Zapalmy świecę, pochylmy głowy ….

„Wpis w związku ze dniem Wszystkich Świętych i Zaduszkami ….”

www.oberhard.com

Groby rodzinne: Ireny Wołosowicz, oraz Franciszki i Aleksandra II Oberhard

Zapalmy świecę, pochylmy głowy w krótkiej chwili zadumy nad istnieniem Tych, którzy odeszli. Chociaż majestat śmierci oddzielił nas żywych, od Umarłych, nie dajmy się zwieść własnym żalom. To byli tacy sami ludzie jak Ty i Ja. Też płakali swojego czasu, nad grobami bliskich i śmiali się, gdy nastawał czas radości. Taka jest bowiem rzeczywistość w której żyjemy. I  my także umrzemy, podobnie jak i wszyscy, którzy przyjdą po nas. Jedyne co możemy zrobić, to zachować wspomnienia o Tych, których kochaliśmy. Tylko tyle … i aż tyle.

Pamięci wszystkim osobom rodziny OBERHARD, którzy umarli.

Aleksander Oberhard III

www.oberhard.com

KOBIETY z rodziny OBERHARD: Zoja Iwanowna Oberhard – skradzione życie

Słowo wstępne:

Zoja Oberhard www.oberhard.com

Zoja Oberhard www.oberhard.com

W wielu poprzednich wpisach przy różnych okazjach przewijało się nazwisko Zoji Oberhard. Brak osobnego tekstu poświęconego  Zoji wynikał  z faktu braku udokumentowanych źródeł, także rodzinnych. Poniżej przedstawiamy to co wiemy o Zoji Iwanownej Oberhard z domu Anisimowa.  Należy bowiem do KOBIET RODZINY OBERHARD, chociaż Jej pojawienie się w naszej genealogii było nietypowe….

Drugie małżeństwo profesora Izydora Oberhard z młodszą o prawie 20 lat Zoją Iwanowną Anisimową należy do owianych tajemnicą wydarzeń w naszej rodzinie. Z oczywistych względów ( opisywani potomkowie Izydora to dzieci i wnuki z pierwszego związku z Klaudią Kałusowską) rodzinne przekazy na ten temat były fragmentaryczne, bo jakby na to nie patrzeć, ojciec porzucający swoją żonę i dzieci dla młodszej jest zawsze oceniany negatywnie. Z punktu widzenia genealogii, moralna ocena nie ma głębszego sensu.

Grób Irenki Oberhard. Zmienione imię.

Grób Irenki Oberhard. Zmienione imię.

Tym bardziej, że działo się to w państwie totalitarnym Stalina, i bez względu na osobiste postępki cała rodzina Oberhard padła ofiarą represji, podobnie jak miliony innych obywateli ZSRR. To niewiarygodne, ale system represyjny działał tak, że 9-o letnia córka Zoji  i Izydora występuje w spisie ofiar wojny jako: Iosifovna (nie po ojcu Izydorze jak to jest przyjęte w rosyjskim nazewnictwie a po Józefie – oczywiście Stalinie – wszak była córką wroga ludu).. Nie wystarczyło komunistom zamordować. Trzeba było ukraść całe Zycie.

Jeżeli ktoś zna losy, lub należy do rodziny Zoji Oberhard – prosimy o kontakt. (If anyone knows the fate, or belongs to the family Zoya Oberhard – please contact us.), (Если кто-нибудь знает о судьбе, или принадлежит к семейству Зои Oberhard – пожалуйста, свяжитесь с нам)

Nie ulega wątpliwości, że, losy Zoji Iwanownej należą do bardziej tragicznych, w historii rodziny OBERHARD.  Już sam fakt, że została skazana w procesie politycznym czynił z niej i jej bliskich, wroga ludu, co w czasach stalinowskich nie było propagandowym zwrotem, tylko sygnałem dla innych obywateli. Wskazówką, aby dla własnego dobra unikali kontaktów z oskarżoną i jej rodziną. Wcześniej,  romans i  małżeństwo młodej dziewczyny (Zoja ok. 20 lat)  ze starzejącym się znanym w środowisku naukowym profesorem ( Izydor 38 lat), spowodowały  ostracyzm rodzinny i towarzyski    ( Zoja, jakby na to nie patrzeć, rozbiła wieloletnie małżeństwo Izydora z Klaudią).

„Lecz wszystko to było niczym wobec 8 lat spędzonych przez Zoję Oberhard w obozie karnym w Kazachstanie, bez prawa kontaktu,  wobec straty małej córeczki i śmierci męża ( o czym dowiedziała się dopiero po wielu latach).  Rehabilitacja Zoji (podobnie jak Izydora) w 1959 roku, to tylko chichot historii. Dopracowany do perfekcji  radziecki system represji nie tylko mordował, ale kradł  ludziom życie: , zabierano tożsamość, łudzono nadzieją że bliscy żyją, wymazywano twarze z fotografii,  utajniano dokumenty i zmieniano w nich dane etc.   I jeżeli ktoś próbuje  usprawiedliwiać tamten okres, to w niczym nie ustępuje zbrodniarzom , których broni. …      Ale po kolei …”

 

Po kolei (czyli co udało się ustalić):

O małżonkach Izydorze i Klaudii Oberhard pisaliśmy (tutaj), (tutaj), (tutaj), (tutaj), (tutaj) i (tutaj)

W jednym z poprzednich tekstów, opisaliśmy to w ten sposób:

Irkuck ok. 1922r. Wielka miłość. www.oberhard.com

Irkuck ok. 1922r. Wielka miłość. www.oberhard.com

„Z wielkiej miłości która zapłonęła w Irkucku w 1917 roku, pozostało po przeprowadzce do Leningradu (1923r) : niewiele. Naukowa kariera Izydora Oberhard osłabiła więzi rodzinne. Częste wyjazdy, praca na uczelni i nocne pisanie artykułów naukowych ( a wszystko w jednopokojowym sublokatorskim mieszkaniu z zona i dwójka dzieci ) musiały doprowadzić do spięć i kryzysu. Być może wina leżała także po stronie Klaudii, która pracując na zmiany w aptece musiała prowadzić dom i wychowywać Aleksandra i Annę. Małżonkowie zamknięci w swoich własnych światach oddalali się od siebie coraz bardziej.

Gdy Izydor Oberhard, poznał studiującą na Uniwersytecie Leningradzkim Zoję Anisimową miał 38 lat. Rozwód jest kwestią czasu i w 1928 roku Izydor i Zoja stają na  ślubnym kobiercu. W genealogii rodzinnej pojawia się nowa osoba: Zoja Iwanowna Oberhard.

Klaudia Oberhard z dziecmi: Aleksandrem i Anna ( 1936 r. )

Klaudia Oberhard z dziecmi: Aleksandrem i Anna ( 1936 r. ). Po rozwodzie.

Cóż można dodać ?

Pierwsza żona, Klaudia  przeczuwała zbliżający się kres małżeństwa z Izydorem. W 1928 roku Klaudia miała 36 lat, a Zoja prawdopodobnie ok. 20 (nie znamy dokładnej daty urodzenia). W swoim pamiętniku, który Klaudia prowadziła od 1919 roku, opis dotyczący zagranicznej podróży męża po Europie jest chłodny i pozbawiony emocji (jakże różny od wpisów z poprzednich lat).  Starsza o prawie 20 lat Klaudia nie miała szans z młodszą rywalką. Wystarczy spojrzeć na zdjęcia. Wychowana w polskiej, katolickiej rodzinie zesłańca Cezarego Kałusowskiego (wg. XIX-o wiecznych zasad), gdzie mąż, żona i dzieci były świętością,  dalej ubierała się w czarne suknie (jak żony powstańców na znak żałoby), zapięte pod szyję (a były to już frywolne latach trzydzieste,)  ….Do tego całymi dniami   pracowała  w aptece, wychowywała dzieci, prowadziła dom  i po prostu była zmęczona… .

Mamy więc typowy związek: starzejącego się zapracowanego męża z zapracowaną  żoną (która go nie rozumie) i dwójką dzieci. Jest też i druga strona medalu: władza przychylnie patrzy na Izydora, który „bywa” w świecie,  a także otrzymuje propozycje nowych posad, w tym utworzenie katedry w Moskwie, praca w Instytucie Medycyny Eksperymentalnej, udziały w zjazdach…. Krótko mówiąc: robi karierę.

Zoja, irenka, Izydor - 1934 rok

Zoja, irenka, Izydor – 1936 rok

Nie wiemy, gdzie, ani kiedy dokładnie Izydor Oberhard, poznał i zakochał się w Zoji Anisimowej. Prawdopodobnie na uczelni, gdzie Zoja studiowała lub już pracowała. Przypuszczamy też że z wykształcenia była botanikiem, lub zootechnikiem ,ale pewności nie ma. Z psychologicznego punktu widzenia mógł to być  klasyczny układ uczuciowy : mistrz i uczennica, znany profesor i studentka, lub świeżo upieczona absolwentka. Tak czy inaczej starszy Pan zakochał się i  uczucie musiało być na tyle silne, że Izydor  zgodził się na rozwód z Kaludią, slub z Zoją i pozostawienie własnych dzieci z matką ( chociaż trzeba przyznać, że dbał o nie w miarę możliwości).

Pod koniec 1928 roku Izydor i Zoja biorą ślub. Oczywiście przedtem jest rozwód, ale w ZSRR w tamtych latach to tylko formalna zmiana w dokumentach. Świeżo poślubiona para bez problemu dostaje przydziałowe nowe mieszkanie (ul Zwierińska 2) w Leningradzie. Cztery lata później na świat przychodzi córka Irenka, w 1934 Izydor rozpoczyna prace na Uniwersytecie w Moskwie. Teraz wszyscy troje: Izdor, Zoja i Irenka mieszkają  w Moskwie (przy ulicy Spiridoniewskiej 24/1 m 17.).

Tam też zostają aresztowani. Oto rodzinny przekaz dotyczący samego aresztowania z wcześniej zamieszczonego wpisu (wg Aleksandra II – syna Izydora):

Są już trochę zmęczeni: to ich 9 aresztowanie dzisiaj, a jest dopiero 19.00. Mieszkańcy sąsiednich mieszkań nasłuchują przy drzwiach… U Oberhardów słychać szczęk zamka i otwieranie drzwi… Sąsiedzi oddychają z ulgą: „to nie do nas, to pod numer 17″. A tzw. pożyteczni idioci” pocieszają się: „pewnie słusznie go zamykają, w końcu jak człowiek jest niewinny to nie ma się czego obawiać.. „. Izydor zostaje wyprowadzony. W ręku trzyma torbę z kosmetykami i bielizną. Ot. taki zestaw przygotowany po powrocie z pierwszego aresztowania, który trzymał w szafce, w przedpokoju. Ludzie się uczą.

W mieszkaniu „pracują” jeszcze funkcjonariusze. Pod pozorem rewizji, kradzione są co cenniejsze rzeczy. Oczywiście są spisywane. „Zobacz, skrzypce” – mówi pierwszy czekista. „. „Stra-diva-rius”” literuje. „Wpiszemy skrzypce produkcji radzieckiej” proponuje drugi. Zoja nie oponuje. Stara się uspokoić płacząca córeczkę. ” Kiedy będę mogła odwiedzić męża ?” pyta. Czekiści nie odpowiadają. „Pomóżcie” prosi, wciskając im w dłonie pieniądze. Tamci uśmiechają się do siebie. „Może jutro, towarzyszko”. Na odchodnym czekiści zabierają jeszcze pierścionki z łazienki (” wpiszemy je do protokołu w biurze..”) i przywiezionego przez Izydora z Niemiec dla Irenki puchatego misia. „tez mam córkę” mruczy jeden z nich …”  28 września 1937

O aresztowaniach Izydora  i Jego dalszych losach, a także losach pozostałych członków rodziny OBERHARD pisaliśmy:  [ tutaj], [ tutaj], [ tutaj], [ tutaj],

Co stało się z Zoją Iwanowną Oberhard (Anisimową) ?

Po aresztowaniu męża, Zoja wielokrotnie była wzywana do NKWD i przesłuchiwana. Ostatecznie, po zamordowaniu Izydora ( o czym nie wiedziała), także na nią został wydany wyrok: ” 8 lat więzienia bez prawa korespondencji”.

Anna Karolina Oberhard r.1959 www.oberhard.com

Anna Karolina Oberhard r.1959 www.oberhard.com

Wspomina córka Izydora Oberhard – Anna Karolina:

«Мне было 13 лет, – рассказывает она, – когда я осталась без родителей. Мой отец Исидор Александрович Обергард, доктор медицинских aнаук, один из крупнейших русских учёных в области фармацевтики, был арестован в сентябре 1937 г., а мама, Зоя Ивановна Обергард, – в марте 1938 г. Моя младшая четырёхлетняя сестра была отправлена в детский дом для детей «врагов народа». Я ничего не знала о судьбе моих близких вплоть до их реабилитации в 1959 г., когда мне стало известно, что отец по приговору военного трибунала Московского ВО расстрелян 11 марта 1938 г. Мама после тюремного заключения отбывала ссылку без права переписки. Сестра погибла в 1942 г. 22 года я считалась дочерью «врага народа».

Izydor z synem Aleksandrem. Leningrad 1925r.

Izydor z synem Aleksandrem. Leningrad 1925r.

За полгода до войны были учебные военные тревоги. Мальчиков учили военному делу, а девочек – работе медицинских сестёр. Когда началась война, мне только исполнилось 17 лет. Приходилось копать противотанковые рвы, а с неба нас обстреливали самолёты. В Ленинграде я дежурила в госпитале. Разбирала завалы после бомбёжек. Все, начиная с 14 лет, были задействованы в работе, все старались для фронта».

Tłumaczenie (polski):

„Miałam 13 lat – powiedziała – kiedy został pozostawiona rodziców. Ojciec Izydor A. Obergard, MD, jeden z czołowych rosyjskich naukowców w dziedzinie farmaceutyków, został aresztowany we wrześniu 1937 roku, a jego żona, Zoya Oberhard – w marcu 1938 roku .Moja czteroletnia młodsza siostra (Irenka )  została wysłana do domu dziecka dla dzieci „wrogów ludu”. Nie wiedziałam nic o losie moich krewnych aż do ich rehabilitacji w 1959 roku, kiedy dowiedziałam się, że ojciec przez werdyktu trybunału wojskowego w Moskwie VO został zastrzelony 11 marca 1938, o Zoji w więzieniu nic wiedziałam – był zakaz korespondencji . Moja siostra zmarła w 1942 i została uznana za córkę „wroga ludu”. Ja przez 22 lata miałam etykietę córki wroga narodu i przez 22 lata nie znałam losów Ojca i Zoji.

Sześć miesięcy przed wojną były szkolenia (alert) wojskowej. Chłopców uczono nauk wojskowych, a dziewczęta – pracę pielęgniarek. Kiedy zaczęła się wojna, miałem zaledwie 17 lat. Musieliśa  kopać rowy przeciwpancerne, …. W Leningradzie, miałam dyżur w szpitalu. Usuwaliśmy gruz po bombardowaniu. Wszyscy w wieku od 14 lat, byli zaangażowani w pracę. „

 

Translation (ENGLISH):

„I had 13 years – she said – when he was left to parents. Father Isidore A. Obergard, MD, one of the leading Russian scientists in the field of pharmaceuticals, was arrested in September 1937 and his wife, Zoya Obergard – in March 1938, a four-year .Moja younger sister (Irene) was sent to an orphanage for children of „enemies of the people.” I did not know anything about the fate of my relatives until their rehabilitation in 1959, when he learned that his father was the verdict of the tribunal military in Moscow VO shot March 11, 1938, by Zoya in the prison I knew nothing – a ban on correspondence. My sister died in 1942 and was regarded as the daughter of an „enemy of the people.” I am 22 years I label the daughter of an enemy nation.

Six months before the war were training (alert) military. Boys were taught military science and the girls – the work of nurses. When the war started, I was only 17 years old. We had to dig antitank ditches, …. In Leningrad, I was on duty at the hospital. We cleaned up the debris after the bombing. Everyone from the age of 14 years, were involved in the work.. „

Irenka Oberhard. Wróg ludu. www.oberhard.com

Irenka Oberhard. Wróg ludu. www.oberhard.com

Jak wiadomo z poprzednich wpisów Irenka i Klaudia zginęły w czasie ewakuacji Leningradu w 1942 roku.

 Zoja trafiła do obozu w Kazachstanie na 8 długich lat. Nie podejmujemy się opisać, co czuła gdy jej kilkuletnia córka trafiła do domu dziecka, a mąż został zamordowany przez NKWD. Co przeżyła w obozie przez 8 lat, pozbawiona elementarnych praw i informacji o rodzinie. Zainteresowanych odsyłamy do książek o gułagach, gdzie opisywany jest komunistyczny system reedukacji i karania. Mówimy o atrakcyjnej 30 letniej kobiecie w radzieckim obozie karnym o zaostrzonym rygorze, gdzie komendant mógł bez sądu przedłużyć wyrok o 5 lat (!) i gdzie ponad  połowa więźniów umierała z głodu i wycieńczenia.

Z tego co wiemy – przeżyła. Dopiero po powrocie z obozu (1945) Zoja dowiedziała się o śmierci córeczki Irenki. Wróciła po wojnie do Moskwy. O śmierci Izydora władze oficjalnie poinformowały w 1959 roku i mimo że rodzina wcześniej podejrzewała że nie żyje, to wszyscy łudzili się nadzieją.

Izydor Oberhard w wieku ok 46 lat. www.programs4u.com

Izydor Oberhard w wieku ok 46 lat. www.programs4u.com

Fragmentaryczne informacje sugerują, że prawdopodobnie wyszła ponownie za mąż za kogoś o nazwisku  (ямушко ?, Янушко) i imieniu Paweł (павел). Przeniosła się do Leningradu (Petersburg), by być blisko grobu swojej córki Irenki. Zoja zmarła ok. 1972 roku.  Nie miała więcej dzieci.

Oto cała historia. W latach 70-ych XX wieku przyjechała do Warszawy na zjazd Geologów krewna Zoji Oberhard. Rozmawiała o dalszych losach żony Izydora z jego synem Aleksandrem II. Niestety, nie znamy treści tej rozmowy.

Jeżeli ktoś zna losy, lub należy do rodziny Zoji Oberhard – prosimy o kontakt. (If anyone knows the fate, or belongs to the family Zoya Oberhard – please contact us.), (Если кто-нибудь знает о судьбе, или принадлежит к семейству Зои Oberhard – пожалуйста, свяжитесь с нами.).

W innych wpisach, można przeczytać dalszych losach rodziny Oberhard

Szczęśliwym zrządzeniem losu, Klaudia Kałusowska uniknęła bezpośrednich represji. Dla walczących o władzę komunistów była „nikim”. Tym bardziej, że minęło wiele lat od rozwodu z Izydorem. Ot, zwykła aptekarka w lokalnej aptece, wychowująca dwójkę dzieci. Jak pisaliśmy poprzednio, Aleksander II został wyrzucony po pierwszym roku z uczelni medycznej w Moskwie (przemieszkiwał u ojca i Zoji – stąd znamy relację z aresztowania) i wysłany do pracy w Kazachstanie, a Anna Karolina skierowana na reedukację poprzez pracę. Na szczęście  mogła mieszkać z matką. Umieszczona w domu dziecka Irenka mogła z czasem odwiedzać Klaudię, a ta dokarmiała  i opiekowała się nią na ile to było możliwe.

97 rocznica urodzin Aleksandra II Oberhard – na przekór losowi.

Pułkownik Aleksander II Oberhard

Pułkownik Aleksander II Oberhard

„Każdy z nas ma swoje etykiety. Syna, ojca, męża, dziadka etc. Z punktu widzenia naszej genealogii , Aleksander II odegrał kluczowa rolę: to dzięki Niemu przetrwała rodzina Oberhard i etykieta „zbawca rodziny” jest jak najbardziej zasadna… .

Narodziny i życie Aleksandra II w burzliwych i dramatycznych czasach I połowy XX wieku okazały się „być lub nie być” dla nazwiska Oberhard. Był ostatnim potomkiem ( w 1919 roku) i ostatnią nadzieją na przedłużenie rodu. Mimo przeciwności losu, udało mu się przeżyć rewolucję, stalinowski terror, II Wojnę Światową i spełnić marzenie zesłanych dziadków i rodziców: wrócić do Polski.

