jednym z kluczowych zdarzeń w naszej genealogii.

Izydor, Aleksander, Klaudia 1922 - ostatnie szczesliwe lata. Irkuck

Izydor, Aleksander, Klaudia 1922 – ostatnie szczesliwe lata. Irkuck   www.oberhard.com

Zarówno Cezary Kałusowski, jak i wychowana w polskiej tradycji jego córka Klaudia marzyli o tym by wrócić do Polski. Także Izydor Gustaw Oberhard, wraz z innymi działaczami PPS snuł plany powrotu. Bez powodzenia. Dopiero ich wnuk Aleksander II Oberhard dokonał tego, cudem unikając śmierci w okresie Wielkiego Terroru  i w bitwach  II Wojny Światowej.

 

Spokojne dzieciństwo w niespokojnych czasach ….

Pamietnik Kaludii Oberhard 1922.

Pamietnik Kaludii Oberhard 1922.

Rok 1919 i kolejne lata w Irkucku, były ciężkie i niebezpieczne. Rewolucja, która ustabilizowała się w zachodniej części Rosji, na jej wschodnich rubieżach trwała w najlepsze. Wojna domowa, codzienne egzekucje, brak podstawowych środków do życia, powodowały, że sam fakt przeżycia kolejnego dnia było sukcesem. Do tego Izydor – zaangażowany w  politykę sam niejako kusił los i cudem uniknął represji po swojej przygodzie z czasopismem „Spartak”.  Na szczęście, nowa władza potrzebowała sukcesów, a wykształcony (magister farmacji i doktor filozofii) był jednym z filarów Uniwersytetu w Irkucku. Mały Aleksander II Oberhard dorastał więc w środowisko „intelektualnej śmietanki” irkuckiej uczelni. Klaudia była dobrą matką. Aleksander II, mimo częstych nieobecności ojca, otoczony był miłością, kształcony zgodnie z polska tradycją i mimo kłopotów ze zdrowiem doskonale dawał sobie radę wśród rówieśników. Wakacje u krewnych w bajkowej scenerii jeziora Bajkał, Wigilie w polskim stylu i bezpieczne, dostatnie życie wśród kochających go ludzi ….  czego trzeba więcej by uznać dzieciństwo za piękne ? !

Izydor z synem Aleksandrem. Leningrad 1925r.

Izydor z synem Aleksandrem. Leningrad 1925r.

Jednocześnie dynamicznie rozwijała się naukowa kariera Izydora Gustawa Oberhard.  Stanowisko wykładowcy lokalnego uniwersytetu, zamienił na profesorską togę na Uniwersytecie w Leningradzie (Petersburg), a następnie przeniósł się do Moskwy, gdzie stał jednym z założycieli i wykładowcą Instytutu Medycyny Eksperymentalnej – awangardowej na skalę światową placówki naukowej. Kolejne awanse oznaczały zmianę miejsca zamieszkania i wyższy standard życia całej rodziny.  W 1928 roku, Izydor był jużt znanym naukowcem o międzynarodowym prestiżu, członkiem wielu światowych organizacji naukowych, cenionym publicystą.

Ale wszystko dzieje się do czasu …

Życie bez znieczulenia …

Nie będziemy ponownie opisywać tego co zostało  już opisane w tym blogu poprzednio. Wyróżnione frazy pozwalają na zapoznanie się ze szczegółami wydarzeń z tamtego okresu…

Klaudia Oberhard z dziecmi: Aleksandrem i Anna ( 1936 r. )

Klaudia Oberhard z dziecmi: Aleksandrem i Anna ( 1936 r. ).  8 lat po rozwodzie.

Rok 1928 zapoczątkował serie wydarzeń, które po raz kolejny postawiły dalsze losy rodziny Oberhard pod znakiem zapytania. Rok 1928, odmienił także życie Aleksandra II, przenosząc Go ze świata dzieciństwa i beztroskiej młodości  do dorosłości.

(Poniżej wyróżnione linki do opisanych wcześniej historii rodzinnych.)

Aleksander II Oberhard. Wreszcie normalne życie. 1952

Aleksander II Oberhard. Wreszcie normalne życie. 1952

Dzisiaj, gdy dorasta kolejne pokolenie rodziny Oberhard, trudno nie docenić historii własnej rodziny, Patrząc z obecnej perspektywy wstecz, widać  sens zdarzeń, niezrozumiałych i bolesnych gdy dzieją się „tu i teraz”, ale tworzących w efekcie nieskończoną sieć, powiązanych ze sobą przyczyn i skutków.  Intuicyjnie czujemy, że mają one sens i że łączą niewidoczną nicią nas wszystkich: tych co żyli kiedyś i i tych co są teraz

 

Aleksander I Oberhard – 106 rocznica śmierci znanego lwowskiego aptekarza .

Aleksander i Karolina Oberhard ok 1888r.

Aleksander i Karolina Oberhard ok 1888r.

106 lat temu, 3 maja 1909 roku (niedziela – przed południem) zmarł we Lwowie Aleksander I Oberhard – magister farmacji – właściciel aptek: 'Pod Zgodą” przy ulicy Zamarstynowskiej 38 oraz  placówki przy ulicy Gródeckiej i Bema.

W poprzednich wpisach podawana została inna data śmierci -wynikało to z braku dokumentów źródłowych, a przekaz rodzinny sugerował rok 1911 czy nawet 1912. Dopiero niedawno udało odnaleźć się skany gazet z tamtego okresu a w nich informacje o śmierci aptekarza.

 

O lwowskiej rodzinie Aleksandra I Oberhard pisalismy:
TUTAJ(klik) , TUTAJ(klik), TUTAJ(klik).

Informacja o smierci Aleksandra I Oberhard

Informacja o smierci Aleksandra I Oberhard

 

Informacja o smierci Aleksandra I Oberhard

Informacja o smierci Aleksandra I Oberhard

” Aleksander I Oberhard od kilku lat chorował na cukrzycę, chorobę nieuleczalną w tamtych czasach. Dzisiaj sklasyfikowalibyśmy ją jako cukrzyca typu 2. Na przełomie XIX i XX wieku cukrzycę próbowano leczyć wyłącznie dietą. Podstawowa zasada stosowana w leczeniu zgodnie do zaleceń Apollinaire Bouchardata brzmiała: ” Jedzcie tak mało jak tylko można !”.

Fragment drzewa genealogicznego rodziny OBERHARD

Fragment drzewa genealogicznego rodziny OBERHARD

W przypadku dorosłych dieta sprowadzała się do najbardziej energetycznych produktów: alkoholu i tłuszczy, dzieciom podawano wyłącznie mięso i jarzyny. Dzisiaj wiadomo, że alkohol i tłuszcze przyspieszały postępy choroby. Dopiero w 1921 roku prof. Nicolae Paulescu opisał swoje doświadczenia z insuliną a rok później zaczęto używać jej do leczenia……”.

Jednak w roku 1909 insuliny nie było i Aleksander I Oberhard, jako medyk mógł na sobie obserwować postęp choroby, której finał znał doskonale……

 

Rodzina Oberhard Lwów XIX - XX wiek

Rodzina Oberhard Lwów XIX – XX wiek

3 maja 1909 roku Aleksander I, nie poszedł do pracy, pozostał w swoim mieszkaniu przy ul. Zamarstynowskiej 28, a czując zbliżającą się smierć, pożegnał się z rodziną i przyjaciółmi. Chwile potem zmarł. Zdarzyło to prawdopodobnie w godzinach porannych lub w południe.

 

Aleksander Oberhard we władzach aptekarskich 1907

Aleksander Oberhard we władzach aptekarskich 1907

O zdarzeniu poinformowano Galicyjskie Towarzystwo Aptekarskie. Towarzystwo zawiadomiło prasę i już w popołudniowym wydaniu galicyjskiego dziennika „Nowa
Reforma” notatka o śmierci znanego farmaceuty została wydrukowana. Dzień później, 4 maja 1909 roku w porannym wydaniu informację o śmierci Aleksandra I Oberhard podała „Gazeta Lwowska” w swoim 100-ym numerze. W domu zamieszkałym przez rodzinę Oberhard zaczeli gromadzić się ludzie. Przyszli aby złożyć rodzinie kondolencje: krewni,  przyjaciele, znajomi, a także klienci apteki „Pod Zgodą”…..

