O Izydorze Gustawie Oberhard można przeczytać (tutaj), (tutaj), (tutaj), (tutaj), (tutaj), (tutaj), (tutaj), (tutaj), (tutaj),
W życiu Izydora Gustawa OBERHARD dominowały dwie pasje: nauka i idea sprawiedliwości społecznej w najlepszym znaczeniu tego słowa. O ile nauka
uczyniła z Izydora Oberhard znakomitego naukowca w dziedzinie farmacji, biochemii, botaniki, dietetyki i filozofii ( tak znanego, że jego nazwisko przewija
się w bibliografiach wspólczesnych prac badawczych ) , o tyle miłośc do rewolucjji okazała sie “śmiertelnym zauroczeniem” …
Trudno dzisiaj orzec, jakie były przyczyny, że młody zdolny naukowiec, pochodzący z zamożnej aptekarskiej rodziny, magister farmacji (Uniwersytet Lwowski) i dr. filozofi (Uniwerystet Warszawskii), porzucił swoje dotychczasowe wygodne życie i wybrał drogę pełną niebezpieczeństw i utopijnych idei.
Prawdopodobnie już w trakcie studiów przyłączył sie do organizacji PPS ( Frakcji Rewolucyjnej – przez Józefa Piłsudskiego).
“Krótki rys historyczny: Od XVI wieku, Rosją bezwzględnie rządzili carowie. Rewolucja Październikowa 1917 zmieniła wszystko. Lecz jej skutki dotarły do Irkucka z opóźnieniem. Trwała wojna domowa. “Biały” generał Aleksander Kołczak sprawował realne rzady na Syberii i uległ komunistom dopiero w styczniu 1920 roku. W tym czasie w Irkucku rządzili tzw. mieńszewicy i socjaliści – przeciwnicy władzy radzieckiej, ale wydarzenia nabierały tempa i w lutym 1920 roku Aleksander Kołczak został zdradzony przez tzw. entente i rozstrzelany, a obrzymie ilości carskiego złota które chronił przeszły w ręce bolszewików. (Aleksander Kołczak, admirał, był ministrem wojny i marynarki w antybolszewickim rządzie koalicyjnym tzw. Ogólnorosyjski Rząd Tymczasowy zw. też Rządem Syberyjskim lub Dyrektoriatem z siedzibą w Omsku a od listopada 1919 z siedzibą w Irkucku). “
Faktem jest, że Izydor Oberhard wzięty do niewoli po bitwie pod Marcinkowicami w 1914 roku jako sanitariusz I Brygady Legionów Polskich Józefa Piłsudskiego i zesłany do guberni jenisejskiej, a następnie skierowany do Irkucka pozostal dalej czlonkiem PPS (członków tej partii było wówczas w Irkucku ok. 100). Trudy niewoli spowodowały lekką zmianę życiowych priorytetów Izydora . W 1917 roku ożenił się z Kaludią Kałusowską, w 1919 urodził im się syn Aleksander II Oberhard. W tym czasie, prowadził też prace badawcze dotyczace botaniki i biologii. Był też profesorem na założonym w 1918 roku Uniwersytecie Irkuckim. Czyli było sielsko i spokojnie ?. Pozornie.
“27 lutego 1920 roku pojawił się tygodnik “SPARTAK”. Tworzyli go: Tadeusz Długoszowski, Izydor Gustaw Oberhard i Zbigniew Stelmachowicz.
Polska Grupa SPARTAK powstała w czasie gdy Irkuck należał do “białych”, a czasopismo “SPARTAK” ukazało się po przejęciu władzy przez “czerwonych” (bolszewików). Grupa Spartak miała nawet swoje oddziały zbrojne utworzone z międzynarodowych ochotników. Chociaż tworzyli go socjaliści z PPS było to pismo “lewicujące” ale nie do końca (“rewolucja tak – sowiecki wersja komunizmu w Polsce: nie …..”). Twórcy (intelektualiści ) naiwnie wierzyli, że władza będzie brała pod uwagę głos Polaków i autorzy delikatnie próbowali wskazywac niektóre błędy rewolucji. Utoworzono nawet międzynarodowe oddziały wojskowe do walki z “białymi”. Ale w tych czasach siedzenie “okrakiem na barykadzie” nic nie dawało i tygodnik został zamkniety po kilku tygodniach. Bolszewicy pewni swojego sukcesu nie chcieli się dzielic władzą.