 

Pamietnik Klaudii Oberhard -Irkuck www.oberhard.com

Pamietnik Klaudii Oberhard -Irkuck www.oberhard.com

1 stycznia 1919 roku, Klaudia Oberhard, aptekarka prowadząca (po ojcu Cezarym Kałusowskim – zesłańcu 1863 roku) aptekę  przy ulicy Карла Маркса (Большой) w Irkucku urodziła syna Aleksandra (Cezarego) II. Ojcem był Izydor Gustaw Oberhard, jeniec wojenny, legionista zesłany w 1914 roku po bitwie pod Marcinkowicami, gdzie ratując rannych towarzyszy pozostał do końca na polu walki. Informację o narodzinach syna. umieściła na pierwszej stronie swojego pamiętnika, w którym spisywała losy rodziny aż do 1928 roku.

Analizując z perspektywy czasu   historię rodziny Oberhard, fakt narodzin potomka (Aleksandra II) był jednym z kluczowych zdarzeń w naszej genealogii.

Izydor, Aleksander, Klaudia 1922 - ostatnie szczesliwe lata. Irkuck

Izydor, Aleksander, Klaudia 1922 – ostatnie szczesliwe lata. Irkuck   www.oberhard.com

Zarówno Cezary Kałusowski, jak i wychowana w polskiej tradycji jego córka Klaudia marzyli o tym by wrócić do Polski. Także Izydor Gustaw Oberhard, wraz z innymi działaczami PPS snuł plany powrotu. Bez powodzenia. Dopiero ich wnuk Aleksander II Oberhard dokonał tego, cudem unikając śmierci w okresie Wielkiego Terroru  i w bitwach  II Wojny Światowej.

 

Spokojne dzieciństwo w niespokojnych czasach ….

Pamietnik Kaludii Oberhard 1922.

Pamietnik Kaludii Oberhard 1922.

Rok 1919 i kolejne lata w Irkucku, były ciężkie i niebezpieczne. Rewolucja, która ustabilizowała się w zachodniej części Rosji, na jej wschodnich rubieżach trwała w najlepsze. Wojna domowa, codzienne egzekucje, brak podstawowych środków do życia, powodowały, że sam fakt przeżycia kolejnego dnia było sukcesem. Do tego Izydor – zaangażowany w  politykę sam niejako kusił los i cudem uniknął represji po swojej przygodzie z czasopismem „Spartak”.  Na szczęście, nowa władza potrzebowała sukcesów, a wykształcony (magister farmacji i doktor filozofii) był jednym z filarów Uniwersytetu w Irkucku. Mały Aleksander II Oberhard dorastał więc w środowisko „intelektualnej śmietanki” irkuckiej uczelni. Klaudia była dobrą matką. Aleksander II, mimo częstych nieobecności ojca, otoczony był miłością, kształcony zgodnie z polska tradycją i mimo kłopotów ze zdrowiem doskonale dawał sobie radę wśród rówieśników. Wakacje u krewnych w bajkowej scenerii jeziora Bajkał, Wigilie w polskim stylu i bezpieczne, dostatnie życie wśród kochających go ludzi ….  czego trzeba więcej by uznać dzieciństwo za piękne ? !

Izydor z synem Aleksandrem. Leningrad 1925r.

Izydor z synem Aleksandrem. Leningrad 1925r.

Jednocześnie dynamicznie rozwijała się naukowa kariera Izydora Gustawa Oberhard.  Stanowisko wykładowcy lokalnego uniwersytetu, zamienił na profesorską togę na Uniwersytecie w Leningradzie (Petersburg), a następnie przeniósł się do Moskwy, gdzie stał jednym z założycieli i wykładowcą Instytutu Medycyny Eksperymentalnej – awangardowej na skalę światową placówki naukowej. Kolejne awanse oznaczały zmianę miejsca zamieszkania i wyższy standard życia całej rodziny.  W 1928 roku, Izydor był jużt znanym naukowcem o międzynarodowym prestiżu, członkiem wielu światowych organizacji naukowych, cenionym publicystą.

Ale wszystko dzieje się do czasu …

Życie bez znieczulenia …

Nie będziemy ponownie opisywać tego co zostało  już opisane w tym blogu poprzednio. Wyróżnione frazy pozwalają na zapoznanie się ze szczegółami wydarzeń z tamtego okresu…

Klaudia Oberhard z dziecmi: Aleksandrem i Anna ( 1936 r. )

Klaudia Oberhard z dziecmi: Aleksandrem i Anna ( 1936 r. ).  8 lat po rozwodzie.

Rok 1928 zapoczątkował serie wydarzeń, które po raz kolejny postawiły dalsze losy rodziny Oberhard pod znakiem zapytania. Rok 1928, odmienił także życie Aleksandra II, przenosząc Go ze świata dzieciństwa i beztroskiej młodości  do dorosłości.

(Poniżej wyróżnione linki do opisanych wcześniej historii rodzinnych.)

Aleksander II Oberhard. Wreszcie normalne życie. 1952

Aleksander II Oberhard. Wreszcie normalne życie. 1952

Dzisiaj, gdy dorasta kolejne pokolenie rodziny Oberhard, trudno nie docenić historii własnej rodziny, Patrząc z obecnej perspektywy wstecz, widać  sens zdarzeń, niezrozumiałych i bolesnych gdy dzieją się „tu i teraz”, ale tworzących w efekcie nieskończoną sieć, powiązanych ze sobą przyczyn i skutków.  Intuicyjnie czujemy, że mają one sens i że łączą niewidoczną nicią nas wszystkich: tych co żyli kiedyś i i tych co są teraz

 

107 rocznica śmierci Cezarego Ignacego Kałusowskiego – powstańca 1863 roku, zesłańca, aptekarza, obywatela miasta Irkuck.

Cezary Kalusowski w 1863 roku

Cezary Kalusowski w 1863 roku

 

27 grudnia 1909 roku, w swoim domu, w wieku 73 lat zmarł Cezary Ignacy Kałusowski (Цезарий Игнатьевич Калусовский) – aptekarz, powstaniec 1863 roku, mieszkaniec Irkucka. Pochowany został na nieistniejącym dzisiaj cmentarzu Jerozolimskim w Irkucku. Historię jego życia można znaleźć  ( tutaj), ( tutaj), (tutaj), ( tutaj), ( tutaj), ( tutaj), ( tutaj), (tutaj) .

Barwny życiorys Cezarego Ignacego Kałusowskiego, mógłby z powodzeniem stanowić kanwę powieści przygodowej z końca XIX wieku. Zresztą sami oceńcie

Ciernie i kwiaty. Powrót z robót w cegielni Józef Baerkman

Ciernie i kwiaty. Powrót z robót w cegielni Józef Baerkman

Za działalność w Organizacji Narodowej i udział w Powstaniu Styczniowym, Cezary Ignacy Kałusowski, szlachcic zamieszkały na Litwie (urodzony w powiecie oszmiańskim koło Wilna w 1836 roku, mieszkający i  działający w obwodzie grodzieńskim ), wykształcony aptekarz z własną apteką w Wilnie, został skazany wyrokiem sądu na kare 8 lat ciężkich robót w Aleksandrowsku na Syberii. Był jednym z 60.000 polskich zesłańców po 1863 roku..

W 1868 roku został ułaskawiony i ponownie aresztowany – za udział w tzw. powstaniu zabajkalskim, oraz zesłany do miejscowości Ołonk ( na północ od Irkucka ). Współwięźniowie w Ołonku wspominali medyczne umiejętności Cezarego Kałusowskiego, który leczył swoich towarzyszy niedoli i okoliczną ludność. I to prawdopodobnie przyczyniło się do złagodzenia wyroku i zgodę na przeniesienie do Irkucka.

Kałusowscy - Oberhard drzewo genealogiczne

Kałusowscy – Oberhard drzewo genealogiczne

Już sam fakt przebycia ponad 7000 kilometrów głównie pieszo, w nieprzyjaznych warunkach klimatycznych i przy lichym wyżywieniu, był nie lada wyczynem. Kara zesłania, sama w sobie zakładała eliminację więźniów w czasie wędrówki. Do celu docierali najzdrowsi i  najwytrwalsi, przeznaczani po przybyciu do ciężkich prac fizycznych. W pierwszej kolejności umierali najsłabsi: starcy, kobiety, dzieci – zarówno ci skazani, jak i towarzyszące dobrowolnie swoim mężom, czy synom…

Historię życia Cezarego Ignacego Kałusowskiego można znaleźć  ( tutaj), ( tutaj), (tutaj), ( tutaj), ( tutaj), ( tutaj), ( tutaj), (tutaj) .

Zesłańcy Obywatele Irkucka rok 1900

Zesłańcy Obywatele Irkucka rok 1900

W przeciwieństwie do części zesłańców, jęczących nad „biedną Polską” i wiecznie dyskutujących o polityce, Cezary Ignacy Kałusowski , okazał się prawdziwym człowiekiem czynu i realistą. Dla niego Polska była „tu i teraz”  i tutaj musiał nauczyć się żyć:

  • W 1870 roku Cezary Kałusowski uzyskał prawo do osiedlenia się w Irkucku za pomoc w tłumieniu epidemii. Jako wykształcony farmaceuta rozpoczął pracę w aptece Woronowa z pensją 15 rubli miesięcznie.
  • W 1874 roku otrzymał zezwolenie na poruszanie się w obrębie Syberii Wschodniej. Razem z A.Schmidtem i M.Hartungiem otwiera Fabrykę Wód Mineralnych.
  • W 1879 roku wielki pożar w Irkucku niszczy miasto. Cezary Kałusowski traci dom, z fabryki wód mineralnych zostają zgliszcza.
  • W 1879 roku wyrusza na poszukiwanie złota w okolice Bajkału i chyba mu sie udało, gdyż w 1880 roku ponownie otwiera Fabrykę Wód Mineralnych – tym razem z Pontowiczem. W tym samym roku awansyje na stanowisko kierownika apteki.
  • W 1890 otrzymał wszelkie prawa obywatela miasta Irkuck. Łącznie z prawem podróżowania po terytorium Rosji. Dalej jednak obowiązywał go zakaz powrotu do Polski.
  • W 1882 roku otwiera hurtownie wina z obrotami rzędu 5000 rubli i zyskiem ok 1000.
  • W 1885 roku pracuje jako kierownik kolejno w różnych aptekach – zyskując opinie doskonałego fachowca w swojej branży.
  • W 1897 rozpoczyna działalność jego własna apteka w doskonałej lokalizacji przy ulicy Grammatinskiej 9. Apteka zachowała się do dzisiaj, a sam Kałusowski doczekała się wpisu w Irkipedii.
Cezary Kałusowski - zdjęcie rodzinne ok 1900 roku Irkuck

Cezary Kałusowski – zdjęcie rodzinne ok 1900 roku Irkuck

Nie wiadomo dokładnie kiedy – Cezary Kałusowski – poznał wdowę Anne Judin (sybiraczkę). Nie mamy też pewności czy to jej panieńskie nazwisko. Samo nazwisko honorowego obywatela JUDIN pojawia sie w historii Irkucka w kontekście handlu alkoholem. Był znanym i bogatym kupcem. Prawdopodobnie Anna pochodziła z tej rodziny lub pochodził z niej, jej pierwszy mąż. Cezary Kalusowski i Anna Judin pobrali sie w pierwszej połowie lat osiemdziesiątych XIX wieku. On wniósł mit powstańca walczącego o wolność „naszą i waszą” oraz prosperujące firmy, ona dwójkę dzieci z pierwszego małżeństwa: Michała i Annę ( Judin ).

Cezary Kałusowski i Stanisław Wojciech Koperski ok 1900 roku

Cezary Kałusowski i Stanisław Wojciech Koperski ok 1900 roku

W końcu XIX wieku Cezary Kałusowski był szanowanym i zamożnym obywatelem, a jego rodzina żyła w dostatku. Dzieci otrzymały solidne wykształcenie.

Cezary dbał, aby podtrzymywać kontakty z odległą Polską, prenumerował polskie książki i czasopisma, wspomagał finansowo innych zesłańców i różnego rodzaje organizacje działające na Syberii, a związane z ojczyzną. Dzieci, wychowane w duchu katolickim i polskiej tradycji doskonale znały ojczystą mowę – wiemy to z pamiętników jego córki Klaudii Oberhard.

Po latach zmagań z przeciwnościami losu,  Cezary Kałusowski, zmarł w wieku 73 lat, w otoczeniu rodziny i przyjaciół, z nieodłącznym cygarem w ręku. Pozazdrościć !

Cezary Kałusowski był osobą znaną i poważaną, czego dowodem było zdarzenie, opisane w miejscowej gazecie „Восточная Заря” ( „Wschodni Świt” = „Eastern Dawn”) w 3 tygodnie po śmierci znanego aptekarza (klik).

„Było to spotkanie z udziałem lekarzy Syberii Wschodniej, a odbyło się 14 stycznia 1910 roku. Doktor Bergman, otwierając zebranie, przypomniał szczegółowy życiorys Cezarego Kałusowskiego, a przede wszystkim okres zesłania, zarówno w kontekście jego walki z caratem jak i kariery aptekarza, od bazarowego stoiska z lekami, do Apteki Miejskiej.. Po wygłoszonym przez dr. Bergmana przemówieniu, zebrani na sali lekarze wstali i uczcili minutą ciszy Jego pamięć ”

 

104 lata po śmierci Cezarego Ignacego Kałusowskiego ….

Cezary Kałusowski ok 1909 roku.

Cezary Kałusowski ok 1909 roku.

29 listopada 2013 roku, w auli Państwowego Uniwersytetu Medycznego w Irkucku, odbyło się spotkanie zorganizowane przez Polską Autonomię Kulturalną „OGNIWO” w Irkucku i Konsulat Generalny RP i Wydział Farmakologiczny. Spotkanie poświęcone było Cezaremu Kałusowskiemu (Цезарий Игнатьевич Калусовский) i Izydorowi Gustawowi Oberhard (Исидор Александрович Обергард ) – lekarzom przełomu XIX i XX wieku  („Polscy lekarze i farmaceuci w Syberii Wschodniej przełomu XIX i XX wieku”)

Ulotne chwile. Stanisław, Irena, Franciszka Wołosowicz 1932 – 1935

Rok 1932. Mała Franciszka Wołosowicz. Ulotne chwile...

Rok 1932. Mała Franciszka Wołosowicz. Ulotne chwile…

Przeglądając stare albumy rodzinne i dokumenty własnych przodków, człowiek czuje się co najmniej dziwnie. Postacie na wyblakłych fotografiach nie są bowiem anonimowe, wiążą je konkretne relacje z oglądającym.

Oto: dziadek, babcia, moja mama, czy ojciec.

Dziwaczność sytuacji polega na tym, że wbrew oczywistym prawom czasu, są oni wiecznie młodzi.

Patrzenie na własnego dziadka, babcię, czy rodziców, gdy są  dziećmi, młodzieńcami,  rodzicami wychowującymi własne pociechy narusza pewien schemat wyniesiony z dzieciństwa dotyczący hierarchii wieku  (który towarzyszy przez całe życie): ja, starsi ode mnie  rodzice, i mocno, mocno starsze już osoby nazywane „dziadek”, „babcia”, i „pra, pra, pra”…

To odczucie potęguje dodatkowo fakt pozycji z jakiej patrzy się na historię własnej rodziny. JA bowiem znam ich przyszłość dość dokładnie i wiem co stanie się za kilka lat.  Uśmiechnięte twarze na starych fotografiach ( a takie stanowią większość gdyż wszyscy albo się uśmiechają, albo chcą wyglądać godnie.. ) dokumentują moment w czasie. Ten dobry i radosny – nikt – co oczywiste, nie chce upamiętniać nieszczęśliwych chwil swojego życia. Po prostu nie wiedzą co ich czeka. Myślą ( tak jak my teraz) że wystarczy zawołać jak w Fauście: „chwilo trwaj wiecznie..”

Kilka fotografii z rodzinnego albumu. Oto postacie:

(Foto. nr. 1) Rok 1933. Nowe radio w rodzinie Wołosowicz.

(Foto. nr. 1) Rok 1933. Nowe radio w rodzinie Wołosowicz.

Pobrali się w 1925 roku. W 1929 urodziła im się córka Franciszka. Ówczesny adres zamieszkania: Warszawa ul Rakowiecka 6 m 1. (Obecnie Rakowiecka 24).

Fotografie przedstawiają kilka „ulotnych chwil”. Kilka emocji zaklętych w czasie jak owad w kawałku bursztynu…

Mamy lata 1933 – 1935. Do II wojny światowej  jeszcze trochę czasu, zresztą nikt w nią nie wierzy. Wojna nie ma sensu, gdy założyło się rodzinę, jest wspaniałe dziecko, za oszczędności kupiło się rzeczy do domu, nowa lalkę, radio, sukienkę….

 

Życie rodziny Wołosowiczów toczy się od kilku lat utartymi torami.  Rano Stanisław rozpoczynał dyżur jako konserwator, Irena zajmowała się małą Franciszką, domem, robiła zakupy w sklepie przy Rakowieckiej prowadzonym przez

Radio firmy Reicher

Radio firmy Reicher

zaprzyjaźnioną „żydówkę”, którą zawsze oferowała  najlepsze produkty „pani Irenie”..

Kościołem   parafialnym do którego należeli była dość odległa świątynia pod wezwaniem Św. Michała Archanioła, więc rodzinne  wyprawy odbywały się tam głownie w niedziele i święta…

Pierwsza fotografia przedstawia Wołosowiczów w 1933 roku, słuchających radia. Nadawcą jest prawdopodobnie pierwsza polska stacja w Raszynie, uruchomiona  w 1931 roku na tyle silna, że można jej było słuchać prawie w całym kraju.

(Foto nr. 2) Rok 1933. Marszałkowska w Warszawie.

(Foto nr. 2) Rok 1933. Krakowskie przedmieście w Warszawie.

To najpewniej ich pierwsze radio, kupione przez Stanisława. Wyprodukowane przez łódzką firmę REICHER, było dwu lampowym urządzeniem, przeznaczonym do słuchania przez słuchawki węglowe. Wymagało, oprócz dostrojenia, także zainstalowania anteny (drut) i uziemienia (np. do kaloryferów, czy kranu), ale pobierało tylko 30W, więc jak głosiła reklama „można go słuchać w oświetlonym pokoju…”

Patrząc na zdjęcie, widzimy że, trafiliśmy na  moment uroczysty. Stanisław w garniturze, Irena w odświętnej sukience, Franciszka w stroju ludowym „na szczególne okazje”. Słuchawki na uszach i skupione twarze. Pozują do zdjęcia, które wykonał brat Ireny: Adam Tarłowski.

***************************************************

(Foto nr. 3) Rok 1933. Marszałkowska w Warszawie.

(Foto nr. 3) Rok 1933. Marszałkowska w Warszawie.

Dalej mamy dwie fotografie  wykonane w różnych odstępach czasu. To sceny uliczne, prawdopodobnie Marszałkowska i Krakowskie Przedmieście. Spacer z rodzicami połączony z zaglądaniem do sklepów i odwieczne pytanie dziecka: „Kupicie mi to.. ?”. Wszyscy razem, odświętnie ubrani. Bezpieczni i szczęśliwi.

Kolejne radosne chwile: Łazienki zimą, śnieg.  Wszyscy w komplecie i do tego ukochana lala w wózku, której nie można zostawić „Mamo, ja muszę !”.

Wreszcie wakacje. Drogo było. Ale dla dziecka wszystko. „Niech pooddycha zdrowym powietrzem, słońce to witamina D, trudno wezmę dyżury w niedzielę….  Ale warto .”. Znacie to ?

 

Aleksander I Oberhard – 106 rocznica śmierci znanego lwowskiego aptekarza .

Aleksander i Karolina Oberhard ok 1888r.

Aleksander i Karolina Oberhard ok 1888r.

106 lat temu, 3 maja 1909 roku (niedziela – przed południem) zmarł we Lwowie Aleksander I Oberhard – magister farmacji – właściciel aptek: 'Pod Zgodą” przy ulicy Zamarstynowskiej 38 oraz  placówki przy ulicy Gródeckiej i Bema.

W poprzednich wpisach podawana została inna data śmierci -wynikało to z braku dokumentów źródłowych, a przekaz rodzinny sugerował rok 1911 czy nawet 1912. Dopiero niedawno udało odnaleźć się skany gazet z tamtego okresu a w nich informacje o śmierci aptekarza.

 

O lwowskiej rodzinie Aleksandra I Oberhard pisalismy:
TUTAJ(klik) , TUTAJ(klik), TUTAJ(klik).