O lwowskiej rodzinie Aleksandra I Oberhard pisalismy:
TUTAJ(klik) , TUTAJ(klik), TUTAJ(klik).

Aptekarz, działacz społeczny, dobroczyńca….

Aleksander Oberhard w Kasie Chorych 1895r

Aleksander Oberhard w Kasie Chorych 1895r

W środowisku galicyjskich farmaceutów Aleksander I Oberhard był osobą znaną i poważaną.

 

„Był w w tamtych latach ikoną lwowskiego aptekarstwa, (działał w branży i organizacjach społecznych przez prawie 30 lat) , gdy przybył po studiach w Wiedniu do Lwowa z tytułem naukowym,  w mieście było tylko 6 aptek prowadzonych przez magistrów farmacji.

Z braku precyzyjnych przepisów funkcjonowało też sporo „punktów aptecznych” nielegalnych, obnośnych lub obwoźnych, sprzedających niesprawdzone leki na bazarach w całej Galicji. W 1894 roku legalnych aptek było już 13.

Dom rodziny OBERHARD Zamarstynowska 28 ( dzisiaj )

Dom rodziny OBERHARD Zamarstynowska 28 ( dzisiaj )

W 20 lat później legalnych  aptek  była blisko setka.

Zanim Aleksander I Oberhard otworzył własną: „Pod Zgodą”, przez wiele lat był kierownikiem apteki „Pod Srebrnym Orłem” której właścicielem był Zygmunt Rucker, przemysłowiec, nie posiadający wykształcenia farmaceutycznego – a więc nie mogący samodzielnie działać w tej branży….”

Zarządzanie apteką Ruckera pozwoliło Aleksandrowi nawiązać kontakty z innymi farmaceutami w Galicji, co więcej był jednym z inicjatorów powołania GALICYJSKIEGO TOWARZYSTWA APTEKARSKIEGO i jako reprezentant Lwowa uczestniczył w I ZJEŹDZIE założycielskim tej organizacji w 1897 roku.

Lwow Zamarstynowska 38 - dzisiaj Tu mieściła się apteka Pod Zgodą

Lwow Zamarstynowska 38 – dzisiaj Tu mieściła się apteka Pod Zgodą

Przez wiele lat pełnił funkcję zastępcy przewodniczącego. Powołanie Towarzystwa Aptekarskiego, podniosło rangę polityczną galicyjskich farmaceutów , a składane przez nich wnioski  uporządkowały rynek aptekarski, poprzez stworzenie szeregu praw, co pozwoliło usunąć z zawodu , hochsztaplerów oraz umożliwiło  rozwój legalnych aptek, nadzorowanych przez specjalistów.

I Zjazd Farmaceutów Galicyjskich 1897r

I Zjazd Farmaceutów Galicyjskich 1897r

Nie wszyscy wiedza że w tamtych czasach  do zakupu leku nie była wymagana recepta. Zamożni chorzy chodzili do lekarzy i otrzymywali od nich poradę i recepty, biedniejsi udawali się bezpośrednio do apteki i kupowali sugerowane przez farmaceutę lekarstwo, często identyczne z tym, przepisywanym przez lekarzy… Marka i ranga apteki ( a co za tym idzie zyski), opierały się więc na umiejętnościach i profesjonalizmie kierującego placówką farmaceuty, a reklamę zapewniali wdzięczni klienci przysyłając swoich znajomych…

W 1906 roku Aleksander I Oberhard postanawia odejść z apteki Ruckera, zamieszcza nawet ogłoszenie o pracy. To trudny okres dla wieloletniego kierownika znanej apteki, powodem są prawdopodobnie pieniądze, których Aleksander I potrzebuje na inwestowanie we własne przedsięwzięcie.

Aleksander Oberhard rezygnuje z pracy w aptece Ruckera

Aleksander Oberhard rezygnuje z pracy w aptece Ruckera

Dorastające dzieci i być może nieuleczalna choroba , utwierdzają Aleksandra I Oberhard w przekonaniu, że  jako wykształcony i znany działacz lwowskiej farmacji (Galicyjskie Towarzystwo Aptekarskie, Kasa Chorych, członek honorowy i sponsor szeregu społecznych organizacji ) może i powinien założyć własną aptekę.

Określenie „Pod Zgodą” wpisuje się w lwowską tradycję nadawania aptekom nazw związanych z symbolami narodowościowymi („apteka pod węgierską koroną”, apteka pod srebrnym orłem” etc.) lub społecznymi. „Pod Zgodą” ma symbolizować jedność wielonarodowościowej grupy jaką stanowili mieszkańcy Lwowa. Lokalizacja apteki znajdowała się na styku dzielnic zamieszkałych przez Polaków, Ormian, Rosjan i Żydów. Uroczyste otwarcie ma miejsce 22 października 1908 roku w obecności prezydenta Lwowa. Aleksander I przekazuje na cele dobroczynne 100 koron. To była duża suma (koszt budowy budynku i wyposażenia Opery Lwowskiej wyniósł parę lat wcześniej 1.500.000 koron) i nie jedyna.

Szkoła im T. Czackiego Lwów ok 1900 roku

Szkoła im T. Czackiego Lwów ok 1900 roku

Warto wspomnieć w tym miejscu, o Karolinie Oberhard  ( wykształconej i wyemancypowanej kobiecie)  – wieloletniej dyrektorce szkoły żeńskiej im. T. Czackiego. Podczas, gdy lwowski aptekarz tworzył historię galicyjskiej farmacji, jego żona kontynuowała karierę w edukacji. Zamiast typowej dla kobiet w tamtych czasach roli „kury domowej” wybrała pracę, przechodząc cała drogę zawodową od młodszej nauczycielki do dyrektorki.  Była w swojej

Izydor z siastra Irena ok 1903r

Izydor z siostra Irena ok 1903r

profesji równie znana jak jej mąż  w swojej!.  Opisalismy to [ TUTAJ] klik. Obraz uzupełniała dwójka udanych dzieci: Izydor (student farmacji Uniwersytetu Lwowskiego) i piękna Irena, obiekt westchnień niejednego młodzieńca…

 

Wracając do Aleksandra I Oberhard …..

INFO: Przez krótki czas Aleksander I Oberhard był właścicielem 2 aptek. Oprócz tej znanej „Pod Zgodą” przy ul. Zamarstynowskiej 38, otworzył jeszcze jedną na ul. Gródeckiej (przy Bema). Druga placówka, mieszcząca się w okolicy koszar, miała obsługiwać głownie wojskowych. O ile plan utworzenia apteki ” Pod Zgodą ” przy Zamarstynowskiej był ekonomicznych sukcesem, o tyle placówka nastawiona na obsługę wojska nigdy nie spełniła swoich założeń. Nie wiadomo też jak długo działała apteka na ulicy Gródeckiej Choroba i śmierć aptekarza przekreśliły plany znanego we Lwowie farmaceuty.  

Ogłoszenie w Gazecie Lwowskiej 1907 rok

Ogłoszenie w Gazecie Lwowskiej 1907 rok

Otwarcie Apteki POD ZGODA 1908 rok. Lwow

Otwarcie Apteki POD ZGODA 1908 rok. Lwow

 

 

Nieduża (pod względem powierzchni) apteka przy Zamarstynowskiej 38 stała się szybko znana i generowała duże zyski. Wynikało to z faktu, że prowadził ja osobiście wykształcony chemik, z prawem do samodzielnego produkowania leków, a nabyte przez lata doświadczenie sprawiało, że wykonywane lekarstwa pomagały w chorobach. Apteka nie przyjmowała do dystrybucji „podejrzanych” produktów, a w prasowych ogłoszeniach reklamowych hurtowni pisano: „… do nabycia w aptece Oberharda i innych najlepszych składach”.