Oto cytat ze SPARTAKA ( nr. 5 z 28 marca 1920 roku): „…. stworzenia w oparciu o 300 tys. Polaków przebywających na Syberii, głównie byłych żołnierzy
5 Dywizji gen. Czumy i ochotniczych oddziałów Armii Czerwonej, jednostek wojskowych, które ruszą ku granicom Polski, by dopomóc polskiemu
proletariatowi zrzucić wiekowe okowy klerykalno – burżuazyjnego ustroju””
Z dzisiejszego punktu widzenia SPARTAK był naiwnym przedsięwzięciem pod względem politycznym. Ale wówczas, w dymiącym tyglu ideii od komunizmu, przez socjaldemokrację, anarchię, po najbardziej egzotyczne ideologie … był postrzegany inaczej.
Opisane wydarzenia historyczne są bardzo istotne w genealogii rodziny OBERHARD. Decyzje jakie podjął wówczas Gustaw Izydor Oberhard , były swoistym punktem zwrotnym (chociaż wówczas nic na to nie wskazywało) , a którego skutki odczuły nastepne pokolenia.
Izydor Gustaw Oberhard miał wszelkie dane, aby wraz z rodziną powrócic do Polski. Był jeńcem wojennym, jako naukowiec miał wielu przyjaciół na Uniwersytetach: Lwowskim i Warszawskim. Był wreszcie bohaterem I Brygady Legionów Polskich Józefa Piłsudskiego i PPS-owcem, więc prawdopodobnie w nowej Polsce czekała go kariera i odznaczenia, a to przekładało się na spokojne, dostatnie życie i i rentę.
Tak się jednak nie stało.
Nowy porządek, rzutkie bolszewickie hasła, złudne poczucie wolności, możliwość zaistnienia w nowej społeczności i prawdopodobnie pochlebstwa,
lub (i) groźby ze strony bolszewików, a także wizja prowadzenia własnych badań naukowych, przyczyniły sie do decyzji o pozostaniu w Rosji.
Być może był tez już zwyczajnie zmęczony wieczną tułaczką, rozpoczynaniem wszystkiego od nowa i pragnął stabilizacji “tu i teraz”. Po zakończeniu wojny
domowej (1922 rok) rodzina Oberhard funkcjonowała spokojnie w nowej rzeczywistości, a Gustaw Izydor Oberhard dzielił czas między badania naukowe,wykłady na Uniwersytecie Irkuckim i grą na skrzypcach o czym wspomina w swoim pamiętniku Klaudia Oberhard (Kałusowska). W pamiętniku przewijają sie nazwiska muzyków opery oprócz Izydora Oberhard także: Grigorjew, Peakelshill, Simonowa, Birgola-Biadunicka (?), Mielwiejewa, Rasunszyna, Balabina, Speranski, Kantin – sama intelektualna smietanka “nowego” Irkucka.
Tak, czy inaczej była to decyzja śmiertelna w skutkach.
15 marca 1938 roku . zostaje rozstrzelany za zdradę narodu radzieckiego w sfingowanych procesach po zabójstwie Kirowa. W akcie oskarżenia “jako
wroga ludu” figurują informacje o Grupie SPARTAK i udziale Izydora Gustawa Oberhard w tej nie do końca przychylnej komunistom organizacji . Zamordowanie przez bolszewików NKWD Izydora Oberhard miało szereg następstw i praktyczny rozpad rodziny: napiętnowanie jego dzieci mianem “wrogów ludu” i usuniecie z uczelni medycznej Aleksandra II, oddanie do domu dziecka jego kilkuletniej córki Irenki (zaopiekowała się nią później Klaudia), śmierć Klaudii i Irenki, szlak bojowy Aleksandra od Lenino do Berlina.….
Nikła pociechą, był fakt rehabilitacji Izydora Gustawa Oberhard w 1959 roku przez Moskiewski Sąd Wojenny.
Na szczęście doceniony został naukowy dorobek Izydora Oberhard. Jego prace aktualne są do dzisiaj, a w samej Rosji wydano wiele broszur opisujących jego dokonania. Był pionierem w w dziedzinie farmacji, biochemii, botaniki, dietetyki, współpracował z najlepszymi naukowcami w Europie i to własnie głownie dzieki nauce przeszedł do historii.