Informacja o smierci Aleksandra I Oberhard

Informacja o smierci Aleksandra I Oberhard

 

Informacja o smierci Aleksandra I Oberhard

Informacja o smierci Aleksandra I Oberhard

” Aleksander I Oberhard od kilku lat chorował na cukrzycę, chorobę nieuleczalną w tamtych czasach. Dzisiaj sklasyfikowalibyśmy ją jako cukrzyca typu 2. Na przełomie XIX i XX wieku cukrzycę próbowano leczyć wyłącznie dietą. Podstawowa zasada stosowana w leczeniu zgodnie do zaleceń Apollinaire Bouchardata brzmiała: ” Jedzcie tak mało jak tylko można !”.

Fragment drzewa genealogicznego rodziny OBERHARD

Fragment drzewa genealogicznego rodziny OBERHARD

W przypadku dorosłych dieta sprowadzała się do najbardziej energetycznych produktów: alkoholu i tłuszczy, dzieciom podawano wyłącznie mięso i jarzyny. Dzisiaj wiadomo, że alkohol i tłuszcze przyspieszały postępy choroby. Dopiero w 1921 roku prof. Nicolae Paulescu opisał swoje doświadczenia z insuliną a rok później zaczęto używać jej do leczenia……”.

Jednak w roku 1909 insuliny nie było i Aleksander I Oberhard, jako medyk mógł na sobie obserwować postęp choroby, której finał znał doskonale……

 

Rodzina Oberhard Lwów XIX - XX wiek

Rodzina Oberhard Lwów XIX – XX wiek

3 maja 1909 roku Aleksander I, nie poszedł do pracy, pozostał w swoim mieszkaniu przy ul. Zamarstynowskiej 28, a czując zbliżającą się smierć, pożegnał się z rodziną i przyjaciółmi. Chwile potem zmarł. Zdarzyło to prawdopodobnie w godzinach porannych lub w południe.

 

Aleksander Oberhard we władzach aptekarskich 1907

Aleksander Oberhard we władzach aptekarskich 1907

O zdarzeniu poinformowano Galicyjskie Towarzystwo Aptekarskie. Towarzystwo zawiadomiło prasę i już w popołudniowym wydaniu galicyjskiego dziennika „Nowa
Reforma” notatka o śmierci znanego farmaceuty została wydrukowana. Dzień później, 4 maja 1909 roku w porannym wydaniu informację o śmierci Aleksandra I Oberhard podała „Gazeta Lwowska” w swoim 100-ym numerze. W domu zamieszkałym przez rodzinę Oberhard zaczeli gromadzić się ludzie. Przyszli aby złożyć rodzinie kondolencje: krewni,  przyjaciele, znajomi, a także klienci apteki „Pod Zgodą”…..

O lwowskiej rodzinie Aleksandra I Oberhard pisalismy:
TUTAJ(klik) , TUTAJ(klik), TUTAJ(klik).

Aptekarz, działacz społeczny, dobroczyńca….

Aleksander Oberhard w Kasie Chorych 1895r

Aleksander Oberhard w Kasie Chorych 1895r

W środowisku galicyjskich farmaceutów Aleksander I Oberhard był osobą znaną i poważaną.

 

„Był w w tamtych latach ikoną lwowskiego aptekarstwa, (działał w branży i organizacjach społecznych przez prawie 30 lat) , gdy przybył po studiach w Wiedniu do Lwowa z tytułem naukowym,  w mieście było tylko 6 aptek prowadzonych przez magistrów farmacji.

Z braku precyzyjnych przepisów funkcjonowało też sporo „punktów aptecznych” nielegalnych, obnośnych lub obwoźnych, sprzedających niesprawdzone leki na bazarach w całej Galicji. W 1894 roku legalnych aptek było już 13.

Dom rodziny OBERHARD Zamarstynowska 28 ( dzisiaj )

Dom rodziny OBERHARD Zamarstynowska 28 ( dzisiaj )

W 20 lat później legalnych  aptek  była blisko setka.

Zanim Aleksander I Oberhard otworzył własną: „Pod Zgodą”, przez wiele lat był kierownikiem apteki „Pod Srebrnym Orłem” której właścicielem był Zygmunt Rucker, przemysłowiec, nie posiadający wykształcenia farmaceutycznego – a więc nie mogący samodzielnie działać w tej branży….”

Zarządzanie apteką Ruckera pozwoliło Aleksandrowi nawiązać kontakty z innymi farmaceutami w Galicji, co więcej był jednym z inicjatorów powołania GALICYJSKIEGO TOWARZYSTWA APTEKARSKIEGO i jako reprezentant Lwowa uczestniczył w I ZJEŹDZIE założycielskim tej organizacji w 1897 roku.

Lwow Zamarstynowska 38 - dzisiaj Tu mieściła się apteka Pod Zgodą

Lwow Zamarstynowska 38 – dzisiaj Tu mieściła się apteka Pod Zgodą

Przez wiele lat pełnił funkcję zastępcy przewodniczącego. Powołanie Towarzystwa Aptekarskiego, podniosło rangę polityczną galicyjskich farmaceutów , a składane przez nich wnioski  uporządkowały rynek aptekarski, poprzez stworzenie szeregu praw, co pozwoliło usunąć z zawodu , hochsztaplerów oraz umożliwiło  rozwój legalnych aptek, nadzorowanych przez specjalistów.

I Zjazd Farmaceutów Galicyjskich 1897r

I Zjazd Farmaceutów Galicyjskich 1897r

Nie wszyscy wiedza że w tamtych czasach  do zakupu leku nie była wymagana recepta. Zamożni chorzy chodzili do lekarzy i otrzymywali od nich poradę i recepty, biedniejsi udawali się bezpośrednio do apteki i kupowali sugerowane przez farmaceutę lekarstwo, często identyczne z tym, przepisywanym przez lekarzy… Marka i ranga apteki ( a co za tym idzie zyski), opierały się więc na umiejętnościach i profesjonalizmie kierującego placówką farmaceuty, a reklamę zapewniali wdzięczni klienci przysyłając swoich znajomych…

W 1906 roku Aleksander I Oberhard postanawia odejść z apteki Ruckera, zamieszcza nawet ogłoszenie o pracy. To trudny okres dla wieloletniego kierownika znanej apteki, powodem są prawdopodobnie pieniądze, których Aleksander I potrzebuje na inwestowanie we własne przedsięwzięcie.

Aleksander Oberhard rezygnuje z pracy w aptece Ruckera

Aleksander Oberhard rezygnuje z pracy w aptece Ruckera

Dorastające dzieci i być może nieuleczalna choroba , utwierdzają Aleksandra I Oberhard w przekonaniu, że  jako wykształcony i znany działacz lwowskiej farmacji (Galicyjskie Towarzystwo Aptekarskie, Kasa Chorych, członek honorowy i sponsor szeregu społecznych organizacji ) może i powinien założyć własną aptekę.

Określenie „Pod Zgodą” wpisuje się w lwowską tradycję nadawania aptekom nazw związanych z symbolami narodowościowymi („apteka pod węgierską koroną”, apteka pod srebrnym orłem” etc.) lub społecznymi. „Pod Zgodą” ma symbolizować jedność wielonarodowościowej grupy jaką stanowili mieszkańcy Lwowa. Lokalizacja apteki znajdowała się na styku dzielnic zamieszkałych przez Polaków, Ormian, Rosjan i Żydów. Uroczyste otwarcie ma miejsce 22 października 1908 roku w obecności prezydenta Lwowa. Aleksander I przekazuje na cele dobroczynne 100 koron. To była duża suma (koszt budowy budynku i wyposażenia Opery Lwowskiej wyniósł parę lat wcześniej 1.500.000 koron) i nie jedyna.

Szkoła im T. Czackiego Lwów ok 1900 roku

Szkoła im T. Czackiego Lwów ok 1900 roku

Warto wspomnieć w tym miejscu, o Karolinie Oberhard  ( wykształconej i wyemancypowanej kobiecie)  – wieloletniej dyrektorce szkoły żeńskiej im. T. Czackiego. Podczas, gdy lwowski aptekarz tworzył historię galicyjskiej farmacji, jego żona kontynuowała karierę w edukacji. Zamiast typowej dla kobiet w tamtych czasach roli „kury domowej” wybrała pracę, przechodząc cała drogę zawodową od młodszej nauczycielki do dyrektorki.  Była w swojej

Izydor z siastra Irena ok 1903r

Izydor z siostra Irena ok 1903r

profesji równie znana jak jej mąż  w swojej!.  Opisalismy to [ TUTAJ] klik. Obraz uzupełniała dwójka udanych dzieci: Izydor (student farmacji Uniwersytetu Lwowskiego) i piękna Irena, obiekt westchnień niejednego młodzieńca…

 

Wracając do Aleksandra I Oberhard …..

INFO: Przez krótki czas Aleksander I Oberhard był właścicielem 2 aptek. Oprócz tej znanej „Pod Zgodą” przy ul. Zamarstynowskiej 38, otworzył jeszcze jedną na ul. Gródeckiej (przy Bema). Druga placówka, mieszcząca się w okolicy koszar, miała obsługiwać głownie wojskowych. O ile plan utworzenia apteki ” Pod Zgodą ” przy Zamarstynowskiej był ekonomicznych sukcesem, o tyle placówka nastawiona na obsługę wojska nigdy nie spełniła swoich założeń. Nie wiadomo też jak długo działała apteka na ulicy Gródeckiej Choroba i śmierć aptekarza przekreśliły plany znanego we Lwowie farmaceuty.  

Ogłoszenie w Gazecie Lwowskiej 1907 rok

Ogłoszenie w Gazecie Lwowskiej 1907 rok

Otwarcie Apteki POD ZGODA 1908 rok. Lwow

Otwarcie Apteki POD ZGODA 1908 rok. Lwow

 

 

Nieduża (pod względem powierzchni) apteka przy Zamarstynowskiej 38 stała się szybko znana i generowała duże zyski. Wynikało to z faktu, że prowadził ja osobiście wykształcony chemik, z prawem do samodzielnego produkowania leków, a nabyte przez lata doświadczenie sprawiało, że wykonywane lekarstwa pomagały w chorobach. Apteka nie przyjmowała do dystrybucji „podejrzanych” produktów, a w prasowych ogłoszeniach reklamowych hurtowni pisano: „… do nabycia w aptece Oberharda i innych najlepszych składach”.

Recepta zrealizowana w aptece Pod Zgodą

Recepta zrealizowana w aptece Pod Zgodą

 

Swoistym fenomenem było to, że pod kierunkiem Aleksandra I Oberhard otwarta 22 października 1908 roku apteka „Pod Zgodą” funkcjonowała do 1914 roku. Po śmierci Aleksandra ( niecałe 7 miesięcy po otwarciu), prowadził ją jego syn Izydor (zmienił kierunek swoich studiów na Uniwersytecie Lwowskim z inżynierskiego na farmację – prawdopodobnie za namową chorującego na cukrzyce Ojca) , a w 1914 roku dzierżawił Henryk Wohl. Przez wszystkie te lata, przynosiła wystarczający dochód, aby zapewnić przyzwoitą egzystencję całej rodzinie Oberhard.

Apteki Aleksandra Oberhard (stara mapa Lwowa)

Apteki Aleksandra Oberhard (stara mapa Lwowa)

Zarówno z punktu widzenia genealogii rodzinnej, jak i historii lwowskiej farmacji, śmierć cenionego aptekarza i działacza społecznego zamyka pewna epokę. Chociaż do wybuchu I Wojny Światowej pozostały 4 lata, nadchodząca katastrofa jest widoczna zarówno w naszej historii rodzinnej, jak i w życiu mieszkańców Lwowa. Narastają napięcia społeczne, W czerwcu 1908 roku utworzono tajny Związek Walki Czynnej, oraz legalny Związek Strzelecki we Lwowie (do którego wstąpił przyszły legionista i bohater bitwy pod Marcinkowicami: Izydor Oberhard syn Aleksandra I).

Aleksander Oberhard 1857 - 1909

Aleksander Oberhard 1857 – 1909

Spokojne i dostanie życie lwowskiej rodziny Oberhard powoli odeszło w przeszłość. Wyjazd Karoliny Oberhard do Wiednia zakończył  naszą lwowską historię.

 

Aleksander II Oberhard i Gwidon Czerwiński 1943 – 1947

Chelm 1944 z prawej Aleksander II Oberhard

Chelm 1944 z prawej Aleksander II Oberhard (w pierwszym szeregu Gwidon Czerwiński)

O Aleksandrze II Oberhard – synu prof. Izydora Oberhard i wnuku Cezarego Kałusowskiego pisaliśmy: [ tutaj ], [tutaj ], [ tutaj ], [ tutaj ]

O generale Gwidonie Czerwińskim (Гвидон Червинский) można przeczytać [ tutaj ]

„Po tragicznej śmierci rodziców (Izydora i Klaudii Oberhard: opisy: [tutaj ] i [ tutaj]), Aleksander II z etykietą „wroga ludu ZSRR” wstąpił do utworzonego w maju 1943 roku w obozie sieleckim 2 Berlińskiego Pułku Piechoty i przeszedł cały szlak bojowy od Lenino do Berlina. Dowódcą 2 Berlińskiego Pułku Piechoty był płk.Gwidon Czerwiński (Гвидон Червинский), który wyznaczył młodego żołnierza na osobistego łącznika, co zostało przedstawione min. w książce LENINO autorstwa Henryka Huberta opis: [ tutaj].”

Odbiór delegacji. Okęcie 1946. Za kierownicą Aleksander II Oberhard.

Odbiór delegacji. Okęcie 1946. Za kierownicą Aleksander II Oberhard.

4 lipca 1944, sformowana została 1 Brygada Piechoty Zmotoryzowanej – związek taktyczny piechoty ludowego Wojska Polskiego i Aleksander II Oberhard zostal tam skierowany. Dwa tygodnie później brał udział w wyzwoleniu CHEŁMA. Unikalna frontowa fotografia przedstawia wejście polskiego oddziału  do miasta (z prawej Aleksander II Oberhard). Rok później  Aleksander II przeniesiony został do Wojsk Ochrony Pogranicza, gdzie w stopniu porucznika i później kapitana WP pełnił funkcję dowódcy oddziału zwiadowczego w Trzebieży. W latach 1945 – 1947 dowódcą Wojsk Ochrony Pogranicza był płk Gwidon Czerwiński (od 1946 roku Generał Brygady). Porucznik Aleksander II Oberhard był jego adiutantem.

Dowódca i żołnierz

Bez względu na to co dzisiaj sadzą historycy o tamtych czasach przyznać trzeba jedno: Gwidon Czerwiński był żołnierzem z krwi i kości. W czasie wojny domowej w Rosji w wieku 16 lat wstąpił do Armii Czerwonej i całe życie poświęcił w wojsku.

Rok 1946 - Aleksander II Oberhard (trzeci od lewej)

Rok 1946 – Aleksander II Oberhard (trzeci od lewej)

W roku 1937, w czasie czystek stalinowskich Czerwiński,  był aresztowany ( do 1940 roku) – tak jak  Izydor Oberhard. Gwidon Czerwiński miał też żonę i syna – Artura – (rówieśnika Aleksandra II), którzy podobnie jak rodzina Oberhard byli represjonowani po jego uwięzieniu, a w czasie wojny pozostali w ZSRR. Prawdopodobnie z tych powodów, stosunki między nimi wykraczały poza zwykły układ: dowódca – podwładny i były bardziej serdeczne. Wojna i wszechobecna śmierć spolaryzowały jeszcze te relacje, a dowódca w jakiś sposób kształtował karierę młodego żołnierza, który ze swojej strony widział w pułkowniku sowojego mentora. Nie do końca jest jasne, czy w latach stalinowskiego terroru, lub później rodziny Czerwińskich i Oberhard poznały się. Mogli słyszeć o sobie, gdyż obydwaj (Izydor Oberhard i Gwidon Czerwiński) przesłuchiwani byli w Moskwie.

Gdy w 1945 roku do Polski przyjechała rodzina Gwidona Czerwińskiego, jego syn Artur i Aleksander II Oberhard po prostu zaprzyjaźnili się. Później, gdy Aleksander II Oberhard przestał pełnić funkcję adiutanta, był częstym gościem w domu państwa Czerwińskich.

Gwidon Czerwiński i komentarz Artura Czerwińskiego (1946)

Gwidon Czerwiński i komentarz Artura Czerwińskiego (1946)

Zamieszczona fotografia z 1946 roku przedstawia Gwidona Czerwińskiego czytającego gazetę, opatrzona jest humorystycznym tekstem napisanym przez jego syna Artura na temat propagandy serwowanej w gazecie a podarowana Aleksandrowi II Oberhard. Świadczy o wzajemnym zaufaniu – to był rok 1946 i za takie żarty wędrowało się do więzienia.

 

Pierwsze lata po wojnie – samochody dla władzy, konserwy i awans na kapitana !.

Uroczystości na terenie twierdzy Modlin 9 maja 1946 r.

Uroczystości na terenie twierdzy Modlin 9 maja 1946 r.

W 1945 roku Aleksander II Oberhard przeniesiony został do Wojsk Ochrony Pogranicza, gdzie w stopniu porucznika i później kapitana WP pełnił funkcję dowódcy oddziału zwiadowczego w Trzebieży. Z przerwami. Ludzie powoli zapominali o wojnie. Frontowi żołnierze schodzili na drugi plan, bohaterów zastępowali funkcjonariusze partyjni. O ile w 1945 – 1946 roku rocznicowe uroczystości odbywały się w jednostkach wojskowych, a władza ucztowała i poklepywała po plecach generałów i pułkowników, to powoli sytuacja zaczęła się odwracać. Zaczynały się rządy cywilów i papierowych dokumentów.

W 1946 roku nowa władza powoli zaczęła obrastać w pióra i terenowe gaziki przestały wystarczać, zwłaszcza, gdy Polskę zaczęli odwiedzać zagraniczni goście.

Auta kupione dla rządu od Niemców w drodze do Polski (1946)

Auta kupione dla rządu od Niemców w drodze do Polski (1946)

Wojskowy mundur nie był już obowiązkowym strojem, powoli zaczęto przebierać się w garnitury. Przyszedł rozkaz, w tej sytuacji oczywisty: sprowadzić dla rządu reprezentacyjne samochody, oczywiście za darmo. Możliwość była tylko jedna: z Niemiec. Grupa żołnierzy, pod dowództwem porucznika Aleksandra II Oberhard ruszyła czeska Tatrą przez zniszczone Niemcy z bagażnikiem pełnym konserw. Szybko okazało się, że uciekający w popłochu hitlerowcy zakopywali w ziemnych dołach auta dowódców. Doskonale zakonserwowane tkwiły pod ziemią, co nie uszło uwadze niemieckich chłopów, którzy swoją wiedzą podzielili się z płacącymi żywnością, Polakami. W ciągu tygodnia kilka wykopanych limuzyn ruszyło w stronę Polski.

Aleksander II Oberhard. Wreszcie normalne życie. 1952

Aleksander II Oberhard. Wreszcie normalne życie. 1952

Za szybką i sprawną akcję porucznik Aleksander II Oberhard otrzymał awans na kapitana. W maju 1947 roku, posiadający obywatelstwo radzieckie gen. Gwidon Czerwiński, wraz z rodziną powrócił do ZSRR. Zmarł w 1969 roku.

Izydor Gustaw OBERHARD – rok 1912 – 1914. Lwów. Doktorat z filozofii.

Podpis Izydor Oberhard 1912

List do prof. Kazimierza Twardowskiego 1912 Lwow

„Dzieciństwo i młodość, to okres w którym zostaje ukształtowana osobowość każdego człowieka. Najczęściej na całe życie. Emocje i zdarzenia tego okresu wyznaczają kierunek w którym człowiek podąża ku swemu przeznaczeniu. Aby pojąć późniejsze postępowanie Izydora i wyjaśnić często niezrozumiałe przypadki w jego życiu, trzeba cofnąć się do dzieciństwa i młodości, a więc do okresu końca XIX wieku i początku XX.”

Krótki, nasycony osobistymi akcentami list (klik)Dokument PDF , napisany przez Izydora Gustawa OBERHARD w czerwcu 1912 roku, a skierowany do profesora Kazimierza Twardowskiego to doskonałe studium psychologiczne młodego, 26-letniego studenta, magistra farmacji i doktoranta filozofii na Uniwersytecie Lwowskim. Forma listu (bardzo elegancka stylistycznie) okrywa  osobiste wynurzenia. Może to sugerować, że Kazimierz Twardowski – ze względu na 30 letni pobyt w Wiedniu i pobierane tam nauki znał rodziców lub dziadków Izydora i ich relacje wykraczały poza uczelniany standard mistrz – uczeń. Izydor Gustaw to dziecko z szanowanej zamożnej lwowskiej rodziny. Mały geniusz. Już w1899 roku mówił i pisał biegle kilkoma językami, grał na skrzypcach i fortepianie.