Recepta zrealizowana w aptece Pod Zgodą

Recepta zrealizowana w aptece Pod Zgodą

 

Swoistym fenomenem było to, że pod kierunkiem Aleksandra I Oberhard otwarta 22 października 1908 roku apteka „Pod Zgodą” funkcjonowała do 1914 roku. Po śmierci Aleksandra ( niecałe 7 miesięcy po otwarciu), prowadził ją jego syn Izydor (zmienił kierunek swoich studiów na Uniwersytecie Lwowskim z inżynierskiego na farmację – prawdopodobnie za namową chorującego na cukrzyce Ojca) , a w 1914 roku dzierżawił Henryk Wohl. Przez wszystkie te lata, przynosiła wystarczający dochód, aby zapewnić przyzwoitą egzystencję całej rodzinie Oberhard.

Apteki Aleksandra Oberhard (stara mapa Lwowa)

Apteki Aleksandra Oberhard (stara mapa Lwowa)

Zarówno z punktu widzenia genealogii rodzinnej, jak i historii lwowskiej farmacji, śmierć cenionego aptekarza i działacza społecznego zamyka pewna epokę. Chociaż do wybuchu I Wojny Światowej pozostały 4 lata, nadchodząca katastrofa jest widoczna zarówno w naszej historii rodzinnej, jak i w życiu mieszkańców Lwowa. Narastają napięcia społeczne, W czerwcu 1908 roku utworzono tajny Związek Walki Czynnej, oraz legalny Związek Strzelecki we Lwowie (do którego wstąpił przyszły legionista i bohater bitwy pod Marcinkowicami: Izydor Oberhard syn Aleksandra I).

Aleksander Oberhard 1857 - 1909

Aleksander Oberhard 1857 – 1909

Spokojne i dostanie życie lwowskiej rodziny Oberhard powoli odeszło w przeszłość. Wyjazd Karoliny Oberhard do Wiednia zakończył  naszą lwowską historię.

 

Karolina OBERHARD – nauczycielka i dyrektorka szkoły żeńskiej im. T. Czackiego we Lwowie. XIX-XX wiek.

O Karolinie Luizie OBERHARD można przeczytać (tutaj), ( tutaj), (tutaj), ( tutaj)

KrolinaLuizaOberhard

Krolina Luiza Oberhard (Finkelstein) 1856 – 1915

Przypomnijmy: córka zamożnego kupca Gustawa Finkelstein von i Fanny ( z domu Weinreb), urodziła się w 1856 roku w Jassach ( dzisiejsza Rumunia ), gdzie w połowie XIX wieku Gustaw prowadził swoje rozległe interesy handlowe. W latach 60-ych XIX wieku rodzina przeniosła się do Wiednia, tam łatwiej było wykształcić córki, nie mówiąc o wydaniu ich za mąż….
To właśnie w Wiedniu, w czasie swoich studiów na wydziale farmacji, Aleksander I OBERHARD poznał swoją przyszła żonę, o czym pisaliśmy (tutaj).
Ok. 1873 – 1877  roku, rodzina Finkelstein przeprowadziła się do Lwowa – skąd, ze względu na położenie geograficzne miasta łatwiej było Gustawowi kierować handlem i dystrybucją towarów, min. sprowadzaną z Arabii kawą, sprzedawaną w Austrii i Niemczech.

Szkoła im T. Czackiego Lwów ok 1900 roku

Szkoła im T. Czackiego Lwów ok 1900 roku

Prawdopodobnie to podróże i możliwość obejrzenia świata wyrobiły w córkach zamiłowanie do nauki, gdyż dwie z nich (Zofia i Karolina) zdecydowały się na karierę nauczycielek w szkołach państwowych, co w tamtych latach wymagało otrzymania specjalnych licencji od władz Lwowa.

Pamiętajmy, że druga połowa XIX wieku to tzw. epoka wiktoriańska, gdzie rola i prawa kobiet (a właściwie ich brak) były ściśle określone, a podział żeńskiej części społeczeństwa był prosty: albo kobieta anioł, albo kobieta upadła…. . Bycie nauczycielką w państwowej szkole wymagało oprócz wiedzy, nieskalanej opinii moralnej, oraz pogodzenia roli matki i żony z pracą zawodową.

Dawny budynek żeńskiej szkoły im. Tadeusza Czackiego - mapa google 2014

Dawny budynek żeńskiej szkoły im. Tadeusza Czackiego – mapa google 2014

Również  sama kariera  kobiet przebiegała wolniej, niż w przypadku mężczyzn nie wspominając o różnicy w wynagrodzeniu.

Jednak potencjalne trudności nie odstraszyły córek Gustawa Finkelsteina, bo w 1876 w oficjalnym spisie pracowników państwowych Lwowa (Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim) pojawia się Zofia Finkelstein (siostra Karoliny), jako nauczycielka młodsza.

 Dzięki owym spisom: Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim, wydawanym co rok, można prześledzić karierę Karoliny OBERHARD, (do momentu ślubu w 1886 roku występuje pod panieńskim nazwiskiem Finkelstein).

 

Miejsce zamieszkania rodziny OBERHARD i lokalizacja szkoły T. Czackiego. Mapa z 1882 roku. Lwów

Miejsce zamieszkania rodziny OBERHARD i lokalizacja szkoły T. Czackiego. Mapa z 1882 roku. Lwów

To wielki sukces zawodowy i prywatny Karoliny OBERHARD.  Przez 12 lat (od roku 1902) pełniła funkcję dyrektorki szkoły żeńskiej im. T. Czackiego we Lwowie (przed nią prowadziły szkolę Maria Bąkowska i Maria Skrzyńska). Przeszła cała drogę awansu obowiązującego w XIX-o wiecznej oświacie: od praktykantki do dyrektorki szkoły. Jednocześnie stworzyła wspaniały dom rodzinny, urodziła, wychowała i wykształciła dwójkę dzieci. Jesteśmy z Ciebie dumni ! !.

Zamieszczony fragment starej mapy Lwowa z 1882 roku lokalizuje adresy zamieszkania rodziny Oberhard jak i szkoły.

  • W roku 1879, powołano żeńską szkołę im. Tadeusza Czackiego i wtedy prawdopodobnie, Karolina Finkelstein, jako praktykantka została w niej zatrudniona.
  • Tadeusz Czacki - patron szkoły we Lwowie

    Tadeusz Czacki – patron szkoły we Lwowie

    W roku 1880 figuruje już jako „nauczycielka młodsza” pod panieńskim nazwiskiem Finkelstein.

  • W roku 1886 (a więc po ślubie) ma tytuł „nauczycielki starszej” i występuje jako Karolina Oberhardowa.
  • W roku 1889 wymieniona jest już jako „nauczycielka rzeczowa”. Szkoła rozrasta się i otrzymuje (mimo że stworzona została jako 6-o letnia) prawo do prowadzenia klas VII i VIII. Także liczba nauczycieli oscyluje w liczbie ok 20 osób.
  • W roku 1902 Karolina OBERHARD (Oberhardowa) jest  dyrektorką szkoły żeńskiej im. T. Czackiego we Lwowie.
  • Izydor z siostra Irena (ok 1903 r)

    Izydor z siostra Irena (ok 1903 r)

    W roku 1910 – zostaje powołana do komisji egzaminacyjnych dla szkół ludowych.

  • W roku 1914 – ( I Wojna Światowa) szkoła zostaje zamknięta, a Karolina Oberhard wyjeżdża pociągiem ewakuacyjnym do Wiednia.

Swoją prace (a właściwie powołanie) Karolina Oberhard traktowała bardzo poważnie, była animatorką wielu projektów dotyczących szkolnictwa, uczestniczyła w spotkaniach i dyskusjach, a prowadzona przez nią szkoła należała do najlepszych we Lwowie na początku XX wieku. (wycinki prasowe na dole artykułu).

