„Każdy z nas ma swoje etykiety. Syna, ojca, męża, dziadka etc. Z punktu widzenia naszej genealogii , Aleksander II odegrał kluczowa rolę: to dzięki Niemu przetrwała rodzina Oberhard i etykieta „zbawca rodziny” jest jak najbardziej zasadna… .
Narodziny i życie Aleksandra II w burzliwych i dramatycznych czasach I połowy XX wieku okazały się „być lub nie być” dla nazwiska Oberhard. Był ostatnim potomkiem ( w 1919 roku) i ostatnią nadzieją na przedłużenie rodu. Mimo przeciwności losu, udało mu się przeżyć rewolucję, stalinowski terror, II Wojnę Światową i spełnić marzenie zesłanych dziadków i rodziców: wrócić do Polski.
1 stycznia 1919 roku, Klaudia Oberhard, aptekarka prowadząca (po ojcu Cezarym Kałusowskim – zesłańcu 1863 roku) aptekę przy ulicy Карла Маркса (Большой) w Irkucku urodziła syna Aleksandra (Cezarego) II. Ojcem był Izydor Gustaw Oberhard, jeniec wojenny, legionista zesłany w 1914 roku po bitwie pod Marcinkowicami, gdzie ratując rannych towarzyszy pozostał do końca na polu walki. Informację o narodzinach syna. umieściła na pierwszej stronie swojego pamiętnika, w którym spisywała losy rodziny aż do 1928 roku.
Analizując z perspektywy czasu historię rodziny Oberhard, fakt narodzin potomka (Aleksandra II) był jednym z kluczowych zdarzeń w naszej genealogii.
Zarówno Cezary Kałusowski, jak i wychowana w polskiej tradycji jego córka Klaudia marzyli o tym by wrócić do Polski. Także Izydor Gustaw Oberhard, wraz z innymi działaczami PPS snuł plany powrotu. Bez powodzenia. Dopiero ich wnuk Aleksander II Oberhard dokonał tego, cudem unikając śmierci w okresie Wielkiego Terroru i w bitwach II Wojny Światowej.
Spokojne dzieciństwo w niespokojnych czasach ….
Rok 1919 i kolejne lata w Irkucku, były ciężkie i niebezpieczne. Rewolucja, która ustabilizowała się w zachodniej części Rosji, na jej wschodnich rubieżach trwała w najlepsze. Wojna domowa, codzienne egzekucje, brak podstawowych środków do życia, powodowały, że sam fakt przeżycia kolejnego dnia było sukcesem. Do tego Izydor – zaangażowany w politykę sam niejako kusił los i cudem uniknął represji po swojej przygodzie z czasopismem „Spartak”. Na szczęście, nowa władza potrzebowała sukcesów, a wykształcony (magister farmacji i doktor filozofii) był jednym z filarów Uniwersytetu w Irkucku. Mały Aleksander II Oberhard dorastał więc w środowisko „intelektualnej śmietanki” irkuckiej uczelni. Klaudia była dobrą matką. Aleksander II, mimo częstych nieobecności ojca, otoczony był miłością, kształcony zgodnie z polska tradycją i mimo kłopotów ze zdrowiem doskonale dawał sobie radę wśród rówieśników. Wakacje u krewnych w bajkowej scenerii jeziora Bajkał, Wigilie w polskim stylu i bezpieczne, dostatnie życie wśród kochających go ludzi …. czego trzeba więcej by uznać dzieciństwo za piękne ? !
Jednocześnie dynamicznie rozwijała się naukowa kariera Izydora Gustawa Oberhard. Stanowisko wykładowcy lokalnego uniwersytetu, zamienił na profesorską togę na Uniwersytecie w Leningradzie (Petersburg), a następnie przeniósł się do Moskwy, gdzie stał jednym z założycieli i wykładowcą Instytutu Medycyny Eksperymentalnej – awangardowej na skalę światową placówki naukowej. Kolejne awanse oznaczały zmianę miejsca zamieszkania i wyższy standard życia całej rodziny. W 1928 roku, Izydor był jużt znanym naukowcem o międzynarodowym prestiżu, członkiem wielu światowych organizacji naukowych, cenionym publicystą.
Ale wszystko dzieje się do czasu …
Życie bez znieczulenia …
Nie będziemy ponownie opisywać tego co zostało już opisane w tym blogu poprzednio. Wyróżnione frazy pozwalają na zapoznanie się ze szczegółami wydarzeń z tamtego okresu…
Rok 1928 zapoczątkował serie wydarzeń, które po raz kolejny postawiły dalsze losy rodziny Oberhard pod znakiem zapytania. Rok 1928, odmienił także życie Aleksandra II, przenosząc Go ze świata dzieciństwa i beztroskiej młodości do dorosłości.
(Poniżej wyróżnione linki do opisanych wcześniej historii rodzinnych.)
- W 1928 roku Izydor rozwiódł się z Klaudią i ożenił się z Zoją Anisimową.
- W 1933 roku urodziła mu się córka Irenka. Aleksander II i jego siostra Anna pozostali z matką w Leningradzie, a Izydor i jego nowa rodzina przenieśli się do Moskwy.
- 1931 – 1937 – kariera naukowa Izydora przeplata się z inwigilacją naukowca, aresztowaniami i w efekcie skazaniem na śmierć. Sfabrykowane dowody sa podstawą wyroku o szpiegostwo. Sam wyrok (w masowej egzekucji) wykonano 15 marca 1938 roku. Po latach okazało się, że padł ofiarą znanego rozkazu Jeżowa (NKWD) numerze 00485, na podstawie którego mordowano masowo Polaków za sam fakt bycia Polakiem. (1937)
- W 1938 roku student Aleksander II został osunięty z uczelni medycznej w Moskwie i wysłany do prac przy transporcie złota w Kazachstanie. Jego przyrodnia siostra Irenka trafiła do domu dziecka, a Anna do fabryki – wszyscy jako dzieci wrogów ludu.
- W 1942 roku (10 kwietnia) w trakcie ewakuacji kobiet i dzieci z Leningradu przez jezioro Ładoga zginęli od niemieckich bomb: matka (Klaudia) i jego przyrodnia siostra Irenka. Aleksander II, czekał w tym czasi na transport na drugim brzegu i byłt świadkiem bombardowania kolumny ciężarówek wiozących jego bliskich.
-
Wojna. Sielce, Lenino, forsowanie Odry, Berlin – POLSKA . Przeszedł cały szlak bojowy, walcząc na pierwszej linii frontu z Niemcami.
- Polska. W 1947 roku otrzymał polskie obywatelstwo. Ożenił się z Franciszką Wołosowicz i miał z nią syna Aleksandra III. Pełnił szereg funkcji państwowych, był wielokrotnie odznaczany (min. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski).
- Pozostał w wojsku, aż do śmierci.. Mimo swoich zasług dla Polski, umarł zapomniany przez polskie władze i Wojsko Polskie – 9 maja 1995 roku.
Dzisiaj, gdy dorasta kolejne pokolenie rodziny Oberhard, trudno nie docenić historii własnej rodziny, Patrząc z obecnej perspektywy wstecz, widać sens zdarzeń, niezrozumiałych i bolesnych gdy dzieją się „tu i teraz”, ale tworzących w efekcie nieskończoną sieć, powiązanych ze sobą przyczyn i skutków. Intuicyjnie czujemy, że mają one sens i że łączą niewidoczną nicią nas wszystkich: tych co żyli kiedyś i i tych co są teraz…