Wykaz ocen uczniów 1899 rok (Lwów)

Wykaz ocen uczniów 1899 rok (Lwów)

W szkole miał najlepsze oceny i był prymusem.Łatwość z jaką przychodziła mu nauka wszystkiego, prawdopodobnie wyrobiła w nim specyficzne cechy charakteru: charyzmę, przekonanie o własnej nieomylności i pewność, że można osiągnąć wszystko co się chce. Mimo pozorów, miał delikatną psychikę marzyciela co jest charakterystyczne dla dzieci których rodzice są wymagający i mało obecni emocjonalnie. To efekt kombinacji dwóch czynników: zawodowych karier Aleksander i Karolina OBERHARD , co przekładało się na beztroskie życie w sensie materialnym, oraz tego, że Izydor Gustaw był dzieckiem bezproblemowym: uczył się dobrze i z tej nauki czerpał przyjemność, co jest dość rzadkie w tym wieku.

Izydor Gustaw Oberhard ok 1912 roku (Lwow)

Izydor Gustaw Oberhard ok 1912 roku (Lwow)

Krótko mówiąc, wszyscy członkowie rodziny Oberhard , zarówno rodzice jak i dzieci zdawali sobie sprawę z tego, że wykształcenie i ciężka praca jest jedyną szansą na osiągnięcie sukcesu …. Własna apteka ojca: magistra farmacji i piastująca stanowisko dyrektora żeńskiej szkoły im. Czackiego matka: Karolina Oberhard – to był bez wątpienia synonim sukcesu w tamtych czasach. W 1912 roku, Izydor, magister farmacji i doktor filozofii miał 24 lat. Dobrze zbudowany, mający 174 cm wzrostu, przystojny, starannie wychowany i zamożny młody Oberhard był zapewne obiektem westchnień wielu kobiet.

List do prof Kazimierza Twardowskiego (1)

List do prof Kazimierza Twardowskiego (1)

Ten idylliczny obraz beztroskiego dzieciństwa i młodości Izydora nie jest wymysłem. Sam Izydor pisał w 1912 roku: „ … nadto już długo żyłem kosztem pracy innych, jako swobodny akademik ….„. Faktem jest, że Izydor wybrał drogę humanisty w najlepszym tego słowa znaczeniu. Marzenia zamienione w kreatywność (przy jednoczesnym nienasyconym głodzie wiedzy i łatwości jej pojmowania) skierowały go w stronę filozofii, jak sam to określił :” królowej nauk„, prawdopodobnie jeszcze przed rozpoczęciem studiów na Uniwersytecie Lwowskim. Droga Izydora Gustaw Oberhard do realizacji naukowych marzeń nie była taka prosta, jak wynika z krótkich biografii dostępnych w rożnych publikacjach.

List do prof Kazimierza Twardowskiego (2)

List do prof Kazimierza Twardowskiego (2)

Paradoksalnie – znanym naukowcem został nie w dziedzinie filozofii (do czego dążył), ale w branży do zgłębiania której został nijako przymuszony: farmacji i medycynie.

Skąd to wiadomo ?. We wspomnianym już liście napisał: ” Trzykrotnie nabierałem rozpędu i przezwyciężałem niezwykle przeciwne trudności …. Tym razem nie ma nawet nadziei bym kiedyś wrócił na wszechnicę….”

 

Co miał na myśli 26 letni magister farmacji pisząc o 3 przeciwnościach losu ?

    • I przeciwność losu: W 1906 roku, po skończeniu szkoły, Izydor wstąpił na Politechnikę Lwowską, prawdopodobnie za namową jednego ze swoich dziadków , którzy widzieli w tym szanse dla wnuka na spokojne życie na państwowej posadzie np. w kolejnictwie.
    • II przeciwność losu: W 1907 roku, prawdopodobnie za namową swojego ojca Aleksandra I Oberhard (magistra farmacji), rozpoczął studia na wydziale medycznym, wybierając farmację. Argument kontynuowania tradycji rodzinnej i przejęcia ojcowskiej apteki wydawał się racjonalny, ale niekoniecznie z punktu widzenia samego zainteresowanego.
    • III przeciwność losu: W 1912 roku zmarł ojciec Aleksander I Oberhard. Nagle wszystko się skomplikowało. Beztroskie, (opłacane z zarobionych przez aptekę pieniędzy) studiowanie odleciało w niebyt. Dyrektorska pensja Karoliny wystarczała co najwyżej na skromne życie. A przecież była jeszcze młodsza siostra Izydora: Irena. W 1912 roku miała 19 lat, a to oznaczało bliską datę zamążpójścia, i koszty związane z posagiem.
Ruch Filozoficzny czasopismo

Ruch Filozoficzny czasopismo

To wtedy własnie, po śmierci ojca Aleksandra I Oberhard (1912 r), młody magister farmacji i doktorant filozofii, napisał list do profesora Kazimierza Twardowskiego – swojego mentora, prezesa Polskiego Towarzystwa Filozoficznego i wydawcy wysoko cenionego czasopisma „Ruch Filozoficzny” (w którym Izydor prowadził dział recenzji). 26- latek wymieniany jest na równi z tak znanymi postaciami jak: Kazimierz Kotarbiński, Kazimierz Twardowski, Michał Flattau (radca rządu i dyrektor policji) i inni. To wielka nobilitacja dla studenta. Należy przypuszczać, że to własnie wśród tych wielkich umysłów w gabinetach Polskiego Towarzystwa Filozoficznego, w merytorycznych dyskusjach rodziła się koncepcja przyszłej wolnej Polski.

Co było dalej ?

Członkowie Polskiego Towarzystwa Filozoficznego

Członkowie Polskiego Towarzystwa Filozoficznego

Tytuł doktora filozofii Izydor Gustaw Oberhard otrzymał prawdopodobnie w 1913, lub 1914 roku. Od 1912 roku prowadził rodzinna aptekę „Pod zgodą”, która w 1914 roku została wydzierżawiona, a później zlikwidowana przez dzierżawce. Wybuchła wojna, Karolina wyjechała pociągiem ewakuacyjnym do Wiednia, siostra Irena wyszła za mąż, a Izydor, zmobilizowany do armii austriackiej, dołączył do I Brygady Legionów Polskich Józefa Piłsudskiego. O dalszych losach rodziny Oberhard  można przeczytać (tutaj), (tutaj),(tutaj),(tutaj),(tutaj),(tutaj),(tutaj) …..

Kluczem do zrozumienia osobowości Izydora Gustawa Oberhard, jest więc filozofia, w której Izydor szukał, ale nie znalazł odpowiedzi na podstawowe pytania.

Przeglad Filozoficzny1913 - I. Oberhard

Przeglad Filozoficzny1913 – I. Oberhard

Nieprzypadkowo w końcu XIX wieku w filozofii dominują takie postacie jak : Schopenhauer, Wagner, czy Nietzche – gloryfikujące siłę życiową i moralność jednostek wybitnych, bez szukania ukrytego sensu istnienia.

Koncepcje wskazująca na nadrzędność wiedzy i siły życiowej, empiryczne myślenie, odrzucanie społecznych konwenansów, oraz wiara w naturalny, wręcz darwinowski rozwój społeczeństwa były przyczyną i siłą prowadzącą Izydora przez życie, ale i narobiła sporo zamętu w romantycznej, marzycielskiej (wręcz beztroskiej) naturze młodego chłopaka wychowanego w miłości do rzeczy pięknych (muzyka) i będącego de facto beneficjentem odchodzącego systemu .

Izydor Oberhard w wieku ok 46 lat.

Izydor Oberhard w wieku ok 46 lat.

Niezależnie od przedstawionych  profesorowi Kazimierzowi Twardowskiemu 3 powodów zakończenia swojej kariery w filozofii, należałoby dodać jeszcze jedną przyczynę, wyraźnie widoczną pod powierzchnią poprawnej formy i stylu napisanego przez Izydora listu: rozczarowanie.

Nieprzeciętnie zdolny magister farmacji doktor filozofii bez problemu mógł iść dalej obraną drogą, dzięki swoim naukowym protektorom i wieść, podobnie jak oni, spokojne życie człowieka poczciwego w zaciszu naukowych gabinetów, tworząc nowe, intelektualne światy. Praktycznie jeszcze przez cały 1913 rok, Izydor Gustaw Oberhard zajmował się filozofią, pisał artykuły i analizy, brał aktywny udział w spotkaniach Polskiego Towarzystwa Filozoficznego.

Izydor Oberhard i medycyna tybetanska

Izydor Oberhard i medycyna tybetanska

Wybuch wojny, co oczywiste, oddalił go od naukowych dywagacji i w zasadzie zakończył jego „romans” z królową nauk. Na zawsze.

Nawet w okresie jego szczytowej kariery, gdy jako naukowiec i twórca farmacji w latach 1918 – 1938 w Rosji,  pisał dziesiątki podręczników i naukowych rozpraw, nie powstał ani jeden artykuł na temat filozofii, czy nawet recenzja dotycząca spraw innych niż medycyna. Fakt ten budzi zdziwienie także z tego powodu, że Izydor Oberhard, jako badacz, poświęcał wiele energii medycynie tybetańskiej – dziedzinie, która z założenia opiera się na filozoficznych koncepcjach Wschodu…..

Wykaz artykułów I. Oberhard 1911-1914

Wykaz artykułów I. Oberhard 1911-1914

Z zamieszczonego obok wykazu artykułów ( dotyczy tylko tekstów publikowanych w 'Ruchu Filozoficznym”) wyraźnie widać zakres dat: 1911 – 1914. Ostatni tekst, w numerze kwietniowym (1914). To także najbardziej prawdopodobna data zarówno obrony pracy doktorskiej, jak i wyjazdu związanego z mobilizacją do armii austriackiej ( austro – wegierskiej) i ucieczka do I BrygadyLegionów Polskich Józefa Piłsudskiego. 

Ta ostatnia recenzja publikacji z PHILOSOPHICAL REVIEW kończy przygodę Izydora z „królową nauk” filozofią.  Z krótkiego artykułu, gdzie omawiane są teksty 3 filozofów, zwraca uwagę nieprzeciętny talent Izydora Gustaw Oberhard; kunsztowny w formie i merytoryczny w treści, syntetyczny opis dość rozległych teorii filozoficznych !.

Przegląd Filozoficzny 4_1914 - I. Oberhard

Przegląd Filozoficzny 4_1914 – I. Oberhard

Każdemu wywodowi omawianych filozofów poświęcił 4 zdania, ukazując w sposób jasny i prosty myśl przewodnią, podczas, gdy oni sami potrzebowali do tego aż po kilkanaście stron w PHILOSOPHICAL REVIEW….

28 lipca 1914 roku praktycznie rozpoczyna się I Wojna Światowa i Izydor Gustaw Oberhard rozpoczyna nowy rozdział swojego życia…

Pisaliśmy o tym:  ( tutaj), ( tutaj), ( tutaj), (tutaj), ( tutaj), ( tutaj), ( tutaj), ( tutaj)

 

 

Cezary Kałusowski, Izydor Oberhard. Polscy lekarze i farmaceuci w Syberii Wschodniej przełomu XIX i XX wieku.

Cezary Kałusowski (ok. 1900r), Klaudia i Izydor Oberhard (ok 1922r ) - Irkuck

Cezary Kałusowski (ok. 1900r), Klaudia i Izydor Oberhard (ok 1920r ) – Irkuck

„Kiedy człowiek żyje, ocena jego dokonań zawsze jest subiektywna. Wielkość dzieła jest pomniejszana przez emocje związane z życiem rodzinnym, poglądami  politycznymi, koniunkturalnymi trendami w nauce, a często przez zwykła zawiść. Z perspektywy lat, gdy przeminą kolejne pokolenia, łatwiej o prawdziwą ocenę. Wielkość dzieła pozbawiona subiektywnych ocen i rozmaitych kontekstów ukazuje się w całej okazałości.”

29 listopada 2013 roku, w auli Państwowego Uniwersytetu Medycznego w Irkucku, odbyło się spotkanie zorganizowane przez Polską Autonomię Kulturalną „OGNIWO” w Irkucku i Konsulat Generalny RP i Wydział Farmakologiczny.

Polscy lekarze i farmaceuci w Syberii Wschodniej przełomu XIX i XX wieku (1)

Polscy lekarze i farmaceuci w Syberii Wschodniej przełomu XIX i XX wieku (1)

Spotkanie poświęcone było Cezaremu Kałusowskiemu (Цезарий Игнатьевич Калусовский) i Izydorowi Gustawowi Oberhard (Исидор Александрович Обергард ) – lekarzom przełomu XIX i XX wieku  („Polscy lekarze i farmaceuci w Syberii Wschodniej przełomu XIX i XX wieku” ).

Chociaż należą do jednej rodziny, nie było im dane poznać się osobiście. Cezary Kałusowski zmarł w Irkucku 1909 roku, a Izydor Oberhard przybył do Irkucka w końcu 1916.

Rodzinne powiązania powstały dzięki małżeństwu Izydora Gustawa Oberhard z córką Cezarego Kałusowskiego: Klaudią Kałusowską. Ich syn, urodzony w Irkucku, to opisywany wczesniej Aleksander II Oberhard.

Polscy lekarze i farmaceuci w Syberii Wschodniej przełomu XIX i XX wieku (2)

Polscy lekarze i farmaceuci w Syberii Wschodniej przełomu XIX i XX wieku (2)

To właśnie on, Aleksander Oberhard (1919 – 1995) zrealizował marzenie powrotu do Polski, przechodząc w czasie II wojny światowej cały szlak bojowy od Lenino do Berlina. Córka Klaudii i Izydora Oberhard – Anna pozostała w Rosjii.

Cezary Kałusowski i Izydor Gustaw Oberhard różnili się  prawie wszystkim: pochodzeniem, wykształceniem, poglądami politycznymi, majątkiem, epoką w której żyli… Byli Polakami wałczącymi o wolność swojego kraju, zesłanymi na Syberię przez carskie władze.

Połączył ich Irkuck – magiczne miejsce na ziemi, gdzie mogli i chcieli zacząć wszystko od nowa. Tutaj zostali, założyli rodziny, pracowali . Przymusowy pobyt, stał się z czasem ich świadomym wyborem „miejsca na ziemi”.

Polscy lekarze i farmaceuci w Syberii Wschodniej przełomu XIX i XX wieku (3)

Polscy lekarze i farmaceuci w Syberii Wschodniej przełomu XIX i XX wieku (3)

Cezary Kałusowski, szlachcic z Litwy urodzony w 1836 roku, aptekarz z tytułem prowizora Uniwersytetu w Petersburgu, zesłany został za udział w Powstaniu Styczniowym na Syberię w 1863 roku. Jego życiowa droga: od pozbawionego wszelkich praw zesłańca, poprzez poszukiwacza złota, fabrykanta, do szanowanego obywatela miasta Irkuck, właściciela apteki, wspaniałego farmaceuty niosącego pomoc innym i na koniec statecznego protoplasty rodu – mogłaby stanowić kanwę niejednego scenariusza, czy powieści.

O Cezarym Kałusowskim pisaliśmy ( tutaj), ( tutaj), ( tutaj), ( tutaj), ( tutaj), ( tutaj), ( tutaj),

52 lata później Izydor Gustaw Oberhard (ur. 1888), w czasie I wojny światowej walczący w Legionach Piłsudskiego socjalista, został wzięty do niewoli i również zesłany.

Polscy lekarze i farmaceuci w Syberii Wschodniej przełomu XIX i XX wieku (4)

Polscy lekarze i farmaceuci w Syberii Wschodniej przełomu XIX i XX wieku (4)

Izydor Gustaw Oberhard pochodził ze Lwowa z zamożnej, aptekarskiej rodziny. Już jako 10-cio latek wykazywał wyjątkowe uzdolnienia; doskonale grał na skrzypcach i pianinie oraz płynnie posługiwał się 4 językami. Po ukończeniu Uniwersytetu Lwowskiego otrzymał tytuł magistra farmacji oraz doktora filozofii. Chociaż znany jest głównie jako farmaceuta, to właśnie wykształcenie filozofa pozwoliło mu na wyjście poza ówczesne standardy naukowe swojej branży. Po prawie 80 latach jego osiągnięcia w dziedzinie biochemii, czy prac laboratoryjnych stanowią podstawę wielu najnowszych publikacji naukowych.

Otrzymał szereg patentów, współtworzył Wielką Encyklopedię Medyczną, był założycielem Katedry Farmacji na Uniwersytecie w Moskwie. Uczył i wykładał na uniwersytetach w Irkucku, Leningradzie ( Petersburg ) i w Moskwie.

Wielka Encyklopedia Medyczna 1930r

Wielka Encyklopedia Medyczna 1930r

Był jednym z pierwszych naukowców zajmujących się badaniami tak modnej obecnie medycyny tybetańskiej.

O Izydorze Oberhard pisaliśmy ( tutaj), ( tutaj), ( tutaj), ( tutaj), ( tutaj), ( tutaj)

” Z rodzinnego punktu widzenia, spotkanie poświęcone Cezaremu Kałusowskiemu i Izydorowi Oberhard to uroczystość bardzo wzruszająca.
Po prawie 100 latach ich życiowe drogi nie zostały zapomniane, a ich dzieła są docenione przez nowe pokolenia.”

Polscy lekarze i farmaceuci w Syberii Wschodniej przełomu XIX i XX wieku (5)

Polscy lekarze i farmaceuci w Syberii Wschodniej przełomu XIX i XX wieku (5)

Szczególne wyrazy podziękowania należą się organizatorom tego spotkania:

  • Polskiej Autonomii Kulturalnej „OGNIWO” w Irkucku a w szczegóności: p. Natalii Bartosiewicz, p. Helenie Szackich, p. Izoldzie Edwardownie Nowosiełowej.
  • Pracownikom Państwowego Uniwersytetu Medycznego w Irkucku a w szczególności: doktorom farmakologii: Aleksandr Odyniec i Aleksiej Lewenta.
  • Przedstawicielom Konsulatu Generalnego RP w Irkucku.
  • Wszystkim uczestnikom i gościom którzy przybyli na spotkanie.

 

 

 

Aleksander II OBERHARD – zapomniany bohater II wojny światowej

Losy Aleksandra II Oberhard – syna prof. Izydora Oberhard i wnuka Cezarego Kałusowskiego opisane zostały: [ tutaj ], [ tutaj ], [ tutaj ], [ tutaj ],

Pułkownik Aleksander II Oberhard

Pułkownik Aleksander II Oberhard

Historia życia Aleksandra II Oberhard jest pouczająca. Zaczyna się i toczy w innym czasie i w innym miejscu niż w przypadku jego ojca  Izydora Oberhard, ale jej przekaz (chociaż skala skutków jest inna)  jest bardzo podobny: walka z narażeniem życia o idee i  kończy się na skutek odprysków zdarzeń „wielkiej historii” wykluczeniem……

Przypomnijmy:
– W na podstawie rozkazu NKWD – nr 00486 NKWD z sierpnia 1937 roku – syn Izydora: Aleksander II Oberhard został uznany za syna „wroga ludu”, a konkretnie za syna „zdrajcy Ojczyzny” (Приказ о ЧСИР (членах семей изменников Родины)) i dołączył do grona osób represjonowanych w momencie skazania Izydora Oberhard (1938r).

– Jako 19-o latek, Aleksander II Oberhard (student medycyny) został usunięty z uczelni i skierowany do pracy przy transporcie złota w kopalni w Kazachstanie.

– W momencie wybuchu wojny a konkretnie napaści Niemców na ZSRR, zgłosił się do wojska, ale został odrzucony ze względu na przeszłość ojca.

Lista odznaczonych po bitwie pod Lenino

Lista odznaczonych po bitwie pod Lenino

– W 1942 roku, władze ZSRR ( CCCP) w obliczu przegrywanej wojny wcieliły 23 letniego Aleksandra II do służb transportowych wożących broń i żywnośc przez zamarźnięte jezioro Ładoga podczas blokady Leningradu. Zrządzeniem losu był niemal naocznym świadkiem smierci matki Klaudii i przyrodniej siostry Irenki podczas bombardowania w czasie ewakuacji cywili z Leningradu.

” Należy pamietać, że władze radzieckie – ze względu na zachowanie spokoju społecznego – nie informowały rodzin o wyrokach śmierci, a sentencje wyroków brzmiały : „skazany na 10 lat bez prawa kontaktów”. Rodziny zamordowanych – w tym także rodzina Oberhard – wierzyły, że skazany Izydor żyje, przebywa w jakimś więzieniu i za 10 lat powróci do domu. Represje, które spotykały bliskich nie wywoływały w nich buntu, a nadzieja na powrót skazanych czyniła ich spolegliwymi wobec władzy.”