Reforma nauczania 1905 - Karolina Oberhard

Reforma nauczania 1905 – Karolina Oberhard

Wnikliwy czytelnik, zainteresowany współczesną tematyka oświatową, zauważy zadziwiające zbieżności w dyskusjach o wychowaniu młodzieży,  prowadzonych  ponad 100 lat temu i obecnie (!).

Karolina Oberhard, z zawodowego punktu widzenia osiągnęła wszystko, co w zdominowanym przez mężczyzn świecie przełomu wieków, kobieta mogła w szkolnictwie osiągnąć. Wyższe miejsca w edukacji zarezerwowane były dla męskiej części społeczeństwa, lub okazjonalnie dla żon bogatych inwestorów, które pełniły honorowe funkcje, praktycznie bez wpływu na merytoryczny sens nauczania w szkołach.

Akt ślubu Aleksandra i Karoliny Oberhard (source)

Akt ślubu Aleksandra i Karoliny Oberhard (source)

Nasz prawdziwy podziw, budzi  fakt połączenia ról matki i żony z pracą zawodową.

To nie były czasy socjalnych ulg i urlopów macierzyńskich, czy zwolnień lekarskich. Wychowując w tamtych czasach dzieci i prowadząc gospodarstwo domowe, kobieta nie mogła liczyć na pomoc męża – który nijako z definicji był głową domu i sam oczekiwał obsługi, wygody i perfekcji, bo dbająca (i zadbana żona) określała jego pozycje towarzyską….

Grób Karoliny OBERHARD na cmentarzu w Wiedniu.

Grób Karoliny OBERHARD na cmentarzu w Wiedniu.

W 1912 roku umarł mąż Karoliny: Aleksander I Oberhard. To wielki cios, tym bardziej, że nadchodzą złe czasy. Świat szykuje się do wojny. Syn Izydor Gustaw, zauroczony wizjami socjalistów ma coraz mniej czasu, aby prowadzić aptekę po ojcu (apteka zostaje więc wydzierżawiona).

Rok 1914 jest prawdziwym koszmarem,  dla chorej na serce Karoliny. Izydor zostaje wcielony do armii austriackiej, skąd (o czym matka  jeszcze nie wie) ucieka aby dołączyć do Legionów Piłsudskiego. Córka Irena w przeddzień wojny wychodzi za oficera Arnolda Felickiego (Feld)  i nie ma z matką żadnego kontaktu. Karolina nigdy już nie zobaczy swojego syna, a z córką spotka się krótko przed śmiercią w rodzinnym domu odziedziczonym po matce,  w Wiedniu.

Wieden kamienica.. Ostatnie miejsce pobytu Karoliny Oberhard. Zdjecie wspolczesne.

Wieden kamienica.. Ostatnie miejsce pobytu Karoliny Oberhard. Zdjecie wspolczesne.

… Po przybyciu do Wiednia, Karolina poświęca cały czas na poszukiwaniu informacji o dzieciach. Na 2 miesiące przed śmiercią Karoliny przyjeżdża Irena i przywozi wiadomość o bitwie pod Marcinkowicami oraz o dostaniu się Izydora do niewoli rosyjskiej , (walczył w I Brygadzie Piłsudskiego). Irena jest w ciąży a poród planowany jest na styczeń 1916 roku. To dobra wiadomość dla Karoliny, która cieszy się na myśl, że zostanie babcią, ale jednocześnie zamartwia  losem Izydora. Choroba serca jest jednak nieubłagana, a w Wiedniu ze względu na wojnę brakuje lekarstw… Karolina umiera 9 sierpnia 1915 roku w wieku 59 lat. Skromny pogrzeb odbywa się na tym samym cmentarzu w Wiedniu, gdzie spoczywa jej matka Fanny Finkelstein (zm. 6.XII.1908 r) ….

Aleksander i Karolina Oberhard ok 1888r.

Aleksander i Karolina Oberhard ok 1888r.

Poniżej skany stron z kolejnych wydań publikacji Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim. Informacje umieszczone są chronologicznie – widać zarówno stopnie kariery zawodowej Karoliny OBERHARD jak i osobiste wydarzenia ( zmiana nazwiska z panieńskiego Finkelstein na Oberhard – ślub w 1886 roku z Aleksandrem I Oberhard).

Budynek  szkoły żeńskiej im. T. Czackiego we Lwowie projektu A. Kamieniobrodzkiego mieścił się od 1881 roku przy dawnej ulicy Alembeków 11  (obecnie Tamańska). Poprzednio ta sama szkoła zlokalizowana była przy pl. Gołuchowskiego.  

 

Dziennik urzedowy z 1915 roku Karolina OBERHARD

Dziennik urzedowy z 1915 roku Karolina OBERHARD

Dzisiaj w budynku przy obecnej Tasmańskiej 11 mieści się lwowskie Liceum Technologiczne.

Postscriptum:  Przysłowiowo ociężała machina urzędowa CK (cesarsko-królewska)  Austro-Węgier – w tym przypadku CK rady Szkolnej Galicji wydała w 1915 roku szereg rozporządzeń  (w formie dziennika urzędowego) skierowanych do dyrektorów placówek oświatowych na terenie Galicji. W spisie rozdzielnika figuruje także nieżyjąca Karolina OBERHARD – ostatnia, wieloletnia dyrektorka  szkoły żeńskiej im. T. Czackiego we Lwowie

Izydor Gustaw OBERHARD – Profesor.

MEDYK Artykuł str. 2 o Izydorze Gustwie Oberhard (Елена Федорова)

MEDYK Artykuł str. 2 o Izydorze Gustwie Oberhard (Елена Федорова)

O Izydorze Oberhard pisaliśmy ( tutaj), ( tutaj), ( tutaj), (tutaj), ( tutaj), ( tutaj), ( tutaj)

„Jeżeli się komuś wydaje, że panuje nad swoim życiem, że decyduje o własnej przyszłości – bardzo się myli. Jeżeli ktoś sądzi, że postępując właściwie i starannie, oraz żyjąc uczciwie  otrzyma od życia nagrodę – będzie rozczarowany. Jedyne na co można liczyć, to na to, że ktoś będzie o nas pamiętał. Bez gwarancji że tak się stanie… „

Oto opis kariery naukowej i śmierci prawego człowieka: profesora Izydora Gustawa Oberhard.

MSZ Rzeczpospolita Polska - informacja

MSZ Rzeczpospolita Polska – informacja

  • Lata 1916 – 1930 – kariera naukowa.

Po przybyciu do Irkucka, zwolniony z zesłania (1916r.), Izydor Gustaw OBERHARD, dość szybko odnalazł się w nowej rzeczywistości.

Jako socjalista, generalnie popierał rewolucje. Jako naukowiec, magister farmacji i doktor filozofii, zdawał sobie sprawę, jak wielkie możliwości w realizacji naukowych marzeń stwarzają nadchodzące zmiany. Tym bardziej, że nowa władza potrzebowała młodych wykształconych i aktywnych ludzi z wizją nowego świata.

Zresztą większość naukowców sprzed rewolucji i tak rozstrzelano lub wysłano do obozów.

Szczesliwe lata Izydor, Aleksander, Klaudia 1922

Szczesliwe lata Izydor, Aleksander, Klaudia 1922

Lata 1917 – 1930 to w zasadzie pasmo sukcesów naukowych Izydora Gustawa Oberhard. Sukcesów prawdziwych. Zawdzięczał to wiedzy farmaceutyczna, popartej wykształceniem filozofa, dzięki czemu patrzył na problemy naukowe w sposób syntetyczny, a jego wizja medycyny znacznie wykraczała poza czasy w jakich żył.

Został doceniony i w  1918 roku wyznaczono go na ludowego komisarza od spraw farmacji w centralnej Syberii.

Zatrudniony na Uniwersytecie w Irkucku wraz z grupa specjalistów prowadził badania w zakresie medycyny  tybetańskiej – wyrosłej z badań prof Badmajewa ( Н. Н. Бадмаева ) i jednocześnie kreślił wizje kierunków rozwoju farmacji w ZSRR. Władza szybko dostrzegła potencjał młodego naukowca i w 1923 roku zaproponowano mu katedrę profesorska na Uniwersytecie w Leningradzie i Instytucie Medycyny Eksperymentalnej.

