„Bohaterowie są zmęczeni. Nawet najwięksi wojownicy zechcą kiedyś odpocząć. Cezary Kałusowski nie był wyjątkiem.
Skazany na katorgę w 1863 roku, po przebyciu 7000 km do Aleksandrowska, w większości pieszo, poniżany i głodzony jak wiekszość polskich zesłanców, sprowadzony do roli niewolnika jeszcze raz w 1866 roku próbował się zbuntować walcząc w powstaniu zabajkalskim. Uwięziony i skazany powtórnie, z zakazem powrotu do Polski, w podziękowaniu władz Rosji za leczenie strazników i więźniów w czasie epidemii uzyskał pozwolenie na osiedlenie się w Irkucku w 1870 roku. Miał wtedy 34 lata.”
Irkuck w tym okresie stał u progu rozwoju gospodarczego. Planowana budowa Kolei Transsyberyjskiej podnosiła rangę miasta. Liczba mieszkańców z 30.000 w 1870 roku wzrosła do prawie 50.000 w 1895. Zakupione w Szkocji lodołamacze zaczęły przecierać szlaki wodne jeziora Bajkał po którym pływało 5 statków parowych. Przyjeżdżając do Irkucka Cezary Kałusowski podjął jedyną mozliwą w tych warunkach decyzję: „jeśli nie można wrócić do Polski, należy żyć tutaj. Żyć godnie, wg. polskiej wiary i tradycji i jak długo sie da przypominać wszystkim że jest sie Polakiem.”.
Nie jest tajemnicą, że polscy zesłańcy w tamtych latach stanowili na rosyjskim tle element lepiej wykształcony i rozwinięty cywilizacyjnie. Chociaż Powstanie Styczniowe było zrywem narodowym, to największą ofiarę poniesli ludzie młodzi i wykształceni, to ich głownie wieszano i zsyłano, gdyż z oczywistych względów byli najgroźniejsi dla władz carskich.
Po osiedleniu sie w Irkucku, Cezary Kałusowski rozpoczął nowe zycie. W 1872 roku uzyskał formalne pozwolenie na pracę w zawodzie farmaceuty. Początkowo pracował w jako aptekarz, ale już dwa lata później wraz z przyjaciómi (A.Schmidtem i M.
Hartungiem) założył pierwszą w tym rejonie Fabrykę Wód Mineralnych. Interes prosperował świetnie i z każdym łykiem spragnionych wody mieszkańców Irkucka, wspólnicy stawali się bogatsi…
W krótkim czasie stał się zamożnym i poważanym obywatelem miasta Irkuck. W 1879 roku, podczas wielkiego pożaru stracił cały majątek. Irkuck był jednym wielkim pogorzeliskiem. W tym samym roku 43 letni Cezary Kałusowski zmienia sie w poszukiwacza złota i wyrusza do okregu kireńskiego znanego ze swoich kopalń złota. Te rejony to taki odpowiednik „amerykanskiej gorączki złota” na zachodnim wybrzezu USA (San Francisco).
Nie wiadomo ile tego złota znalazł. Faktem jest że powrócił do Irkucka w 1882 roku i ok. 1885 wziął za żonę wdowę z dwójką dzieci: Annę Judin (Judinę). Ponownie wstąpił w rolę aptekarza, w 1895 roku wydzierżawił miejską aptekę, a 2 lata później otworzył własną.
W 1989 roku do Irkucka wjechał pierwszy pociąg koleji Transsyberyjskiej.
W 1900 roku 64-o letni Cezary Kałusowski nalezy do elity społecznej w grupie byłych zesłanców, którzy założyli rodziny i pozostali na stałe w Irkucku. Oto zdjęcie przedstawiające 8 starszych mężczyzn, dla których Syberia stała się z wyboru drugą ojczyzną. Są to (ale nie kolejno) : Adam Jastrzębski (1845-1919), Gabriel Bohdanowicz (1840-1919), Franciszek Rybczyński, Seweryn Józef Chłopicki, Cezary Kałusowski (1836-1909) – trzeci z lewej, Mateusz Baczenas, Karol Woźnicki (1841-1914), Stanisław Wojciech Koperski (1845 – 1919) – pierwszy z prawej, Klemens Melin (1823-1907).
TRZECI od LEWEJ to własnie Cezary Kałusowski, PIERWSZY z PRAWEJ, to Stanisław Wojciech Koperski – przyjaciel Cezarego, znakomity rzeźbiarz i konstruktor, którego dzieła mozna podziwiać w miejskich muzeach, cerkwiach i kościołach miasta, oraz obwodu irkuckiego.
W 1909 roku Cezary Kałusowski odchodzi, aptekę prowadzą Jego dwie córki. Klaudia, zona Izydora Gustawa Oberhard i Maria, która wyszła za Stanisława Woszczerowicza i zamieszkała w Czeremychowie
Podziekowanie dla p. Heleny Szackich, działaczki Polskiej Autonomii Kulturalnej „Ogniwo” w Irkucku, za udostępnienie zdjęć i informacji dotyczących Irkucka i życia Cezarego Kałusowskiego.
Oto mapa starego Irkucka z 1915 roku z zaznaczoną apteką, prowadzoną przez Cezarego Kalusowskiego, a po jego smierci przez Klaudie i Marię. Widoczny jest tez cmentarz Jeruzalemski, gdzie prawdopodobnie pochowani byli Anna i Cezary Kałusowscy. Dzisiaj w miejscu cmentarza znajduje się park rekreacyjny.