Szlak bojowy Aleksander II Oberhard

Szlak bojowy Aleksander II Oberhard

W maju 1943, Aleksander II Oberhard zgłosił się do tworzonej w Sielcach nad Oką 1 Polskiej Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki. Zaczynając swoją przygodę z wojskiem w stopniu „szeregowca” – przeszedł cały szlak od Lenino do Berlina – w szeregach 2 Berlińskiego Pułku Piechoty – uzyskując w 1945 roku stopień porucznika.

Brał udział we wszystkich walkach, łącznie z wyzwoleniem Warszawy i zdobyciem Berlina. Był piechurem, kierowcą-mechanikiem czołgu, zwiadowcą, łacznikiem, a pod koniec wojny adiutantem dowódcy 2 Berlińskiego Pułku Piechoty – Gwidona Czerwińskiego. Był dwukrotnie ranny.

Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski

Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski

Jako zawodowy żołnierz oficer zakończył słuzbę w Wojsku Polskim do 1968 roku w stopniu pułkownika.

W 1949 roku, Aleksander II Oberhard – wnuk zesłańca Powstania Styczniowego Cezarego Kałusowskiego i syn zesłanego żołnierza legionów Piłsudskiego Izydora Oberhard otrzymał polskie obywatelstwo.

W ciągu swojej służby w wojsku, Aleksander II Oberhard otrzymał wiele medali i odznaczeń. Wśród nich, te najbardziej cenione nadane zostały w czasie II Wojny Światowej, bezpośrednio po walkach gdy prawdziwych bohaterów można było bezbłędnie zidentyfikować. I żywych i martwych. Należą do nich min. medal ” Za Odwagę ” otrzymany po bitwie pod Lenino, czy inne odznaczenia nadane  w czasie całego szlaku bojowego (” Krzyż Bitwy pod Lenino „)

Srebrny Medal Zasłużony Na Polu Chwały

Srebrny Medal Zasłużony Na Polu Chwały

W 1946 roku odznaczono go srebrnym medalem Zasłużony Na Polu Chwały
W czasach pokoju Aleksander II Oberhard otrzymał najwyższe odznaczenie państwowe: Krzyż Kawalerski Orderu odrodzenia Polski, oraz 2 srebrne i jeden złoty Krzyże Zasługi. W sumie był posiadaczem ok 30 różnych medali i odznaczeń.

 ” Od momentu zakończenia wojny w Polsce ( jak wszędzie ) na szczycie toczyła się walka o władze. Począwszy od Bieruta, który osadził Władysława Gomułkę w więzieniu (1951r), a gdy ten przejął władze w 1956, sam wkrótce rozpoczął „wojnę” ze stronnikami Moczara, Komara, Dobieszaka, Szlachcica , Kościołem, tzw. inteligencją etc. W 1968 roku tracący popularność Gomółka sprowokował „wydarzenia marcowe”, zapoczątkował antysemicką kampanię, wreszcie poparł inwazję Wojska Polskiego na Czechosłowację…

Medale otrzymane po botwie pod Lenino

Medale otrzymane po bitwie pod Lenino

Przez prawie cały powojenny okres w Polsce trwały niekończące sie czystki w wojsku i ministerstwach, gdzie partyjni działacze walczyli o władzę, przywileje i stołki dla siebie i swoich zauszników. Wydawało się, że zajmujący się transportem Aleksander II Oberhard nie stanowi celu, a stanowisko wymagające fachowości i dużych umiejętności organizacyjnych nie jest atrakcyjną posadą.

Nic bardziej mylącego !.
Powtórzyła się, chociaz na mniejsza skalę historia z Izydorem Oberhard. Tak jak Izydor (profesor i uczony biochemik) stał się przypadkową ofiarą sprowokowanej przez Stalina afery Kirowa, tak 30 lat później, jego syn Aleksander (podwładny ministra Mieczysława Moczara), oskarzony został „nieetyczne i antysocjalistyczne stosunki z podwładnymi”. Pretekstem było ukaranie kierowcy, który po pijanemu rozbił służbowy samochód. . Byl to efekt dzialania partyjnej frakcji Gomułki majacej na celu usunięcie od władzy Ministra Spraw Wewnętrznych. ”

Medale i Odznaczenia Aleksander II Oberhard

Medale i Odznaczenia Aleksander II Oberhard

Aleksander II Oberhard zmarł 9 maja 1995 roku, w Warszawie, w wieku 76 lat. Na pogrzebie NIE BYŁO przedstawicieli Wojska Polskiego..

Paradoksalnie: pod koniec życia, płk. Aleksander II Oberhard represyjnie został wykluczony ze Związku Kombatantów Polskich, organizacji zrzeszającej byłych żołnierzy. Uznano, że przejście wojennego szlaku od Lenino do Berlina w w szeregach 2 Berlińskiego Pułku Piechoty nie mieści się w obecnej definicji polskiego kombatanta. Ot chichot historii….

 

KOBIETY z rodziny OBERHARD: Irenka (1933 – 1942) – łzy dziecka. Bez przebaczenia.

” Są wydarzenia których nie można usprawiedliwić w zaden sposób, a skala cierpienia jakie te wydarzenia niosą jest poza możliwością opisu.

Irena Oberhard 1933 - 1942

Irena Oberhard 1933 – 1942

To ból, męczeństwo i krzywda małego, bezbronnego dziecka, niewinnego w swoim dzieciństwie. Żadne argumenty, żale i rehabilitacje, żadna idea i żadna najsprawiedliwsza wojna nie zmażą winy tych, którzy spowodowali ból i cierpienie kilkuletniej dziewczynki, której odebrano rodziców, a następnie zamordowano w czasie ewakuacji Leningradu w 1942 roku.”

O małżonkach Izydorze i Klaudii Oberhard pisaliśmy (tutaj), (tutaj), (tutaj), (tutaj), (tutaj)

Irkuck 1923 - rodzina OBERHARD

Irkuck 1923 – rodzina OBERHARD

Z wielkiej miłości która zapłonęła w Irkucku w 1917 roku, pozostało po przeprowadzce do Leningradu (1923r) : niewiele. Naukowa kariera Izydora Oberhard osłabiła więzi rodzinne. Częste wyjazdy, praca na uczelni i nocne pisanie artykułów naukowych ( a wszystko w jednopokojowym sublokatorskim mieszkaniu z zona i dwójka dzieci ) musiały doprowadzić do spięć i kryzysu. Być może wina leżała także po stronie Klaudii, która pracując na zmiany w aptece musiała prowadzić dom i wychowywać Aleksandra i Annę. Małżonkowie zamknięci w swoich własnych światach oddalali się od siebie coraz bardziej.

Gdy Izydor Oberhard, poznaje studiująca na Uniwersytecie Leningradzkim Zoję Anisimową ma 38 lat. Rozwód jest kwestią czasu i w 1928 roku Izydor i Zoja stają na slubnym kobiercu. W genealogii rodzinnej pojawia się nowa osoba: Zoja Iwanowna Oberhard.

Zoja, irenka, Izydor - 1934 rok

Zoja, irenka, Izydor – 1934 rok

Małżonkowie zamieszkują pod nowym leningradzkim  adresem przy ulicy Zwierinskiej 2. Dzieci Izydora z pierwszego małżeństwa z Klaudią zostają z matką, ale często przemieszkują także u ojca ( w każdym razie tak się dzieje do 1934 – gdy Izydor podejmuje prace na Moskiewskim Uniwersytecie.)

W 1933 roku Zoji i Izydorowi urodziła się córka, której na (cześć siostry Izydora) nadali imię Irena.

Od początku lat 30-ych XIX wieku w ZSRR szaleje terror, będący wynikiem walki o władzę. Fikcyjne procesy są na porządku dziennym, prowokacje, zabójstwa polityczne, przesłuchania NKWD, krótko mówiąc użyty został cały arsenał władzy totalitarnej.

W 1928 roku Izydor odbywa podróż służbowa min. do Niemiec, po drodze odwiedzając żyjąca w Polsce siostrę Irenę. Już wtedy jest obserwowany i prawdopodobnie wtedy ktoś z NKWD zakłada teczkę dotyczącą „lojalności i możliwości kontaktów Izydora Oberhard z obywatelami obcych państw”

Pierwsze aresztowaniw Izydora Oberhard

Pierwsze aresztowanie Izydora Oberhard

W 1931 rok Izydor Oberhard zostaje ( wraz z innymi uczonymi) zatrzymany przez NKWD, ale po interwencji Pawłowa u Mołotowa, zwolnieni.

Nowe awanse zagłuszają instynkt samozachowawczy Izydora.

W 1934 roku wyjeżdża do Moskwy, tworzy i obejmuje katedrę chemii na wydziale farmacji, współredaguje wielka encyklopedie medyczna, zgłasza cały szereg patentów, pisze książki i podręczniki naukowe……

Swastyka buddyjska (ok 1300 roku)

Swastyka buddyjska (ok 1300 roku). Azjatycki symbol szczęścia

W 1936 roku wraz z rodziną spędza wakacje w kurorcie w Azji i przywozi stamtąd lustro, które wiesza w przedpokoju. W dolnej części ramy jest swastyka – azjatycki symbol szczęścia i pomyślności (zawłaszczony przez Niemców jako symbol faszyzmu). Zoja zakleja swastykę plastrem. Przez mieszkanie nowej rodziny Oberhard  przewijają się dziesiątki naukowców i studentów. Pewnego wieczora, Zoja zauważa, ze plaster został odlepiony, a godzinę później do mieszkania dobija się NKWD i aresztują Zoję i Izydora pod zarzutem szpiegostwa i sprzyjania Niemcom. Zrozpaczona 3 lenia Irenka zostaje przewiezione do specjalnego domu dziecka ” dla dzieci wrogów ludu”.

Rehabilitacja: Izydor Oberhard

Rehabilitacja: Izydor Oberhard

Ponieważ akurat trwa czystka i sprowokowany tzw. proces Kirowa – sprawa Izydora i Zoji zostaje dołączona do procesu. Mimo gróźb ze strony NKWD że Irenka zostanie zabita, Izydor nie przyznaje się, wierząc że ” to tylko pomyłka i sprawiedliwość zwycięży „. Małżonkowie zostają skazani w 1937 roku, a w marcu 1938 Izydor Oberhard zostaje zamordowany w więziennym korytarzu. Zoja trafia do obozu/więzienia (marzec 1938r). Dodatkową karą było pozbawienie praw do korespondencji. Córka Izydora z pierwszego małżeństwa dopiero po 21 latach dowiaduje się o śmierci ojca.

Trudno sobie wyobrazić, co przeżywali rodzice kilkuletniej dziewczynki o której losie nic nie wiedzieli i co czuło dziecko pozbawione kontaktu z rodzicami żyjące w pól więziennym rygorze z etykietą „dziecka wrogów ludu”. System opierał się na indoktrynacji i życia w kolektywie jako czymś lepszym niż rodzina. Dzieci z sierocińca pracowały od najwcześniejszych lat. Myły naczynia i sprzątały dziedziniec w wieku do lat czterech, pracowały na polach kołchozów od siódmego roku życia, a gdy osiągnęły jedenasty rok życia, wysyłane były do pracy w fabryce. Wpajano im kult czynu Pavlika Morozova – gdzie denuncjacja była najwyższym dobrem.

Rozkaz nr 00486 NKWD (pełna nazwa: Rozkaz Operacyjny Ludowego Komisarza Spraw Wewnętrznych ZSRR nr 00486 z dnia 15 sierpnia 1937 roku) instruował funkcjonariuszy aparatu nacisku o konieczności stosowania represji politycznych wobec współmałżonków wrogów ludu, zwanych także „zdrajcami Ojczyzny, członkami prawicowo-trockistowskich organizacji szpiegowsko-dywersyjnych zaliczanych – zgodnie z rozkazem nr 00447 NKWD do pierwszej i drugiej kategorii (przestępców politycznych) począwszy od dnia 1 sierpnia 1936”. Rozkaz został podpisany przez Nikołaja Jeżowa szefa NKWD i Głównego Zarządu Bezpieczeństwa Państwowego (GUGB).

Wprawdzie preambuła rozkazu wymieniała jedynie współmałżonków, szczegółowa instrukcja wymieniała także „niebezpieczne socjalnie dzieci w wieku powyżej 15 lat” oraz dzieci poniżej 15 roku życia. Stąd rozkaz ten był nazywany Rozkazem o członkach rodzin zdrajców Ojczyzny (Приказ о ЧСИР (членах семей изменников Родины)).

W 1939 roku, po śmierci Izydora, jego pierwszej zonie Klaudii udało się uzyskać opiekę prawną nad Irenką i zabrać ją do swojego mieszkania w Leningradzie.

Klaudia Oberhard z dziecmi: Aleksandrem i Anna ( 1936 r. )

Klaudia Oberhard z dziecmi: Aleksandrem i Anna ( 1936 r. )

Wojna totalna pomiędzy Niemcami i ZSRR, gdzie codziennie ginęły dziesiątki tysięcy żołnierzy i niepoliczalne ilości cywilów, osiągnęła apogeum w czasie blokady Leningradu. Horror jakiego doświadczyli mieszkańcy, łącznie z kanibalizmem był opisywany w setkach publikacji. Świadkiem tego wszystkiego była także kilkuletnia Irenka

10 kwietnia 1942 roku podczas próby ewakuacji przez zamarznięte jeszcze jezioro Ładoga niemiecki lotnik zrzucił bombę na jadącą kolumnę samochodów. Zginęły wtedy Klaudia i mająca 9 lat Irenka Oberhard. Z drugiej strony jeziora czekał na przyjazd matki i przyrodniej siostry Aleksander Oberhard.

Grób Irenki Oberhard.

Grób Irenki Oberhard.

Nie ma grobu Izydora Oberhard pochowanego w zbiorowej mogile pod jakimś statystycznym numerem. Nie ma grobu Klaudii Oberhard. Jedynie Irenka Oberhard spoczywa na cmentarzu w Leningradzie (Petersburg) samotna jak zawsze.

„Gdzieś żyją, lub żyli ludzie dumni ze swojego życiorysu. Ludzie przeklęci.

 Byli funkcjonariusze NKWD prężący się przed lustrem z medalami na piersi otrzymanymi za wyniki w śledztwie Izydora i Zoji Oberhard, niemiecki lotnik, który zrzucił bombę na samochód pełen cywilów, rodziny animatorów tych wydarzeń dumni ze swoich przodków. Wreszcie tzw. wychowawcy specjalnego domu dziecka dla ” dzieci wrogów ludu”, którzy karali biciem i zabieraniem jedzenia zapłakanego malucha  za najmniejsze przewinienie.”

Na ich rękach jest krew Irenki Oberhard, małej dziewczynki której całe krótkie życie było pełne cierpienia krzywdy i strachu. 

 

 

Ignacy Kałusowski i Elzbieta Kałusowska (Rokicka) – Żuprany XIX wiek.

Żuprany - mapa XIX wiek

Żuprany – mapa XIX wiek

Żuprany – niewielkie miasteczko ( obecnie na Białorusi ). Od XV wieku należało do rodu magnackiego Radziwiłłów, a konkretnie do gałęzi wywodzącej sie od Jerzego
Radziwiłła. Nieubłagane procesy historyczne ( wojny, rozbiory etc.) powodowały pauperyzację także wielkich rodów i oddawanie dóbr pod zastaw. Tak było min. z osadą Żuprany, która przechodzac z rąk do rąk w końcu XVIII wieku stała się własnością rodu Rokickich. W 1834 roku, małżeństwo szlachcica Kałusowskiego z Elżbietą z domu Rokicką przeniosło własność Żupran na rodzinę Kałusowskich. Bogactwo Rokickich zapewniło rodzinie Kałusowskich dostatnie życie, rozległy folwark przynosił zyski, a dworek w którym mieszkali stanowił swoiste centrum tradycji i patriotyzmu.

Dobra Rokickich w 1825 roku

Dobra Rokickich w 1825 roku

Nie będziemy opisywać świata w jakim upływało dzieciństwo i wczesna młodość Cezarego – zainteresowanych odsyłamy do „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza -opisywane w poemacie miejsca są odległe o kilkadziesiąt kilometrów od Żupran. To idylliczne, sielskie okolice. Idealne miejsce na wychowanie dzieci w polskiej tradycji i kulturze i na przekazanie patriotycznych zasad. Kilkadziesiąt lat niewoli rosyjskiej, to chwila w porównaniu z wiekami przynależności tych ziem do Polski. O tym jak bardzo Kałusowski kochał Ojczyznę świadczy całe jego dalsze życie na zesłaniu – do końca okreslał siebie Polakiem, a swoim dzieciom przekazał to co najlepsze w polskim dziedzictwie i kulturze.

Zuprany - trakt napoleoński

Zuprany – trakt napoleoński

W 1834 roku, nie istniało j Wielkie Księstwo Litewskie i nie istniała Polska, a jedynie zabór rosyjski. Niewiele dalej ( ale o 22 lata wczesniej) , na ziemi nowogrodzkiej toczyła się akcja „Pana Tadeusza” historii opisanej przez Mickiewicza i wydanej w 1834 roku. Mimo, że Żuprany były niewielką osadą, doskonale prosperowały, leżały bowiem na szlaku wiodącym do Rosji. To własnie przez Żuprany wycofywały się wojska Napoleona w 1812 roku, a także sam książę Józef Poniatowski, który rok później zginął w bitwie pod Lipskiem.

Niewiele wiadomo, o życiu Ignacego i Elżbiety Kałusowskich. W 1834 roku urodził się ich syn Józef, a w 1836 Cezary.

Cezary Kałusowski

Cezary Kałusowski (1836 – 1909)

To własnie Cezarego Kałusowskiego głównie dotyczy nasza genealogia, jako ojca Klaudii, późniejszej zony Izydora Gustawa Oberhard.

„Kałusowscy mieli też córkę, prawdopodobnie urodzoną ok. 1838 roku. To ona właśnie, zgodnie z rodzinną legendą wysłała wiernego sługę Kałusowskich z zaszytymi w ubraniu pieniędzmi, śladami Cezarego Kałusowskiego. Słudze po ok. 5 latach i przejściu tysięcy kilometrów, udało odszukać się polskiego zesłańca i wręczyć mu pieniądze.”

Józef Kałusowski umarł młodo – wykształcony w Wilnie na lekarza, po powstaniu styczniowym działał w Wilnie, Paryżu i Brukseli i zmarł w 1865 roku. Jego działalność, ze względu na słabe zdrowie sprowadzała się do zbierania pieniędzy i działań propagandowych. Wcześniej, ok. 1850 roku Józef Kałusowski rozpoczął studia lekarskie w Wilnie, a dwa lata później jego śladem podążył Cezary Kałusowski kształcąc się na farmaceutę. Po studiach Cezary pracował w aptece w Wilnie. Nawiązał szereg kontaktów, z młodymi, wykształconymi Polakami, którzy razem czynili przygotowania do wystąpienia zbrojnego przeciwko rosyjskiemu zaborcy.

Konstanty Kalinowski - dowódca, przyjaciel Cezarego

Konstanty Kalinowski – dowódca, przyjaciel Cezarego

Z tego okresu i takze okresu studiów datuje się bliska współpraca z prawnikiem i dziennikarzem Konstantym Kalinowskim – późniejszym Komisarzem rządu polskiego Pełnomocnego na Litwę. To własnie pod jego bezpośrednim dowództwem walczył Cezary Kałusowski w powstaniu, zanim Kalinowski, zdradzony przez własnego żołnierza nie został skazany na śmierc przez powieszenie – a oddział rozbity.

Gdy 1 lutego 1863 roku wybuchło na Litwie Powstanie Styczniowe , Cezary Kałusowski ( miał wtedy 27 lat ), po prostu zamknął aptekę  wziął zapas leków i udał się na miejsce zbiórki oddziału.

Co było dalej ? ….

Cezary Kałusowski - zdjęcie rodzinne ok 1900 roku Irkuck

Cezary Kałusowski – zdjęcie rodzinne ok 1900 roku Irkuck

Skazanie Cezarego na katorgę, a także przedwczesna śmierć Józefa, miały decydujący wpływ na dalsze życie Ignacego i Elzbiety Kałusowskich. Udział w Powstaniu
Styczniowym niósł surowe konsekwencje także dla rodzin schwytanych i skazanych powstańców, najczęściej w postaci konfiskaty całego majątku lub jego części.
Prawdopodobnie ok. 1870 roku śmierć Ignacego Kałusowskiego i niewiele później jego żony Elzbiety przypieczętowały los folwarku w Żupranach.