  • Rok 1931 – pierwsze ostrzeżenie – Sprawa O. O. Gartocha ( Оскар Оскарович Гартох (1881 – 1942))
Izydor z synem Aleksandrem w 1923 roku (Leningrad)

Izydor z synem Aleksandrem w 1925 roku (Leningrad)

W latach 30-ych XX wieku w ZSRR trwała walka o władzę. Chociaż przywództwo Stalina było niekwestionowane, to wódz uważnie obserwował, czy ktoś z podwładnych nie stanowi zagrożenia. Jednym z potencjalnych kandydatów był Siergiej Kirow, od 1926 roku sekretarz leningradzkiego oddziału partii. Zbyt długie brawa dla Kirowa na XVII Zjeździe Partii w 1934 roku, zmusiły Stalina do zorganizowania spisku i zabicia potencjalnego konkurenta ( 1. XII. 1934).

„…. NKWD cały czas szuka potencjalnych przeciwników i konkurentów dla władzy i jak każda instytucja tego typu rozliczana jest z wyników. Środowisko naukowców, to łatwy chleb dla siepaczy. Są skupieni na własnych sprawach naukowych, łatwo ich złamać, nie są fanatykami żadnej władzy więc bez problemu padają ofiarami prowokacji. A znane nazwiska aresztowanych przynoszą splendor i premie śledczym… W centrum tych wydarzeń znalazł się profesor Izydor Gustaw Oberhard. Nietrudno go było nie zauważyć. W 1931 roku jest cenionym specjalistą w dziedzinie farmacji nie tylko w ZSRR ale i w całej Europie. Nie wszystkim towarzyszom – także spośród naukowców – podoba się kariera Izydora…..”

Pamietnik Klaudii - opis podrózy Izydora do Niemiec w 1928 roku

Pamietnik Klaudii – opis podrózy Izydora do Niemiec w 1928 roku

Oficjalnym powodem pierwszego aresztowania 30 stycznia 1931 roku było: „укрывательстве контрреволюционных элементов, нелегально проживающих в СССР” ( ukrywanie antyrewolucyjnych elementów nielegalnie przebywających w ZSRR ) co oznaczało w przypadku Izydora Oberhard posiadanie r z e c z y ( nie osoby ) zakazanej w ZSRR. Chodzi o paczkę przesłaną z Niemiec.
Przesyłka z dokumentami i próbkami badań wysłana została  na nazwisko współpracownika mikrobiologa O.O. Gartoha, w sprawie otrzymania której Izydor Oberhard musiał składać pisemne wyjaśnienie, że jej zawartość przeznaczona jest dla Instytutu.

Patenty Izydora OBERHARD

Niektóre patenty Izydora OBERHARD

Podejrzenia skupione są na Izydorze Oberhard wynikają z faktu, że był członkiem Niemieckiego Towarzystwa Farmaceutycznego i że w 1928 roku brał udział w sesji tej organizacji w Niemczech. Odwiedził też w drodze powrotnej Polskę, w tamtym czasie wroga ZSRR.

Wraz z Izydorem Oberhard została aresztowana też grupa mikrobiologów: PF Zdrodovsky , Wirginia Barykina OO Gartoh , IP Krichevsky , MI Schuster , LA Zilber , AD Sheboldaeva GI Safonovoj (П.Ф. Здродовского, В.А. Барыкина, О.О. Гартох, И.П. Кричевского,М.И. Шустера, Л.А. Зильбера, А.Д. Шеболдаевой, Г.И. Сафоновой).

 

Оскар Оскарович Гартох ( Gartoch)

Оскар Оскарович Гартох ( Gartoch)

O. O. Gartoch ( О.О. Гартох) , przyznał się do udziału w spisku „majacym na celu zamach na dowódcę i przyjaciela ludzkości Stalina, szpiegostwo na rzecz Niemiec hitlerowskich , w formie działań wywrotowych zanieczyszczenie w przypadku wojny , źródeł wody i sabotażu z przodu kontroli epidemii  „ .Został zwolniony przez NKWD (za protekcją rządu francuskiego i noblisty Romain Rollanda ) i w 1941 roku uhonorowany tytułem ” Zasłużony Naukowiec ZSRR”.
Równo 11 lat później (30 stycznia 1942r) , Gartoch    został skazany na śmierć za szpiegostwo i zabity w więziennym korytarzu przez NKWD.

Wielka Encykloperdia Medyczna -jeden z wielu wpisów I.Oberhard

Wielka Encykloperdia Medyczna -jeden z wielu wpisów I.Oberhard

W efekcie interwencji profesora Iwana Pawłowa i pisarza Gorkiego (wielkiego zwolennika medycyny tybetańskiej i animatora Instytutu Medycyny Eksperymentalnej) – cześć naukowców min. Izydor Gustaw Oberhard została uwolniona, ale ich teczki tylko na jakiś czas zostały odłożone na półki.

Należy pamiętać, że mimo propagandowych mitów, ani uczony Iwan Pawłow (Иван Петрович Павлов), ani pisarz Maxim Gorki j nie należeli to „twardogłowych komunistów” i wielokrotnie wyrażali swoje wątpliwości co do idei „rewolucji światowej”. Jednak ze względu na sławę i osiągnięcia, a także – w przypadku Pawłowa – ze względu na nowatorskie eksperymenty w zakresie poszukiwania „pigułki młodości i zdrowia” ( każdy dyktator marzy o wiecznej władzy ) i prowadzonych badań dla wojska, ich argumenty w obronie naukowców zostały uwzględnione. 

Lata 1932 – 1938 to ostatni okres życia i kariery Izydora Gustawa Oberhard. Jako człowiek prawy, wierzy, że aresztowanie w 1931 roku było pomyłką i dalej pozostaje na celowniku swoich wrogów, walcząc o lepsze jutro ZSRR. To dziwne, bo jako wykształcony i doświadczony obywatel, znający realia tamtego okresu, posiadający znajomych i współpracowników represjonowanych przez władze, będąc świadkiem czystek i prowokacji, powinien przewidzieć co może się wkrótce wydarzyć.

Izydor Oberhard. 1937 rok. Przed aresztowaniem przez NKWD.

Izydor Oberhard. 1937 rok. Przed aresztowaniem przez NKWD.

W 1934 roku, ze względu na reorganizacje Instytutu Medycyny Eksperymentalnej ( ma on status „Państwowy”) Izydor wraz z drugą żoną i Zoją i córeczka Irenką wyjechał do Moskwy, gdzie  kierował utworzoną przez siebie katedrą Chemii na wydziale farmacji Moskiewskiego Uniwersytetu.

Cały czas poświęca na prowadzenie badań, wykłady, pisanie prac naukowych…  jakby chciał zapomnieć o aresztowaniu w 1931 roku, o obserwujących go milicjantach w cywilu, o pytaniach zadawanych współpracownikom i studentom na jego temat. Śpieszy się, bo w 1938 roku, ma opuścić Instytut pierwsza grupa studentów, kształconych w na stworzonym przez Izydora wydziale.

Rehabilitacja: Izydor Oberhard

Rehabilitacja: Izydor Oberhard

Po zabójstwie Kirowa (1934), w Leningradzie (Petersburg) rozpoczęły się represje. Obywatele domyślali się, a władza wiedziała, że za zabójstwem stoi Stalin i że sam Kirow – wieloletni sekretarz partii w Leningradzie był w swoim mieście wpływową osobą. Wypędzono z Leningradu ( Petersburg) dziesiątki tysięcy ludzi (potencjalnych wrogów ludu, ale też potencjalnych zwolenników Kirowa i zmian we władzach), a w obawie przed sabotażem aresztowano naukowców chemików, biochemików i mikrobiologów.