Dalsze losy Cezarego Kałusowskiego – ostatniego potomka „żuprańskiej” linii Kałusowskich opisane zostały (tutaj), (tutaj), (tutaj), (tutaj)

 

Rodzina OBERHARD. Lwów – koniec XIX wieku – kalendarium.

 

Aleksander Oberhard w Kasie Chorych 1895r

Aleksander Oberhard w Kasie Chorych 1895r

” Rodzinne archiwa, oraz dokumenty takie jak: spisy mieszkańców, księgi metrykalne, oficjalne listy urzędników Galicji, gazety, oraz branżowe czasopisma tworzą pewien obraz życia rodziny Oberhard w ostatnich 20 latach XIX wieku. Tak jak w dziecięcej układance, gdy po właściwym ułożeniu klocków powstaje obrazek, tak i teraz, materialne fakty źródłowe, poukładane chronologicznie i wsparte rodzinna historią pozwalają zajrzeć w głąb czasu, gdy Aleksander I i Karolina Oberhard rozpoczęli wspólne życie..”

Szalone czasy !

Finkelstein, Oberhard, Kleiner, Hirschhorn

Finkelstein, Oberhard, Kleiner, Hirschhorn

Krąg rodzinny: Oberhard, Finkelstein, Kleiner, Hirschhorn ….

  • W 1858 roku na lwowskich ulicach po raz pierwszy rozbłysły lampy gazowe…..
  • W 1861 na lwowski dworzec wjechał pociąg linii Przemyśl – Lwów ….

Gustaw i Fany Finkelstein mieli 3 córki: Karolinę ( ur. 1856 ), Cecylię ( ur. 1857) i Zofie ( ur. 1858).

Wspaniałe lata 50-e XIX wieku spędzane w Wiedniu, radosne powroty ze służbowych wyjazdów (min Rumunii). Czas jednak płynął, dzieci rosły i 3 aniołki – córeczki zaczęły stanowić problem: trzeba je było wydać za mąż !

Aleksander i Karolina Oberhard ok 1888r.

Aleksander i Karolina Oberhard ok 1888r.

To były czasy, gdy przyszłego męża nie poznawało się w kawiarni, czy na spacerze. Drogi były dwie: poprzez tzw swatkę, która była swoistym administratorem danych i posiadała listę potencjalnych kandydatów i kandydatek okazywaną do wglądu , lub poprzez różnego rodzaju spotkania organizowane przez rodziców przyszłej panny młodej. Zapraszani byli młodzi ludzie z dobrych domów, często studenci, którzy mogli najeść się i obejrzeć ewentualną narzeczoną. Tak w Wiedniu,
studiujący farmację Aleksander I Oberhard poznał Karolinę Luizę.
Początkowo nic nie iskrzyło. Karolina zauroczona ideą emancypacji mimo płynących lat i namów ze strony Gustawa i Fany traktowała mężczyzn jako oprawców. Nic więc dziwnego, że Aleksander I mimo przychylności rodziny Finkelstein nie palił się do ślubu.

  • W 1875 roku zainstalowano stałe połączenie telegraficzne ze Lwowem…
  • W 1883 – pierwsze telefony we Lwowie …
Akt ślubu Cecylia i Salomon Hirschhorn (surce)

Akt ślubu Cecylia i Salomon Hirschhorn (surce)

Powrót do Lwowa magistra farmacji Aleksandra I Oberhard, zbiegł się z osiedleniem we Lwowie także państwa Finkelstein i ponownym otwarciem salonów.
W 1882 roku, Aleksander I przyprowadził swojego kolegę, syna kawiarza z Tarnopola Salomona Hirschhorna, który zakochał się z wzajemnością w Cecylii
Finkelstein, co młodzi przypieczętowali ślubem, otrzymując w prezencie kawiarnię, przy ul. Lwiej 2.
Także bliski przyjaciel Aleksandra, Herman Kleiner – absolwent politechniki Lwowskiej o specjalizacji inżynierii kolejnictwa znalazł szczęście żeniąc się Zofią (1882r),
siostrą Karoliny i Cecylii.

Fany Weinreb i Gustaw Finkelstein (source)

Fany Weinreb i Gustaw Finkelstein (source)

Mimo dozgonnej wdzięczności, jaką państwo Finkelstein darzyli Aleksandra za pomoc w wydaniu za mąż 2 córek, Karolina dalej broniła cnoty pod pretekstem emancypacji i misji nauczania dziewcząt, co miało by doprowadzić do zwycięstwa sufrażystek na świecie ( w 1880 roku Karolina  miała tytuł „nauczycielki młodszej” w szkole im Czackiego).

Tymczasem Aleksander posiadając tytuł magistra farmacji (patrzący na świat bardziej praktycznie) prowadząc aptekę Ruckera ” Pod srebrnym orłem”, stawał się
znany w swojej branży i zamożny, a Gustaw Finkelstein coraz bardziej wściekły nie mogąc mimo tak sprzyjających okoliczności wydać córki za mąż za tak dobrego kandydata.

24 kwietnia 1886 roku rodzi się syn państwa Kleiner: Juliusz Edwin.

Aż stało się !!! ….

Akt ślubu Aleksandra i Karoliny Oberhard (source)

Akt ślubu Aleksandra i Karoliny Oberhard (source)

28 listopada 1886 roku, na ślubnym kobiercu stanęli Karolina Luiza Finkelstein i Aleksander I Oberhard.

Rodzice panny młodej: Gustaw i Fany Finkelstein ( z domu Weinreb) mieszkali we Lwowie przy ulicy Ormiańskiej 22.
Rodzice pana młodego: Izak i Rejzel Oberhard także mieszkali we Lwowie.
Dwie zapowiedzi o zaślubinach były ogłoszone w czerwcu i listopadzie 1886 roku.

Po zaślubinach wesele odbyło się prawdopodobnie w restauracji przy Lwiej 2, należącej do męża młodszej siostry Karoliny: Salomona Hirschhorna.
Wśród gości byli także państwo Herman i Zofia Kleiner (siostra Karoliny) oraz przemysłowiec Zygmunt Rucker (szef Aleksandra)

W roku swoich zaślubin (1886) Aleksander miał 29 lat, a Karolina lat 30 i pomijając uczucia narzeczonych był to (zwłaszcza dla panny młodej w tamtych czasach)
ostatni moment dla zamążpójścia i rodzenia dzieci.

Metryka Izydor Gustaw Oberhard (source)

Metryka Izydor Gustaw Oberhard (source)

Po ślubie państwo młodzi zamieszkali pod adresem plac Strzelecki 3 we Lwowie.

22 listopada 1888 roku, zgodnie z oczekiwaniami rodziców i przyjaciół młodej pary, urodził sie Izydor Gustaw Oberhard ( skan). Imiona otrzymał zgodnie z tradycją
po dziadkach, .

Trzy lata później tragedia rodzinna. 27 października 1891 roku urodził się drugi syn Aleksandra I i Karoliny Oberhard. Zmarł 14 listopada z powodu ” chorobliwości”
przed nadaniem imienia.

W 1892 roku zmarł Gustaw Finkelstein.

26 stycznia 1893 roku, urodziła się Irena Oberhard.

  • W 1896 mial miejsce pierwszy we Lwowie seans filmowy ……
  • W 1900 – Elektryczne oświetlenie ulic i wodociągi ….
Metryka Ireny Oberhard (source)

Metryka Ireny Oberhard (source)

W 1895 roku Karolina Oberhard pracuje jako nauczycielka z pełnymi uprawnieniami ( tzw. „nauczyciel rzeczowy”). W 1902 roku będzie już (ostatnią) dyrektorką żeńskiej szkoły im. Czackiego.
Aleksander robi karierę w farmacji. Jest członkiem i uczestnikiem I ZJAZDU FARMACEUTÓW GALICYJSKICH (1897 r), reprezentując Lwów. . W 1908 otworzy własną aptekę, we własnej kamienicy przy ul. Zamarstynowskiej 38.

W 1900 roku we Lwowie oprócz rodziny Oberhard (nieruchomości: pl. Strzelecki 3 i ul. Zamarstynowska 38), mieszkają jeszcze Kleinerowie (ul. Podlewskiego 8) i Hirschhornowie (ul. Beisera 4). Salomon Hirschhorn zmarł w 1909 roku i jego firme poprowadziła żona Cecylia Hirschhorn.

Izydor z siastra Irena ok 1903r

Izydor z siastra Irena ok 1903r

Fany Finkelstein przenosi się do rodzinnej kamienicy w Wiedniu, a rodzice Aleksandra prawdopodobnie oboje już nie żyją.

Uzdolniony 12-letni Izydor Gustaw mówi 4 językami, gra na skrzypcach i oczywiście chodzi do szkoły. Młodsza o 5 lat Irena korzysta jeszcze z uroków dzieciństwa.

„W drugiej połowie XIX wieku Lwów stanowił nie tylko bezprecedensową mieszankę narodowościową, co wynikało z samej historii miasta i wcielenia Lwowa podczas I Rozbioru Polski w 1772 roku do Austrii,  a także z wielowiekowego statusu miasta kresowego u zbiegu szlaków handlowych.

I Zjazd Farmaceutów Galicyjskich 1897r

I Zjazd Farmaceutów Galicyjskich 1897r

Powstały w nim dzielnice polskie, żydowskie, rosyjskie, ormiańskie, niemieckie, austriackie, muzułmańskie etc.
Jednak najciekawszym zjawiskiem we Lwowie drugiej połowy XIX wieku było powstawanie nowej grupy społecznej, którą dzisiaj nazwalibyśmy menedżerami. To
młodzi, ale wykształceni ludzie, bez wielkiego kapitału, którzy stanowią awangardę późniejszych, nowoczesnych kapitalistów. Zatrudniani byli przez posiadaczy ziemskich i przemysłowców, którzy sami poza kapitałem nie posiadali specjalnej wiedzy.

Tak było w przypadku apteki ” Pod srebrnym orłem”, będącej własnością Zygmunta Ruckera nie mającego pojęcia o farmacji. Kierownikiem apteki i jej głownym menedżerem był Aleksander I Oberhard, który Ruckerowi ten biznes
rozwinął. „

 

Cezary KAŁUSOWSKI – rok 1870: Nowy początek

” Historie polskiego zesłańca po Powstaniu Styczniowym 1863 i uczestnika Powstania Zabajkalskiego 1866 – Cezarego Kałusowskiego – opisywalismy juz:

tutaj (klik)  i  tutaj (klik)  i  tutaj (klik)  i tutaj (klik) „

Rok 1870 był decydujacy w zyciu Cezarego Kałusowskiego. Miał wtedy 34 lata, a za sobą lata katorgi, udzial w 2 nieudanych powstaniach i dożywotni zakaz powrotu do Polski. Prawdopodobnie wtedy zrozumiał że przegrał młodość, że samotna walka z imperium rosyjskim jest pozbawiona szans na zwycięstwo i że Polakiem się jest, bez względu na miejsce pobytu.

Miejsce gdzie była apteka Kałusowskiego Irkuck

Miejsce gdzie była apteka Kałusowskiego Irkuck

Kilka faktów dla przypomnienia – czyli jak radzić sobie na dożywotnim zesłaniu:

  • W 1870 roku Cezary Kałusowski uzyskał prawo do osiedlenia sie w Irkucku za pomoc w tłumieniu epidemii. Jako wykształcony farmaceuta rozpoczął pracę w aptece Woronowa z pensją 15 rubli miesięcznie.
  • W 1874 roku otrzymał zezwolenie na poruszanie się w obrębie Syberii Wschodniej. Razem z A.Schmidtem i M.Hartungiem otwiera Fabrykę Wód Mineralnych.
  • W 1879 roku wielki pożar w Irkucku niszczy miasto. Cezary Kałusowski traci dom, z fabryki wód mineralnych zostają zgliszcza.
  • W 1879 roku wyrusza na poszukiwanie złota w okolice Bajkału i chyba mu sie udało, gdyż w 1880 roku ponownie otwiera Fabrykę Wód Mineralnych – tym razem z Pontowiczem. W tym samym roku awansyje na stanowisko kierownika apteki.
  • W 1890 otrzymał wszelkie prawa obywatela miasta Irkuck. Dalej jednak obowiązywał zakaz powrotu do Polski.
  • W 1882 roku otwiera hurtownie wina z obrotami rzedu 5000 rubli i zyskiem ok 1000.
  • W 1885 roku pracuje jako kierownik kolejno w różnych aptekach – zyskując opinie doskonałego fachowca w swojej branży.
  • W 1897 rozpoczyna działalnośc jego własna apteka w doskonałej lokalizacj przy ulicy Grammatinskiej 9.

Życie rodzinne:

Kałusowscy - Oberhard drzewo genealogiczne

Kałusowscy – Oberhard drzewo genealogiczne

Nie wiadomo dokładnie kiedy – Cezary Kałusowski – poznał wdowę Anne Judin (sybiraczkę). Nie mamy też pewności czy to jej panieńskie nazwisko. Samo nazwisko honorowego obywatela JUDIN pojawia sie w historii Irkucka w kontekscie handlu alkoholem. Był znanym i bogatym kupcem. Prawdopodobnie Anna pochodziła z tej rodziny lub pochodził z niej, jej pierwszy mąż. Cezary Kalusowski i Anna Judin pobrali sie w pierwszej połowie lat osiemdziesiatych XIX wieku. On wniósł mit powstańca walczącego o wolnośc „naszą i waszą” oraz prosperujące firmy, ona dwójke dzieci z pierwszego małżeństwa: Michała i Annę ( Judin ).

W koncu XIX wieku Cezary Kałusowski był szanowanym i zamożnym obywatelem, a jego rodzina żyła w dostatku. Dzieci otrzymały solidne wykształcenie.

Klaudia Kałusowska Oberhard ok 1900 r

Klaudia Kałusowska Oberhard  ok 1900 r.

Cezary dbał, aby podtrzymywać kontakty z odległą Polską, prenumerował polskie książki i czasopisma, wspomagał finansowo innych zesłańców i róznego rodzaje organizacje działajace na Syberii, a związane z ojczyzną. Dzieci, wychowane w duchu katolickim i polskiej tradycji doskonale znały ojczystą mowę – wiemy to z pamiętników Klaudii Oberhard.

„Ten idyliczny obraz pryskal pewnie, gdy przy szklance wina, byli powstańcy zebrani razem, wspominali katorgę i poległych towarzyszy. Gdy padało pytanie: „A co z Polską ? „, gdy toczyły sie niekończące dyskusje na temat niepodległości – ci co przeżyli dostrzegali bezsens swojego poświęcenia. Niedocenieni i często zapomnieni przez wspólczesnych, bez możliwości powrotu do kraju, rozchodzili sie do swoich domów. Rozumieli, że dla nich to właśnie w Irkuck był Polską.”

Cezary Kałusowski - zdjęcie rodzinne ok 1900 roku Irkuck

Cezary Kałusowski – zdjęcie rodzinne ok 1900 roku Irkuck

Zamieszczona fotografia rodzinna wykonana została prawdopodobnie na przełomie XIX i XX wieku. Jest na niej cała rodzina Kałusowskich. Od LEWEJ strony są to kolejno:

Michał Judin – wojskowy – zginął w czasie wojny Rosyjsko – Japońskiej w 1905 roku.
Antonina Kałusowska – po mężu Gorochowa i mieli 2 synów: Eugeniusza i Aleksandra (nie mieli dzieci).
Anna Judin – żona Cezarego Kałusowskiego – zmarła w 1914 roku.
Aleksander Kałusowski – urodzony w 1879 roku. Represjonowany. Aresztowany w 1931, zesłany na 3 lata do obozu do Zachodniej Syberi, zmarł w 1943 roku, zrehabilitowany w 2000 roku. ( Na fotografii mylnie zapisano nazwisko. Powinno być Kałusowski – był synem Cezarego i Anny)

Cezary Kałusowski ( z brodą ) ma ok. 64 lat i przed sobą 9 lat zycia.

Maria Kałusowska – wyszła za Stanisława Woszczerowicza – miała dwoje dzieci (Jadwigę i Cezarego). Najbliższa rodzinie Izydora i Klaudii Oberhard – mieszkała niedaleko Irkucka. To tam Klaudia wraz z synem Aleksanderm spedzała wakacje w latach 1920 – 1923.

Klaudia Kałusowska – przejęła po ojcu aptekę. W 1917 roku wyszła za Izydora Oberhard  (ur. 29 kwietnia 1892, zm. 10 kwietnia 1942)
Anna Judin – zmarła w 1907 roku.

Dzisiaj, na prezentowanym zdjęciu są wszyscy. Ustawieni przez fotografa, patrzą ufnie wierząc w przychylny los. Nie znają swojej przyszłosci, mają swoje marzenia, plany i w tym momencie nie róznią się od nas samych. Czas zatrzymany w kadrze.

Ta internetowa strona www.oberhard.com to ostatnie miejsce, gdzie mogą istnieć w naszej świadomości. Nie mają grobów, zostały zaorane. Tutaj są razem i bezpieczni na zawsze. Wszyscy.

Kościół w Irkucku Wniebowzięcia Matki Bożej 1888 r.

Kościół w Irkucku Wniebowzięcia Matki Bożej 1888 r.

Cezary Kałusowski zmarł 27 grudnia 1909 roku. Nabożeństwo odbyło się w katolickim kościele Wniebowzięcia Matki Bożej, tym samym w którym ołtarz głowny stworzył jego przyjaciel Wojciech Koperski. Pochowany został na cmentarzu Jerozolimskim w Irkucku. W 1914 roku w rodzinnym grobie pochowano tam jego żonę Annę Judin. Cmentarz został zniszczony w 1930 roku decyzją władzy radzieckiej.

Podziekowanie dla p. Heleny Szackich i N.E. Nowosiełowej, działaczek Polskiej Autonomii Kulturalnej „Ogniwo” w Irkucku, za udostępnienie zdjęć i informacji dotyczących Irkucka i życia  Cezarego Kałusowskiego.

Stanisław Wołosowicz – ” Jeszcze Polska nie zginęła … „

” Nie po raz pierwszy światowa historia plącze nasze rodzinne losy.

Stanisław Wołosowicz 1935 r

Stanisław Wołosowicz 1935 r

Nawet tam – z dala od centrów zycia politycznego – na dalekich i zpomnianych terenach Kresów, gdzie mimo róznic narodowosciowych i religijnych wszyscy żyli spokojnie i zgodnie, zaplonął ogień wojny niszczący dobytek i przysparzajacy cierpienia….. W efekcie po raz kolejny odmienione zostały losy naszej rodziny. „

1 sierpnia 1900 roku, w miejscowości Szeremetka, w gminie Ułanów, powiecie Lityń, województwie Podolskim przyszedł na swiat Stanisław Wołosowicz syn Szymona i Franciszki z Guczkowskich. To tereny dzisiejszej Ukrainy. Ale do drugiego rozbioru w 1793 roku ziemie te należały do Polski przez całe dziesięciolecia.

Przyjaciele z wojska: Radczuk Deomitr i S. Wołosowicz 1922r

Przyjaciele z wojska: Radczuk Deomitr i S. Wołosowicz 1922r

Nie wiadomo wiele o dzieciństwie Stanisława – pewne jest jednak to, że podobnie jak Kałusowscy w Irkucku, tak i Wołosowicze na kresach żyli w atmosferze polskiej historii, literatury i tradycji walcząc z wszechobecną rusyfikacją. Niepoprawni marzyciele o dalekiej Polsce ….

Niewielki majątek jaki Wołosowicze posiadali w Szeremetce był pewnie gównym miejscem dorastania i zabaw Stanisława. Ukończył szkołę ( prawdopodobnie w pobliskiej Winnicy ) i zdobył zawód ślusarza. Ojciec Stanisława – Szymon – sam był rzemieślnikiem i tak ukierunkował edukacje syna…

„I Wojna Światowa zmieniła polityczna mapę świata. Wojna polsko – bolszewicka przyniosła początkowo sukces wojskom polskim : zdobycie Kijowa i osiągnięcie linii rzeki Dniepr.

Saper S. Wołosowicz 1920 r.

Saper S. Wołosowicz 1920 r.