Dom w ktorym mieszkał Izydor Oberhard przed aresztowaniem (28.09.1937)

Dom w ktorym mieszkał Izydor Oberhard przed aresztowaniem (28.09.1937)

Dotyczyło to także grupy specjalistów od spraw tzw. medycyny eksperymentalnej prof Badmajewa ( Н. Н. Бадмаева ), dr. Speranskiego , Izydora Oberhard (А. Д. Сперанский и И. А.Обергард) – wywodzących się z Uniwersytetu w Irkucku oraz  innych badaczy: V.P. Kashkadamov, L.L. Wasiliew, K.I. Povarnin, A. K. Borsuk, P.F. Lesgaft, M.D.Tushino, Y.I Perihanyants, A.F. Gammerman, A.B. Verigo i inni (В. П. Кашкадамов, Л. Л. Васильев, К. И. Поварнин (психоневролог), А. К. Борсук, М. В. Елкин , М. Д. Тушинский , Я. И. Периханянц , А. Ф. Гаммерман, А. Б. Вериго ).

Komunarka, place of mass-murder by communists

Komunarka, place of mass-murder by communists

Także dzięki animozji wśród samych uczonych i ich niespełnionych ambicji NKWD miała łatwe zadanie w wymuszaniu zeznań i preparowaniu oskarżeń ( min. zarzucając twórcy radzieckiej medycyny tybetańskiej Badmajewowi ( ( Н. Н. Бадмаев ) kradzież leków co w efekcie doprowadziło do skazania i zamordowania naukowca w 1939 roku). Podobnie represjonowano V.P. Kashkadamova ( В. П. Кашкадамов) i wielu innych.

25 czerwca 1937 roku, przyjaciel i współpracownik Izydora Oberhard  – Komisarz Zdrowia  Grzegorz Kamiński (Григорий Наумович Ками́нский) wystąpił na 25 plenum Komitetu Centralnego i zarzucił Berii ( Ludowy Komisarz Spraw Wewnętrznych ZSRR ) prace w 1920 roku w kontrwywiadzie azerbejdżańskiej partii MUSAWAT – głoszącej wolność dla Azerbejdżanu (który został podbity przez Armie Czerwoną), oraz o wcześniejsza współpracę z wywiadem angielskim . 

 

Grigory Naumovich Kaminsky

Grigory Naumovich Kaminsky

Zarzucenie szefowi NKWD zdrady spowodowało natychmiastowe aresztowanie Kamińskiego. Nikt na plenum go nie poparł, chociaż prawdopodobnie plan przeciwników Berii (Jagoda, Bucharin, Rykow)  zakładał , że  po takim wystąpieniu oprawca Ławrientij Beria  zostanie usunięty z partii.  W obronie przyjaciela podczas przesłuchań w NKWD stanął Izydor Gustaw Oberhard i został także szybko aresztowany (28.09.1937), chociaż bezpośrednim pretekstem była sprawa z lustrem (klik). Obaj Kamiński i Oberhard zostali osądzeni w tym samy procesie w lutym 1938 roku i skazani za szpiegostwo. Kamińskiego zabito 8 lutego 1938 roku, a Izydora Oberhard miesiąc później  15 marca 1938 . Do 1959 roku (gdy został zrehabilitowany) nikt z rodziny nie wiedział, że został stracony 21 lat wcześniej..

Z dzisiejszego punktu widzenia tamtejszych wydarzeń, opisane „procesy” były konsekwencją walki na gorze władzy i przegranej wysokiej rangi dygnitarzy takich jak Bucharin, Rykow Jagoda (Бухарин, Рыков, Ягода) – tzw. „II moskiewski proces”. Izydor Gustaw Oberhard – naukowiec, nie polityk – znalazł się po prostu w złym czasie i w złym miejscu.

 

W 1936 pisarz Maxim Gorkij ( Горький) już nie żył, podobnie jak akademik Iwan Pawłow, a to im Izydor Gustaw Oberhard. zawdzięczał zwolnienie z aresztu w 1931 roku ( pierwsze aresztowanie)

O rodzinnej tragedii związanej z  drugim aresztowaniem pisaliśmy tutaj.

Masowe groby (Moskwa Kommunarka)  Izydor Oberhard

Masowe groby (Moskwa Kommunarka) Izydor Oberhard

Izydor Gustaw Oberhard pozostawił po sobie kilkadziesiąt prac naukowych, podręczników i szereg patentów. Był współautorem min. Wielkiej Encyklopedii Medycznej. Mimo upływu wielu lat, jego prace naukowe są wymieniane w bibliografiach współczesnych badaczy. Był też współtwórcą (1919)  i wieloletnim redaktorem czasopisma farmaceutycznego „Всероссийский фармацевтический вестник”.

Spoczywa w niezidentyfikowanym zbiorowym grobie na Moskiewskim cmentarzu ( Moskowskaja oblast’, Kommunarka ).

Cezary Kałusowski – Восточная Заря No 12, 16.01.1910 – Epitafium

Cezary Kałusowski ok 1909 roku.

Cezary Kałusowski ok 1909 roku.

27 grudnia 1909 roku, w swoim domu, w wieku 73 lat zmarł Cezary Kałusowski (Цезарий Игнатьевич Калусовский) – aptekarz, powstaniec 1863 roku, mieszkaniec Irkucka. Pochowany został na nieistniejącym dzisiaj cmentarzu Jerozolimskim w Irkucku. Historię jego życia można znaleźć  ( tutaj), ( tutaj), (tutaj), ( tutaj), ( tutaj), ( tutaj), ( tutaj), (tutaj) .

 

 

Cezary Kałusowski był osobą znaną i poważaną, czego dowodem było zdarzenie, opisane w miejscowej gazecie „Восточная Заря” ( „Wschodni Świt” = „Eastern Dawn”) w 3 tygodnie po śmierci znanego aptekarza (klik).

Zesłańcy 1863. Zdjęcie z roku 1900 Irkuck

Zesłańcy 1863. Zdjęcie z roku 1900 Irkuck

Było to spotkanie z udziałem lekarzy Syberii Wschodniej, a odbyło się 14 stycznia 1910 roku. Doktor Bergman, otwierając zebranie, przypomniał szczegółowy życiorys Cezarego Kałusowskiego, a przede wszystkim okres zesłania, zarówno w kontekście jego walki z caratem jak i kariery aptekarza, od bazarowego stoiska z lekami, do Apteki Miejskiej.. Po wygłoszonym przez dr. Bergmana przemówieniu, zebrani na sali lekarze wstali i uczcili minutą ciszy pamięć zmarłego farmaceuty.

Data śmierci Cezarego Kałusowskiego pokrywa sie także z końcem pewnej epoki w historii Rosji i polskich zesłańców 1863 roku.

Spotkanie 1910 poświęcone C. Kałusowskiemu

Spotkanie 1910 poświęcone C. Kałusowskiemu

Od końca XIX wieku świat szykuje się do I Wojny Światowej, a powstała Socjaldemokratyczna Partia Robotnicza Rosji (SDPRR)(1898) rośnie w siłę i gdy w 1902 roku Lenin dokonuje rozłamu SDPRR nic nie jest w stanie zatrzymać nadchodzącej rewolucji bolszewików.
Uporządkowany mieszczański świat w którym żył Cezary Kałusowski z rodziną, odchodzi w niebyt. Towarzysze walki powstańczej to dzisiaj schorowani starcy, a ideały młodości: zapomniane i nieaktualne. I to co najgorsze: nadchodzące czasy okażą się najokrutniejsze nie tylko dla świata, ale  także ( a może przede wszystkim) dla poszczególnych członków rodziny Oberhard. Syn Cezarego – Aleksander Kałusowski, podobnie jak jego zięć Izydor Oberhard,  wnuk Aleksander Oberhard, oraz kilkuletnia wnuczka Irenka Oberhard staną się  ofiarami represji…”

Aleksander Kałusowski - represje

Aleksander Kałusowski – represje

Ponad 100 lat później, na Uniwersytecie Irkuckim (29.XI.2013 ) odbyło się podobne spotkanie (klik). Historia zatoczyła koło i nie ma już cara, bolszewików i zesłańców. Z tamtych mrocznych czasów pozostała pamięć o porządnych ludziach i dobrych uczynkach.