Na krótki czas, Szeremetka ponownie wróciła do Polski. Ale już w czerwcu 1920 roku, kontratak sowieckich wojsk Budzionnego zmusił Polaków do odwrotu, i dopiero po dramatycznej Bitwie Warszawskiej (sierpien 1920) , Rosjanie zostali odepchnięci aż do Minska ( X 1920) ”

Rewolucyjna Armia Czerwona przechodząca fala przez zdobywane tereny od Dniepru na zachód stosowala taktykę „spalonej ziemi”. Płonęły polskie domy i dwory, a Polaków, którym nie udało sie wycofać – mordowano. Dwudziestoletni Stanisław Wołosowicz dołączył do 9 kompanii saperów, walczył i brał czynny udział w „cudzie nad Wisłą”.

W cywilu 1923 r. S. Wołosowicz

W cywilu 1923 r. S. Wołosowicz

W 1921 roku na mocy traktatu ryskiego Szeremetka pozostała w administracji sowieckiej, a rodzinny dom zostal prawdopodobnie zniszczony. W 1923 roku Stanisław Wołosowicz trafił do Gniezna, a po odejściu do cywila rozpoczął naukę w Szkole Rzemiosł Budowlanych w Kazimierzu Dolnym nad Wisłą. Wtedy to poznał Irenę Marinnę Tarłowską – swoją przyszłą żonę. Pobrali się w 1925 roku.

W szkole Rzemiosł Budowlanych w Kazimierzu Dolnym nad Wisłą – założonej przez Jana Koszyca Witkiewicza uzyskał tytuł mechanika.  Gdy w 1925 roku Witkiewicz wyjechał do Warszawy (zaprojektował Szkolę Głowną Handlową ), zabrał ze soba swojego ucznia Stanisława Wołosowicza i zaprotegował na dobrze płatne stanowisko mechanika w realizowanym projekcie SGH.  Wołosowicze otrzymali też służbowe mieszkanie,  a w 1929 roku urodziła im się córka: Franciszka Wołosowicz. 10 lat spokojnego, mieszczańskiego zycia. Rodzinne spacery, wakacje w górach i nad morzem, spotkania rodzinne w Kazimierzu Dolnym.

Kazimierz Dolny. S. Wołosowicz

Kazimierz Dolny. S. Wołosowicz

Radośc z dorastającej córki. Wigilie i Wielkanoce spędzane razem . Nadzieja że to już się nie zmieni …..

10 lat spokojnego życia przerwała II Wojna Światowa.

Bezpośrednio przed jej wybuchem, Stanisław Wołosowicz, jak tysiące innych został zmobilizowany. I jak tysiące innych po klęsce wrzesniowej wrócił bronić Warszawy. Po kapitulacji stolicy dołaczył do struktur polskiego podziemia. Był saperem i rusznikarzem: w piwnicy Szkoły Handlowej przygotowywał ładunki wybuchowe i produkował broń do walki z okupantem. Całkiem przypadkiem (1943 r ), w czasie łapanki ulicznej został zatrzymany i wysłany do obozu Aushwitz – Birkenau jako więzień numer 156558.

S. Wołosowicz z córką Franciszką. 1933 r.

S. Wołosowicz z córką Franciszką. 1933 r.

„Kilka miesięcy później, gdy podczas codzinnego apelu Niemcy „wybierali” ofiary przeznaczone do zamordowania, zgodził się pójść na smierć zamiast innego więźnia, który błagał oprawców o litość. Został rozstrzelany i zginął z okrzykiem na ustach „Jeszcze Polska nie zginęła …. „. (Po wojnie jeden ze współwięźniów skontaktował sie z rodziną przekazując ostatni list Stanisława do córki i opowiedział o tym zdarzeniu).”

Nikt nie rodzi się bohaterem. Ale pojawiają sie sytuacje, niczym przez nas samych nie sprowokowane – a jedynie narzucone, gdy trzeba dokonac wyboru. Nie banalnego, prostego, ale ostatecznego. Postawić na szali wszystko: własne zycie, marzenia, miłość, świadomość utraty bliskich, nie oglądania dorastających dzieci i wnuków, utraty świąt i wspólnie spedzanego czasu….

S. Wołosowicz więźień nr  156558

S. Wołosowicz więźień nr 156558

I zadecydować, że sie to wszystko traci dla idei, bo tak trzeba, bo taka decyzja jest słuszna. Szkoda.

W 1949 roku, Franciszka Wołosowicz poślubiła Aleksandra Oberhard II. Urodził im sie syn Aleksander III Stanisław Wołosowicz nigdy nie zobaczył swojego wnuka i prawnuczki. Jego żona Irena Wołosowicz (Tarłowska) zmarła w 1989 roku, w Warszawie w mieszkaniu przy Rakowieckiej.

O rodzinie Wołosowicz można przeczytać ( tutaj), ( tutaj), (tutaj), ( tutaj), ( tutaj)

 

Kazimierz Dolny nad Wisłą – Tarłowscy, Wołosowicz, Oberhard, Pomorscy

„Lata 60-e XX wieku wydają się jednymi z najszczęśliwszych w historii naszej genealogii.

Kazimierz Dolny Pola Miejskie

Kazimierz Dolny Pola Miejskie

Złosliwy los, który przerywał naturalna miedzypokoleniową więź, sprawiając, że dzieci traciły rodziców a dziadkom nigdy nie było dane bawić się z wnukami,  jakby na chwilę zasnął i pozwolił istnieć w jednym czasie prababci (Józefa Tarłowska) i prawnukowi.  ”

 

W tym czasie nie było ulicy Słonecznej. Nie było nawet samej ulicy.

1966. Jozefa Tarłowska

1966. Jozefa Tarłowska

Z Czerniaw skręcało się w piaszczystą drogę, która wiodła pod góre, po kilkuset metrach przechodziła w wąski, niewysoki gliniany wąwóz i znowu poprzez piasek można było dotrzeć pod adres Pola Miejskie 7 – dom i gospodarstwo Tarłowskich.

Zielona aleja obsadzona drzewami wiśni prowadziła do zabudowań: domu z werandą, studnią, krytej strzechą stodoły, oraz obory wraz z jej mieszkańcami: krowami, prosiakami i kurami. Dalej, za zabudowaniami wiśniowa aleja schodziła lekko w dół, aż do granicy posiadłości.

1964. Józefa Tarłowska, Irena Wołosowicz, Klementyna Tarłowska

1964. Józefa Tarłowska, Irena Wołosowicz, Klementyna Tarłowska

Pola ciągnęły się także z drugiej strony piaskowego traktu.

Sam dom otoczony był sadem, pod oknem rosły malwy, trochę dalej tkwiły ule, skąd regularnie wybierało sie miód. Pod domem stały beczki, do której „łapano” deszczówkę, idealna do mycia głowy ze względu na twardość wody….

Dzisiaj brzmi to jak opis bajkowego świata, wtedy była to rzeczywistość w której się żyło na codzień. Wieczory przy lampie naftowej, krystaliczna woda z 40-o metrowej studni, chleb pieczony w piecu, mleko od krowy oraz masło, sery, jaja z własnego gospodarstwa. Czas odmierzało poranne pianie koguta i zmierzch który uniemożliwiał dalsza pracę.

1968 - Gospodarstwo Tarłowskich

1968 – Gospodarstwo Tarłowskich

Całości dopełniała drewniana „wygódka” za stodołą także kryta strzechą. I obowiązkowo bocianie gniazdo na dachu stodoły…

Gospodarstwo w tych latach prowadziła Józefa Tarłowska i jej córka Klementyna. Każdego lata zjeżdżała sie rodzina aby spędzić tu wakacje i pomóc w pracach polowych.

Ten pobieżny opis nie oddaje atmosfery tamtych lat i tego miejsca. To nie były wizyty, to było wspólne życie przez dwa miesiące w świecie który nie zmieniał się , gdzie można było po prostu być i ukryć się jednocześnie. Dla najmłodszego pokolenia był to świat po drugiej stronie lustra – jak w „Alicji w krainie czarów”, czy w Kubusiu Puchatku.

1956 - Najmłodsze pokolenie

1956 – Najmłodsze pokolenie

Wąwozy i parowy stanowiły doskonały teren zabaw, a strzeżone plaże nad Wisłą pozwalały chlapać sie do woli. Wspólne wyprawy do lasu – gdzie Tarłowscy mieli działkę – po grzyby, czy chrust do pieca, były dla dzieciaków wspaniałą okazja aby wskoczyc do płytkiej sadzawki, która mimo olbrzymiej liczby pijawek kusiła w upalne dni.

Ale najważniejsi byli mieszkańcy Pól Miejskich 7. Oprócz wymienionych: Józefy i Klementyny, żyli i pracowali tam: Irena Wołosowicz ( Tarłowska ), Franciszka Oberhard ( Wołosowicz ), Maria Pomorska ( Tarłowska ) z mężem Władysławem i oczywiście Cyprian Tarłowski z rodziną. Zaglądała też Kunegunda Tarłowska, która jako zakonnica nie mogła przyjeżdzać na długo…

1966. Oberhard, Wołosowicz, Tarłowscy, Pomorscy

1966. Oberhard, Wołosowicz, Tarłowscy, Pomorscy

I oczywiście dzieciaki …..

Dla osób pamiętających tamten świat, samo miasteczko było tłem. Spokojne, bez celebrytów reklam stanowiło miejsce gdzie wybierano sie do kościoła lub, żeby kupić naftę do lamp, czy inne przemysłowe towary. Centrum rozrywki stanowiła jedyna kawiarnia na rogu, oraz sąsiadujący z nią kiosk „RUCH” oferujący gazety i papierosy.. Na góre Trzech Krzyży czy basztę, wchodziło się z nudów, lub gdy przyjechał ktoś ze znajomych kto nigdy wczesniej nie bawił w Kazimierzu…

1964. Kunekunda Tarłowska

1964. Kunegunda Tarłowska

W 1966 roku odeszła seniorka rodu Tarłowskich: Józefa. Dowodzenie przejęła jej córka Klementyna. Niby wszystko była jak dawniej, ale bajkowy swiat rozpadał się na kawałki. Dzieci dorastały, rodzice stawali się coraz starsi i słabsi.

Także socjalistyczna gospodarka, która wymuszała obowiązkowe dostawy po niskich cenach w zamian za możliwośc kupna np. materiałow budowlanych rujnowała gospodarstwo Tarłowskich. Klementyna urodzona w 1898 roku była już wiekową osobą. Powoli znikały z obory krowy i prosiaku, a pola szły w dzierżawę. Zwykłą koleją losu, podzielona miedzy spadkobierców ziemia i zabudowania zostały sprzedane.

1947 r. Tarłowscy

1947 r. Tarłowscy

 Dzisiaj nie ma już tamtego gospodarstwa, podobnie jak opisanych wyżej osób. Ale dobre jest to, że przez chwilę można było być razem w dobrym miejscu i dobrym czasie.

Obok jedna z ostatnich fotek rodziny Tarłowskich gdzie pokazani są jednocześnie:   Józefa Tarłowska i jej brat Bolesław Trojanowski oraz wnuki Bolesław i Roman Tarłowscy dzieci – Cypriana i Weroniki –  (środkowy rząd). Stoją od prawej: Cyprian i Weronika ( z Kalinowskich)  Tarłowscy, Władysław  i Maria Pomorska (z Tarłowskich). Dzieci na dole: Hanna Pomorska, Jasia Tarłowska i Ala Tarłowska ( dzieci Cypriana i Weroniki ). Zdjecie wykonane zostało w 1947 roku. Stanisław Tarłowski – nestor rodu – zmarł przed wojna,

Cezary Kałusowski zesłaniec 1863. Obywatel miasta Irkuck.

Cezary Kałusowski i Stanisław Wojciech Koperski ok 1900 roku

Cezary Kałusowski i Stanisław Wojciech Koperski ok 1900 roku

„Bohaterowie są zmęczeni. Nawet najwięksi wojownicy zechcą kiedyś odpocząć. Cezary Kałusowski nie był wyjątkiem.
Skazany na katorgę w 1863 roku, po przebyciu 7000 km do Aleksandrowska, w większości pieszo, poniżany i głodzony jak wiekszość polskich zesłanców, sprowadzony do roli niewolnika jeszcze raz w 1866 roku próbował się zbuntować walcząc w powstaniu zabajkalskim. Uwięziony i skazany powtórnie, z zakazem powrotu do Polski, w podziękowaniu władz Rosji za leczenie strazników i więźniów w czasie epidemii uzyskał pozwolenie na osiedlenie się w Irkucku w 1870 roku. Miał wtedy 34 lata.”

Irkuck rok 1900

Irkuck rok 1900

Irkuck w tym okresie stał u progu rozwoju gospodarczego. Planowana budowa Kolei Transsyberyjskiej podnosiła rangę miasta. Liczba mieszkańców z 30.000 w 1870 roku wzrosła do prawie 50.000 w 1895. Zakupione w Szkocji lodołamacze zaczęły przecierać szlaki wodne jeziora Bajkał po którym pływało 5 statków parowych. Przyjeżdżając do Irkucka Cezary Kałusowski podjął jedyną mozliwą w tych warunkach decyzję: „jeśli nie można wrócić do Polski, należy żyć tutaj. Żyć godnie, wg. polskiej wiary i tradycji i jak długo sie da przypominać wszystkim że jest sie Polakiem.”.

Nie jest tajemnicą, że polscy zesłańcy w tamtych latach stanowili na rosyjskim tle element lepiej wykształcony i rozwinięty cywilizacyjnie. Chociaż Powstanie Styczniowe było zrywem narodowym, to największą ofiarę poniesli ludzie młodzi i wykształceni, to ich głownie wieszano i zsyłano, gdyż z oczywistych względów byli najgroźniejsi dla władz carskich.

Po osiedleniu sie w Irkucku, Cezary Kałusowski rozpoczął nowe zycie. W 1872 roku uzyskał formalne pozwolenie na pracę w zawodzie farmaceuty. Początkowo pracował w jako aptekarz, ale już dwa lata później wraz z przyjaciómi (A.Schmidtem i M.
Hartungiem) założył pierwszą w tym rejonie Fabrykę Wód Mineralnych. Interes prosperował świetnie i z każdym łykiem spragnionych wody mieszkańców Irkucka, wspólnicy stawali się bogatsi…

Kopalnia zlota, koniec XIX wieku.

Kopalnia zlota, koniec XIX wieku. Syberia

W krótkim czasie stał się zamożnym i poważanym obywatelem miasta Irkuck. W 1879 roku, podczas wielkiego pożaru stracił cały majątek. Irkuck był jednym wielkim pogorzeliskiem. W tym samym roku 43 letni Cezary Kałusowski zmienia sie w poszukiwacza złota i wyrusza do okregu kireńskiego znanego ze swoich kopalń złota. Te rejony to taki odpowiednik „amerykanskiej gorączki złota” na zachodnim wybrzezu USA (San Francisco).

Nie wiadomo ile tego złota znalazł. Faktem jest że powrócił do Irkucka w 1882 roku i ok. 1885 wziął za żonę wdowę z dwójką dzieci: Annę Judin (Judinę). Ponownie wstąpił w rolę aptekarza, w 1895 roku wydzierżawił miejską aptekę, a 2 lata później otworzył własną.

Pierwszy pociąg w Irkucku (pocztówka z 1899r)

Pierwszy pociąg w Irkucku (pocztówka z 1899r)

W 1989 roku do Irkucka wjechał pierwszy pociąg koleji Transsyberyjskiej.

W 1900 roku 64-o letni Cezary Kałusowski nalezy do elity społecznej w grupie byłych zesłanców, którzy założyli rodziny i pozostali na stałe w Irkucku. Oto zdjęcie przedstawiające 8 starszych mężczyzn, dla których Syberia stała się z wyboru drugą ojczyzną. Są to (ale nie kolejno) : Adam Jastrzębski (1845-1919), Gabriel Bohdanowicz (1840-1919), Franciszek Rybczyński, Seweryn Józef Chłopicki, Cezary Kałusowski (1836-1909) – trzeci z lewej, Mateusz Baczenas, Karol Woźnicki (1841-1914), Stanisław Wojciech Koperski (1845 – 1919) – pierwszy z prawej, Klemens Melin (1823-1907).

Zesłańcy Obywatele Irkucka rok 1900

Zesłańcy Obywatele Irkucka rok 1900. Trzeci od lewej: Cezary Kałusowski.

TRZECI od LEWEJ to własnie Cezary Kałusowski, PIERWSZY z PRAWEJ, to Stanisław Wojciech Koperski – przyjaciel Cezarego, znakomity rzeźbiarz i konstruktor, którego dzieła mozna podziwiać w miejskich muzeach, cerkwiach i kościołach miasta, oraz obwodu irkuckiego.

W 1909 roku Cezary Kałusowski odchodzi, aptekę prowadzą Jego dwie córki. Klaudia, zona Izydora Gustawa Oberhard i Maria, która wyszła za Stanisława Woszczerowicza i zamieszkała w Czeremychowie

Podziekowanie dla p. Heleny Szackich, działaczki Polskiej Autonomii Kulturalnej „Ogniwo” w Irkucku, za udostępnienie zdjęć i informacji dotyczących Irkucka i życia  Cezarego Kałusowskiego.

Mapa Irkucka1915 rok

Mapa Irkucka1915 rok

Oto mapa starego Irkucka z 1915 roku z zaznaczoną apteką, prowadzoną przez Cezarego Kalusowskiego, a po jego smierci przez Klaudie i Marię. Widoczny jest tez cmentarz Jeruzalemski, gdzie prawdopodobnie pochowani byli Anna i Cezary Kałusowscy. Dzisiaj w miejscu cmentarza znajduje się park rekreacyjny.

 

 

Izydor Gustaw OBERHARD – polityka – śmiertelne zauroczenie 1920.

Izydorze Gustawie Oberhard można przeczytać  (tutaj),  (tutaj),  (tutaj) (tutaj),  (tutaj) (tutaj),  (tutaj), (tutaj), (tutaj), 

W życiu Izydora Gustawa OBERHARD dominowały dwie pasje: nauka i idea sprawiedliwości społecznej w najlepszym znaczeniu tego słowa. O ile nauka
uczyniła z Izydora Oberhard znakomitego naukowca w dziedzinie farmacji, biochemii, botaniki, dietetyki i filozofii ( tak znanego, że jego nazwisko przewija
się w bibliografiach wspólczesnych prac badawczych ) , o tyle miłośc do rewolucjji okazała sie „śmiertelnym zauroczeniem” …

Izydor Oberhard rok 1920 Irkuck.  Grupa Spartak

Izydor Oberhard rok 1920 Irkuck. Grupa Spartak.

Trudno dzisiaj orzec, jakie były przyczyny, że młody zdolny naukowiec, pochodzący z zamożnej aptekarskiej rodziny, magister farmacji (Uniwersytet Lwowski) i dr. filozofi (Uniwerystet Warszawskii), porzucił swoje dotychczasowe wygodne życie i wybrał drogę pełną niebezpieczeństw i utopijnych idei.
Prawdopodobnie już w trakcie studiów przyłączył sie do organizacji PPS ( Frakcji Rewolucyjnej – przez Józefa Piłsudskiego).

Krótki rys historyczny: Od XVI wieku, Rosją bezwzględnie rządzili carowie. Rewolucja Październikowa 1917 zmieniła wszystko. Lecz jej skutki dotarły do Irkucka z opóźnieniem. Trwała wojna domowa. „Biały” generał Aleksander Kołczak sprawował realne rzady na Syberii i uległ komunistom dopiero w styczniu 1920 roku. W tym czasie w Irkucku rządzili tzw. mieńszewicy i socjaliści – przeciwnicy władzy radzieckiej, ale wydarzenia nabierały tempa i w lutym 1920 roku Aleksander Kołczak został zdradzony przez tzw. entente i rozstrzelany, a obrzymie ilości carskiego złota które chronił przeszły w ręce bolszewików.  (Aleksander Kołczak, admirał, był ministrem wojny i marynarki w antybolszewickim rządzie koalicyjnym tzw. Ogólnorosyjski Rząd Tymczasowy zw. też Rządem Syberyjskim lub Dyrektoriatem z siedzibą w Omsku a od listopada 1919 z siedzibą w Irkucku). „

Tygodnik Spartak (T.Butkiewicz, A,Ślisz "Polscy żołnierze...)

Tygodnik Spartak (T.Butkiewicz, A,Ślisz „Polscy żołnierze…)

Faktem jest, że Izydor Oberhard wzięty do niewoli po bitwie pod Marcinkowicami w 1914 roku jako sanitariusz I Brygady Legionów Polskich Józefa Piłsudskiego i zesłany do guberni jenisejskiej, a następnie skierowany do Irkucka pozostal dalej czlonkiem PPS (członków tej partii było wówczas w Irkucku ok. 100). Trudy niewoli spowodowały lekką zmianę życiowych priorytetów Izydora . W 1917 roku ożenił się z Kaludią Kałusowską, w 1919 urodził im się syn Aleksander II Oberhard. W tym czasie, prowadził też prace badawcze dotyczace botaniki i biologii. Był też profesorem na założonym w 1918 roku Uniwersytecie Irkuckim. Czyli było sielsko i spokojnie ?. Pozornie.