Podobnie jak w 1910 tak i w 2013 roku, Cezary Kałusowski trafił do panteonu lekarzy Syberii Wschodniej.

 

Przedstawiamy całe wydanie pisma Восточная Заря No 12, 16.01.1910. w formie PDF (klik).  Na stronie 2 jest omawiany artykuł opisujący spotkanie lekarzy Wschodniej Syberii (source).

Genealogia Oberhard Kałusowski

Genealogia Oberhard Kałusowski

Ale już sama gazeta jest niezwykle ciekawym dokumentem, pozwalającym zapoznać się z tamtą epoka i tamtym miejscem. Tekst jest w języku rosyjskim.

Ślub córki Cezarego Kałusowskiego – Klaudii,  z Izydorem Gustawem Oberhard (Исидор Александрович Обергард ) i narodziny ich syna Aleksandra II Oberhard 1 stycznia 1919 roku połączyły na wieki obie rodziny…

Cezary Kałusowski, Izydor Oberhard. Polscy lekarze i farmaceuci w Syberii Wschodniej przełomu XIX i XX wieku.

Cezary Kałusowski (ok. 1900r), Klaudia i Izydor Oberhard (ok 1922r ) - Irkuck

Cezary Kałusowski (ok. 1900r), Klaudia i Izydor Oberhard (ok 1920r ) – Irkuck

„Kiedy człowiek żyje, ocena jego dokonań zawsze jest subiektywna. Wielkość dzieła jest pomniejszana przez emocje związane z życiem rodzinnym, poglądami  politycznymi, koniunkturalnymi trendami w nauce, a często przez zwykła zawiść. Z perspektywy lat, gdy przeminą kolejne pokolenia, łatwiej o prawdziwą ocenę. Wielkość dzieła pozbawiona subiektywnych ocen i rozmaitych kontekstów ukazuje się w całej okazałości.”

29 listopada 2013 roku, w auli Państwowego Uniwersytetu Medycznego w Irkucku, odbyło się spotkanie zorganizowane przez Polską Autonomię Kulturalną „OGNIWO” w Irkucku i Konsulat Generalny RP i Wydział Farmakologiczny.

Polscy lekarze i farmaceuci w Syberii Wschodniej przełomu XIX i XX wieku (1)

Polscy lekarze i farmaceuci w Syberii Wschodniej przełomu XIX i XX wieku (1)

Spotkanie poświęcone było Cezaremu Kałusowskiemu (Цезарий Игнатьевич Калусовский) i Izydorowi Gustawowi Oberhard (Исидор Александрович Обергард ) – lekarzom przełomu XIX i XX wieku  („Polscy lekarze i farmaceuci w Syberii Wschodniej przełomu XIX i XX wieku” ).

Chociaż należą do jednej rodziny, nie było im dane poznać się osobiście. Cezary Kałusowski zmarł w Irkucku 1909 roku, a Izydor Oberhard przybył do Irkucka w końcu 1916.

Rodzinne powiązania powstały dzięki małżeństwu Izydora Gustawa Oberhard z córką Cezarego Kałusowskiego: Klaudią Kałusowską. Ich syn, urodzony w Irkucku, to opisywany wczesniej Aleksander II Oberhard.

Polscy lekarze i farmaceuci w Syberii Wschodniej przełomu XIX i XX wieku (2)

Polscy lekarze i farmaceuci w Syberii Wschodniej przełomu XIX i XX wieku (2)

To właśnie on, Aleksander Oberhard (1919 – 1995) zrealizował marzenie powrotu do Polski, przechodząc w czasie II wojny światowej cały szlak bojowy od Lenino do Berlina. Córka Klaudii i Izydora Oberhard – Anna pozostała w Rosjii.

Cezary Kałusowski i Izydor Gustaw Oberhard różnili się  prawie wszystkim: pochodzeniem, wykształceniem, poglądami politycznymi, majątkiem, epoką w której żyli… Byli Polakami wałczącymi o wolność swojego kraju, zesłanymi na Syberię przez carskie władze.

Połączył ich Irkuck – magiczne miejsce na ziemi, gdzie mogli i chcieli zacząć wszystko od nowa. Tutaj zostali, założyli rodziny, pracowali . Przymusowy pobyt, stał się z czasem ich świadomym wyborem „miejsca na ziemi”.

Polscy lekarze i farmaceuci w Syberii Wschodniej przełomu XIX i XX wieku (3)

Polscy lekarze i farmaceuci w Syberii Wschodniej przełomu XIX i XX wieku (3)

Cezary Kałusowski, szlachcic z Litwy urodzony w 1836 roku, aptekarz z tytułem prowizora Uniwersytetu w Petersburgu, zesłany został za udział w Powstaniu Styczniowym na Syberię w 1863 roku. Jego życiowa droga: od pozbawionego wszelkich praw zesłańca, poprzez poszukiwacza złota, fabrykanta, do szanowanego obywatela miasta Irkuck, właściciela apteki, wspaniałego farmaceuty niosącego pomoc innym i na koniec statecznego protoplasty rodu – mogłaby stanowić kanwę niejednego scenariusza, czy powieści.

O Cezarym Kałusowskim pisaliśmy ( tutaj), ( tutaj), ( tutaj), ( tutaj), ( tutaj), ( tutaj), ( tutaj),

52 lata później Izydor Gustaw Oberhard (ur. 1888), w czasie I wojny światowej walczący w Legionach Piłsudskiego socjalista, został wzięty do niewoli i również zesłany.

Polscy lekarze i farmaceuci w Syberii Wschodniej przełomu XIX i XX wieku (4)

Polscy lekarze i farmaceuci w Syberii Wschodniej przełomu XIX i XX wieku (4)

Izydor Gustaw Oberhard pochodził ze Lwowa z zamożnej, aptekarskiej rodziny. Już jako 10-cio latek wykazywał wyjątkowe uzdolnienia; doskonale grał na skrzypcach i pianinie oraz płynnie posługiwał się 4 językami. Po ukończeniu Uniwersytetu Lwowskiego otrzymał tytuł magistra farmacji oraz doktora filozofii. Chociaż znany jest głównie jako farmaceuta, to właśnie wykształcenie filozofa pozwoliło mu na wyjście poza ówczesne standardy naukowe swojej branży. Po prawie 80 latach jego osiągnięcia w dziedzinie biochemii, czy prac laboratoryjnych stanowią podstawę wielu najnowszych publikacji naukowych.

Otrzymał szereg patentów, współtworzył Wielką Encyklopedię Medyczną, był założycielem Katedry Farmacji na Uniwersytecie w Moskwie. Uczył i wykładał na uniwersytetach w Irkucku, Leningradzie ( Petersburg ) i w Moskwie.

Wielka Encyklopedia Medyczna 1930r

Wielka Encyklopedia Medyczna 1930r

Był jednym z pierwszych naukowców zajmujących się badaniami tak modnej obecnie medycyny tybetańskiej.

O Izydorze Oberhard pisaliśmy ( tutaj), ( tutaj), ( tutaj), ( tutaj), ( tutaj), ( tutaj)

” Z rodzinnego punktu widzenia, spotkanie poświęcone Cezaremu Kałusowskiemu i Izydorowi Oberhard to uroczystość bardzo wzruszająca.
Po prawie 100 latach ich życiowe drogi nie zostały zapomniane, a ich dzieła są docenione przez nowe pokolenia.”

Polscy lekarze i farmaceuci w Syberii Wschodniej przełomu XIX i XX wieku (5)

Polscy lekarze i farmaceuci w Syberii Wschodniej przełomu XIX i XX wieku (5)

Szczególne wyrazy podziękowania należą się organizatorom tego spotkania:

  • Polskiej Autonomii Kulturalnej „OGNIWO” w Irkucku a w szczegóności: p. Natalii Bartosiewicz, p. Helenie Szackich, p. Izoldzie Edwardownie Nowosiełowej.
  • Pracownikom Państwowego Uniwersytetu Medycznego w Irkucku a w szczególności: doktorom farmakologii: Aleksandr Odyniec i Aleksiej Lewenta.
  • Przedstawicielom Konsulatu Generalnego RP w Irkucku.
  • Wszystkim uczestnikom i gościom którzy przybyli na spotkanie.

 

 

 

Aleksander II OBERHARD – zapomniany bohater II wojny światowej

Losy Aleksandra II Oberhard – syna prof. Izydora Oberhard i wnuka Cezarego Kałusowskiego opisane zostały: [ tutaj ], [ tutaj ], [ tutaj ], [ tutaj ],

Pułkownik Aleksander II Oberhard

Pułkownik Aleksander II Oberhard

Historia życia Aleksandra II Oberhard jest pouczająca. Zaczyna się i toczy w innym czasie i w innym miejscu niż w przypadku jego ojca  Izydora Oberhard, ale jej przekaz (chociaż skala skutków jest inna)  jest bardzo podobny: walka z narażeniem życia o idee i  kończy się na skutek odprysków zdarzeń „wielkiej historii” wykluczeniem……

Przypomnijmy:
– W na podstawie rozkazu NKWD – nr 00486 NKWD z sierpnia 1937 roku – syn Izydora: Aleksander II Oberhard został uznany za syna „wroga ludu”, a konkretnie za syna „zdrajcy Ojczyzny” (Приказ о ЧСИР (членах семей изменников Родины)) i dołączył do grona osób represjonowanych w momencie skazania Izydora Oberhard (1938r).

– Jako 19-o latek, Aleksander II Oberhard (student medycyny) został usunięty z uczelni i skierowany do pracy przy transporcie złota w kopalni w Kazachstanie.

– W momencie wybuchu wojny a konkretnie napaści Niemców na ZSRR, zgłosił się do wojska, ale został odrzucony ze względu na przeszłość ojca.

Lista odznaczonych po bitwie pod Lenino

Lista odznaczonych po bitwie pod Lenino

– W 1942 roku, władze ZSRR ( CCCP) w obliczu przegrywanej wojny wcieliły 23 letniego Aleksandra II do służb transportowych wożących broń i żywnośc przez zamarźnięte jezioro Ładoga podczas blokady Leningradu. Zrządzeniem losu był niemal naocznym świadkiem smierci matki Klaudii i przyrodniej siostry Irenki podczas bombardowania w czasie ewakuacji cywili z Leningradu.

” Należy pamietać, że władze radzieckie – ze względu na zachowanie spokoju społecznego – nie informowały rodzin o wyrokach śmierci, a sentencje wyroków brzmiały : „skazany na 10 lat bez prawa kontaktów”. Rodziny zamordowanych – w tym także rodzina Oberhard – wierzyły, że skazany Izydor żyje, przebywa w jakimś więzieniu i za 10 lat powróci do domu. Represje, które spotykały bliskich nie wywoływały w nich buntu, a nadzieja na powrót skazanych czyniła ich spolegliwymi wobec władzy.”

Szlak bojowy Aleksander II Oberhard

Szlak bojowy Aleksander II Oberhard

W maju 1943, Aleksander II Oberhard zgłosił się do tworzonej w Sielcach nad Oką 1 Polskiej Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki. Zaczynając swoją przygodę z wojskiem w stopniu „szeregowca” – przeszedł cały szlak od Lenino do Berlina – w szeregach 2 Berlińskiego Pułku Piechoty – uzyskując w 1945 roku stopień porucznika.

Brał udział we wszystkich walkach, łącznie z wyzwoleniem Warszawy i zdobyciem Berlina. Był piechurem, kierowcą-mechanikiem czołgu, zwiadowcą, łacznikiem, a pod koniec wojny adiutantem dowódcy 2 Berlińskiego Pułku Piechoty – Gwidona Czerwińskiego. Był dwukrotnie ranny.

Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski

Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski

Jako zawodowy żołnierz oficer zakończył słuzbę w Wojsku Polskim do 1968 roku w stopniu pułkownika.

W 1949 roku, Aleksander II Oberhard – wnuk zesłańca Powstania Styczniowego Cezarego Kałusowskiego i syn zesłanego żołnierza legionów Piłsudskiego Izydora Oberhard otrzymał polskie obywatelstwo.

W ciągu swojej służby w wojsku, Aleksander II Oberhard otrzymał wiele medali i odznaczeń. Wśród nich, te najbardziej cenione nadane zostały w czasie II Wojny Światowej, bezpośrednio po walkach gdy prawdziwych bohaterów można było bezbłędnie zidentyfikować. I żywych i martwych. Należą do nich min. medal ” Za Odwagę ” otrzymany po bitwie pod Lenino, czy inne odznaczenia nadane  w czasie całego szlaku bojowego (” Krzyż Bitwy pod Lenino „)

Srebrny Medal Zasłużony Na Polu Chwały

Srebrny Medal Zasłużony Na Polu Chwały

W 1946 roku odznaczono go srebrnym medalem Zasłużony Na Polu Chwały
W czasach pokoju Aleksander II Oberhard otrzymał najwyższe odznaczenie państwowe: Krzyż Kawalerski Orderu odrodzenia Polski, oraz 2 srebrne i jeden złoty Krzyże Zasługi. W sumie był posiadaczem ok 30 różnych medali i odznaczeń.

 ” Od momentu zakończenia wojny w Polsce ( jak wszędzie ) na szczycie toczyła się walka o władze. Począwszy od Bieruta, który osadził Władysława Gomułkę w więzieniu (1951r), a gdy ten przejął władze w 1956, sam wkrótce rozpoczął „wojnę” ze stronnikami Moczara, Komara, Dobieszaka, Szlachcica , Kościołem, tzw. inteligencją etc. W 1968 roku tracący popularność Gomółka sprowokował „wydarzenia marcowe”, zapoczątkował antysemicką kampanię, wreszcie poparł inwazję Wojska Polskiego na Czechosłowację…

Medale otrzymane po botwie pod Lenino

Medale otrzymane po bitwie pod Lenino

Przez prawie cały powojenny okres w Polsce trwały niekończące sie czystki w wojsku i ministerstwach, gdzie partyjni działacze walczyli o władzę, przywileje i stołki dla siebie i swoich zauszników. Wydawało się, że zajmujący się transportem Aleksander II Oberhard nie stanowi celu, a stanowisko wymagające fachowości i dużych umiejętności organizacyjnych nie jest atrakcyjną posadą.

Nic bardziej mylącego !.
Powtórzyła się, chociaz na mniejsza skalę historia z Izydorem Oberhard. Tak jak Izydor (profesor i uczony biochemik) stał się przypadkową ofiarą sprowokowanej przez Stalina afery Kirowa, tak 30 lat później, jego syn Aleksander (podwładny ministra Mieczysława Moczara), oskarzony został „nieetyczne i antysocjalistyczne stosunki z podwładnymi”. Pretekstem było ukaranie kierowcy, który po pijanemu rozbił służbowy samochód. . Byl to efekt dzialania partyjnej frakcji Gomułki majacej na celu usunięcie od władzy Ministra Spraw Wewnętrznych. ”

Medale i Odznaczenia Aleksander II Oberhard

Medale i Odznaczenia Aleksander II Oberhard

Aleksander II Oberhard zmarł 9 maja 1995 roku, w Warszawie, w wieku 76 lat. Na pogrzebie NIE BYŁO przedstawicieli Wojska Polskiego..

Paradoksalnie: pod koniec życia, płk. Aleksander II Oberhard represyjnie został wykluczony ze Związku Kombatantów Polskich, organizacji zrzeszającej byłych żołnierzy. Uznano, że przejście wojennego szlaku od Lenino do Berlina w w szeregach 2 Berlińskiego Pułku Piechoty nie mieści się w obecnej definicji polskiego kombatanta. Ot chichot historii….