„27 lutego 1920 roku pojawił się tygodnik „SPARTAK”. Tworzyli go: Tadeusz Długoszowski, Izydor Gustaw Oberhard i Zbigniew Stelmachowicz.

Walki "spartaków"  w wojnie domowej. 1919 rok.

Walki „spartaków” w wojnie domowej. 1919 rok.

Polska Grupa SPARTAK powstała w czasie gdy Irkuck należał do „białych”, a czasopismo „SPARTAK” ukazało się po przejęciu władzy przez „czerwonych” (bolszewików). Grupa Spartak miała nawet swoje oddziały zbrojne utworzone z międzynarodowych ochotników. Chociaż tworzyli go socjaliści z PPS było to pismo „lewicujące” ale nie do końca („rewolucja tak – sowiecki wersja komunizmu w Polsce: nie …..”). Twórcy (intelektualiści ) naiwnie wierzyli, że władza będzie brała pod uwagę głos Polaków i autorzy delikatnie próbowali wskazywac niektóre błędy rewolucji. Utoworzono nawet międzynarodowe oddziały wojskowe do walki z „białymi”. Ale w tych czasach siedzenie „okrakiem na barykadzie” nic nie dawało i tygodnik został zamkniety po kilku tygodniach. Bolszewicy pewni swojego sukcesu nie chcieli się dzielic władzą.

Oto cytat ze SPARTAKA ( nr. 5 z 28 marca 1920 roku): „…. stworzenia w oparciu o 300 tys. Polaków przebywających na Syberii, głównie byłych żołnierzy
5 Dywizji gen. Czumy i ochotniczych oddziałów Armii Czerwonej, jednostek wojskowych, które ruszą ku granicom Polski, by dopomóc polskiemu
proletariatowi zrzucić wiekowe okowy klerykalno – burżuazyjnego ustroju””

Z dzisiejszego punktu widzenia SPARTAK był naiwnym przedsięwzięciem pod względem politycznym. Ale wówczas, w dymiącym tyglu ideii od komunizmu, przez socjaldemokrację, anarchię, po najbardziej egzotyczne ideologie … był postrzegany inaczej.

Klaudia, Aleksander, Izydor 1922r.

Klaudia, Aleksander, Izydor 1922r. Spokojne życie po wojnie domowej.

Opisane wydarzenia historyczne są bardzo istotne w genealogii rodziny OBERHARD. Decyzje jakie podjął wówczas Gustaw Izydor Oberhard , były swoistym punktem zwrotnym (chociaż wówczas nic na to nie wskazywało) , a którego skutki odczuły nastepne pokolenia.

Izydor Gustaw Oberhard miał wszelkie dane, aby wraz z rodziną powrócic do Polski. Był jeńcem wojennym, jako naukowiec miał wielu przyjaciół na Uniwersytetach: Lwowskim i Warszawskim. Był wreszcie bohaterem I Brygady Legionów Polskich Józefa Piłsudskiego i PPS-owcem, więc prawdopodobnie w nowej Polsce czekała go kariera i odznaczenia, a to przekładało się na spokojne, dostatnie życie i i rentę.
Tak się jednak nie stało.

Pamietnik Kaludii Oberhard 1922.

Pamietnik Kaludii Oberhard 1922.

Nowy porządek, rzutkie bolszewickie hasła, złudne poczucie wolności, możliwość zaistnienia w nowej społeczności i prawdopodobnie pochlebstwa,
lub (i) groźby ze strony bolszewików, a także wizja prowadzenia własnych badań naukowych, przyczyniły sie do decyzji o pozostaniu w Rosji.
Być może był tez już zwyczajnie zmęczony wieczną tułaczką, rozpoczynaniem wszystkiego od nowa i pragnął stabilizacji „tu i teraz”. Po zakończeniu wojny
domowej (1922 rok) rodzina Oberhard funkcjonowała spokojnie w nowej rzeczywistości, a Gustaw Izydor Oberhard dzielił czas między badania naukowe,wykłady na Uniwersytecie Irkuckim i grą na skrzypcach o czym wspomina w swoim pamiętniku Klaudia Oberhard (Kałusowska). W pamiętniku przewijają sie nazwiska muzyków opery oprócz Izydora Oberhard także: Grigorjew, Peakelshill, Simonowa, Birgola-Biadunicka (?), Mielwiejewa, Rasunszyna, Balabina, Speranski, Kantin – sama intelektualna smietanka „nowego” Irkucka.

Izydor Oberhard. 1937 rok. Przed aresztowaniem przez NKWD.

Izydor Oberhard. 1937 rok. Przed aresztowaniem przez NKWD. Ostatnie zdjęcie.

Tak, czy inaczej była to decyzja śmiertelna w skutkach.
15 marca 1938 roku . zostaje rozstrzelany za zdradę narodu radzieckiego w sfingowanych procesach po zabójstwie Kirowa. W akcie oskarżenia „jako
wroga ludu” figurują informacje o Grupie SPARTAK i udziale Izydora Gustawa Oberhard w tej nie do końca  przychylnej komunistom organizacji . Zamordowanie przez bolszewików  NKWD Izydora Oberhard miało szereg następstw i praktyczny rozpad rodziny: napiętnowanie jego dzieci mianem „wrogów ludu” i usuniecie z uczelni medycznej Aleksandra II, oddanie do domu dziecka jego kilkuletniej córki Irenki (zaopiekowała się nią później Klaudia), śmierć Klaudii i Irenki, szlak bojowy Aleksandra od Lenino do Berlina.….

Jedno z wydań opisujące dorobek naukowy Izydora Oberhard ) w 100 lecie urodzin

Jedno z wydań opisujące dorobek naukowy Izydora Oberhard ) w 100 lecie urodzin

Nikła pociechą, był fakt rehabilitacji Izydora Gustawa Oberhard w 1959 roku przez Moskiewski Sąd Wojenny.

Na szczęście doceniony został naukowy dorobek Izydora Oberhard. Jego prace aktualne są do dzisiaj, a w samej Rosji wydano wiele broszur opisujących jego dokonania. Był pionierem w w dziedzinie farmacji, biochemii, botaniki, dietetyki, współpracował z najlepszymi naukowcami w Europie i to własnie głownie dzieki nauce przeszedł do historii.

 

Cezary Kałusowski w Aleksandrowsku – obraz Józefa Baerkmana

Cezary Kalusowski w 1863 roku

Cezary Kalusowski w 1863 roku

” Badanie dziedzictwa własnej rodziny jest zadaniem o wiele trudniejszym, niż zajmowanie się genealogią w ogóle. Wynika to z faktu, że oprócz samej faktografii i dat, najistotniejsze są szczegóły, często nie skutkujące niczym istotnym ( jak przy badaniach historycznych) , ale konieczne dla zrozumienia myśli, postępowania, czy odczuć naszego przodka. W szerszym pojęciu genealogicznym zapis, że ktoś urodził sie danego dnia i ożenił 20 lat później jest wystarczający. Ale w ciągu tych dwudziestu lat miał dzieciństwo, wigilie, urodziny, kochał , był kochany, szczęśliwy …. etc.

Te szczegóły, nieistotne dla historyka, są niezbędne dla poznania bliskich osób żyjących wcześniej. Podstawowa trudność, polega na braku źródeł dokumentujących drobne zdarzenia. Kierunek poszukiwań wyznaczają archiwa rodzinne, ale jak mówią „palec wskazujący księżyc, to jeszcze nie księżyc”…..”

Ciernie i kwiaty. Powrót z robót w cegielni  Józef Baerkman

Ciernie i kwiaty. Powrót z robót w cegielni Józef Baerkman

Czasem jednak sie udaje. Józef Baerkman ( Barkman ), powstaniec 1863 roku, został skazany, podobnie jak Cezary Kałusowski na ciężkie roboty w obwodzie nerczyńskim w Aleksandrowsku. Był absolwentem nauk matematyczno-przyrodniczych i malarzem. Isnieje przypuszczenie, że Józef Baerkman i Cezary Kałusowski część drogi do Aleksandrowska przebyli razem.

Namalował wiele obrazów temetycznie związanych z zyciem zesłańców. Na jednym: „Ciernie i kwiaty. Powrót z robót w cegielni” umieścił swoich towarzyszy w tym Cezarego Kałusowskiego. Prawdopodobnie Cezary Kałusowski wystepuje też na drugim obrazie : „Amatorski teatr zesłańców polskich na Syberii” , gdzie w formie alegorii umieścił wizerunki ok. 80 postaci, które były w tym czasie na zesłaniu ( chociaz niekoniecznie  d o k ł a d n i e   w tym samym czasie i na tym konkretnie przedstawieniu).

Teatr zesłańców..... Józef Baerkman

Teatr zesłańców….. Józef Baerkman

Niestety, umieścił  na odwrocie akwareli „Amatorski teatr ….. ” opisy tylko 26 osób. Pozostałe nie zostały zidentyfikowane, chociaż z całą pewnością  mają imiona i nazwiska. Być może jest wśród nich i Cezary Kałusowski.

” Ciernie i kwiaty. Powrót z robót w cegielni ” dotyczy okresu lat 1864 – 1866 (?), gdy przebywali tam zarówno Baerkman jak i Kałusowski. Na akwareli, Cezary Kałusowski prowadzi drugą parę wołów, sam Baerkman siedzi nad wodą.

Warto dodac, że nazwa kary tzw „ciężkich robót ” w Aleksandrowsku, czy innych syberyjskich osadach była myląca. Aby ją odbyć, należało przedtem pokonac ok 7000 km (!), najczęściej pieszo, w ekstremalnych warunkach pogodowych, bez leków i przy głodowych racjach żywności. Zesłańcami byli nie tylko ludzie młodzi i zdrowi, ale ranni (Józef Baerkman wędrował o kulach), kalecy, starcy, kobiety i dzieci.
Część rodzin decydowała się dołączyć do swoich bliskich i wędrowała wraz z nimi.
W efekcie tego swoistego ludobójstwa z ok 60.000 zesłanych, do kraju po odbyciu kary powróciło ok. 20.000 osób (1/3).

Józef Baerkman ok. 1866 r

Józef Baerkman ok. 1866 r

Chociaż alegoryczny malunek ” Ciernie i kwiaty. Powrót z robót w cegielni ” przedstawia dość idyliczny obraz zesłańców ( jeden z nich wznosi nawet toast ) rzeczywistość była o wiele cięższa. W 1866 roku wybuchło tzw. powstanie zabajkalskie, w którym udział brał także Cezary Kałusowski wraz z kilkuset innymi twarzyszami. Po jego upadku wraz z grupą ok. 100 uczestników został wysłany do miejscowości Ołonok. W 1870 roku pozwolono mu osiedlić się w Irkucku.

Józef Baerkman w 1884 roku wrócił do Polski. W 1913 roku we Lwowie została zorganizowana wystawa gdzie zaprezentowane zostały jego dzieła, a uczestnicy wystawy zgotowali mu burzliwą owację.

Zmarł prawdopodobnie w 1919 roku w Skierniewicach.

Cezary Kałusowski – jak już było opisane ożenił się w latach osiemdziesiątych XIX wieku z wdową Anną Judin. Anna Judin miała już z poprzedniego małżeństwa 2 dzieci: Michała Judin i Anne Judin. W związku z Cezarym Kałusowskim, na świat przyszło jeszcze czworo: Aleksander Kałusowski, Antonina Kałusowska, Maria Kałusowska i Klaudia Kałusowska. Maria i Klaudia po smierci ojca (1909) prowadziły aptekę w Irkucku. W 1917 – Klaudia –  wyszła za Izydora Gustwa Oberhard.

 

Kazimierz Dolny nad Wisłą – Tarłowscy – u źródła. Fotografie.

Tarłowscy r. 1918 Kazimierz Dolny nad Wisła

Tarłowscy r. 1918 Kazimierz Dolny nad Wisła. Dom na Szkolnej.

” Stanisław , Józefa TARŁOWSCY i ich dzieci.. Nie znajdziesz o Nich słowa w lakierowanych folderach wspólczesnego Kazimierza nad Wisłą. A przecież to oni, jak i setki innych mieszkańców tego miasteczka stanowili „sól tej ziemi”. Od ponad wieku rodzili sie tam, zyli i umierali. Nie było w tym nic spektakularnego. Nie pisano o Nich książek, nie wybudowali kamienic, ale wniesli ” to coś” bez czego nie byłoby dzisiejszego Kazimierza. Jesli jesteś turystą, którego zręczni przewodnicy przegnali przez Rynek, kazali się wdrapać na basztę i Górę Trzech Krzyży, z przerwa na posiłek w ogródku piwnym – pomyśl chwilę o  PRAWDZIWYCH mieszkańcach Kazimierza nad Wisłą, którzy tworzyli dzisiejszy kurort.”

INFO: Nie znamy dokładnych dat. W 1872 roku Trojanowski Łukasz i Agnieszka Niezabitowska wzięli slub w Karczmiskach. Z ich związku na świat przyszło dwoje dzieci: Bolesław i Józefa Stanisława Trojanowska. Nasza opowieśc dotyczy rodziny załozonej przez Józefe Stanisławę Trojanowską.

Oto kilka fotek rodzinnych z lat 1918 – 1939. Wyblakłych i podniszczonych, ale niosących wyraźny przekaz o najważniejszychj rzeczach: rodzinie, przemijaniu i miłości do własnego dziedzictwa. Tych ludzi już nie ma – odeszli , tak jak nie ma „tamtego” Kazimierza Dolnego nad Wisłą: spokojnego, sielskiego, bez warkotu motorów, krzyków podpitych turystów i kolorowych reklam , znaków zakazu wszystkiego itd. Ale osoby na fotografiach wydają się szczęśliwe i zadowolone…….

„Na  zdjęciach znajdują się Tarłowscy: Stanisław, Józefa, Irena, Klementyna, Adam, Kazimierz, Maria, Irena, Kunegunda. Na fotce Szkoły Rzemiosł widoczny jest Stanisław Wołosowicz -mąż Ireny Tarłowskiej. Jest też Franciszka Oberhard

Skwer 1938. Kazimierz nad Wisla

Skwer 1938. Kazimierz nad Wisla

Wycieczka 1933. Kazimierz nad Wisla

Wycieczka 1933. Kazimierz nad Wisla

Stanislaw Tarlowski 1932 Kazimierz Dolny

Stanislaw Tarlowski 1932

Dom Tarłowskich. Lata 50-e XX wieku. Na zdjęciu Ewa Tarłowska, Magda i Jerzy Pomorscy. Fot. Bolesław Tarłowski

Dom Tarłowskich. Lata 50-e XX wieku. Na zdjęciu Ewa Tarłowska, Magda i Jerzy Pomorscy. Fot. Bolesław Tarłowski

Wycieczka motocyklowa 1932

Wycieczka motocyklowa 1932

Klementyna i Irena Tarłowskie 1961

Klementyna i Irena Tarłowskie 1961

 

Irena Wołosowicz ( Tarłowska ) 1923 Kolo Młodziezy Wiejskiej Uczącej Kazimierz nad Wisłą

Irena Wołosowicz ( Tarłowska ) 1923 Kolo Młodziezy

Szkoła Rzemiosł 1925 Kazimierz Dolny nad Wisła

Szkoła Rzemiosł 1925 Kazimierz Dolny nad Wisła

Tarłowsy 1933 Kazimierz Dolny nad Wisła

Tarłowscy 1933 Kazimierz Dolny nad Wisła

Cezary Kałusowski – zesłaniec – droga na Sybir 1864.

Pozegnanie z Europa. Aleksander Sochaczewski

Pozegnanie z Europa. Aleksander Sochaczewski ( slup graniczny pomiedzy Europa i Azja )

Za działalność w Organizacji Narodowej i udział w Powstaniu Styczniowym, Cezary Kałusowski, szlachcic zamieszkały na Litwie ( urodzony w powiecie oszmiańskim koło Wilna w 1836 roku, mieszkający i  działający w obwodzie grodzieńskim ) został skazany wyrokiem sądu na kare 8 lat cieżkich robót w Aleksandrowsku na Syberii. Był jednym z 60.000 polskich zesłańców po 1863 roku.. W 1868 roku został ułaskawiony i ponownie aresztowany – za udział w tzw. powstaniu zabajkalskim, oraz zesłany do miejscowości Ołonk ( na północ od Irkucka ). Współwięźniowei w Ołonku wspominają medyczne umiejętności Cezarego Kałusowskiego, który leczył swoich towarzyszy niedoli i okoliczną ludność. I to prawdopodobnie przyczyniło się do złagodzenia wyroku i zgode na przeniesienie do Irkucka.

Cezary Kałusowski zesłanie 1863

Cezary Kałusowski zesłanie 1863

W 1870 zamieszkał w Irkucku. Mając dożywotni zakaz powrotu do Polski wiódł początkowo burzliwe zycie jako poszukiwacz złota, a gdy się dorobił, załozył Fabrykę Wód Mineralnych i otrzymał pozwolenie na pracę w zawodzie farmaceuty. W latach osiemdziesiątych XIX wieku poznał Annę Judin, ożenił się i załozył rodzinę.Był znaną osobą w Irkucku, prowadził działalnośc charytatywną, doskonałym aptekarzem – włascicielem Miejskiej Apteki od 1895 roku. Mial 3 dzieci: syna i dwie córki. Jedna z nich Klaudia rozpoczyna irkucki wątek rodzinnej histori OBERHARD. Zmarł w 1909 roku jako szanowany obywatel, patriota. Nigdy nie dane było mu zobaczyć ponownie Polski.

Cezary Kałusowski 1864

Cezary Kałusowski 1864

„Całkiem przypadkiem, w starym czasopiśmie Przegląd Powszechny z 1894 roku pojawiło się nazwiski Cezarego Kałusowskiego w zamieszczonych tam wspomnieniach innego zesłańca: Jerzego Kraskowskiego. Jest to fragment pamiętnika z maja 1864 roku, dotyczącego drogi zesłańców do Omska. Gnani przez rosyjskich zołnierzy Polacy, pokonywali wielotysięczne trasy w trudnych do opisania warunkach chłodu, głodu i wycieńczenia. Tysiace z nich umierało w drodze na Sybir.

W grupie prawdopodobnie był także Józef Baerkman ( malarz )- także skazany na ciężkie roboty – podobnie jak Cezary Kałusowski był gnany do Aleksandrowska. Wiele lat później namalował obraz ” Amatorski teatr zesłanców polskich na syberii” w formie alegorii, gdzie przedstawił najbardziej znanych zesłańców min C. Kalusowskiego.

Cezary Kalusowski w 1864 roku

Cezary Kalusowski ok. 1864 roku

System transportu opierał sie na stanicach, gdzie więźniowie nocowali i gdzie łączono transporty zmierzające w tym samym kierunku. Jerzy Kraskowski opisuje własnie taką sytuację, gdzie płączono dwie grupy zesłańców : jego i drugą złozoną z osób o nazwiskach: Jan Lickindorf, Witold Strzemiński, Antoni Jasiewicz, Wincenty Rakoczy, Augustyn Suryn, Wincenty Szuwalski, Cezary Kałusowski, Alfred Zawadzki, Jan Wilbik, Floryan d’Artuzi.

Cezary Kalusowski i Anna Kalusowska ( z d. Judin )

Cezary Kalusowski i Anna Kalusowska ( z d. Judin ) ok 1908 roku Irkuck

Cezary Kałusowski, który miał skierowanie do Aleksandrowska, prawdopodobnie po dotarciu do Omska dołączył do innej grupy którą tam zmierzała.”

Ta krótka notatka opisana w pamiętniku Jerzego Kraskowskiego w zupełności pokrywa się z dokumentami w archiwum rodzinnym i przekazem miedzypokoleniowym o niezwykłym człowieku jakim był Cezary Kalusowski – jeden z protoplastów rodziny Oberhard.

Lwowskie apteki Aleksandra OBERHARD XIX – XX wiek

„Druga połowa XIX wieku. Okres fascynacji nauką i wiara, że jest ona panaceum  na wszystkie bolączki ludzkości. Kilkanascie lat temu wynaleziono rower, maszynę do szycia, znaczki pocztowe, rewolwer i telegraf, zapałki, fotografie, strzykawki i igły lekarskie. Tysiące nowych wynalazków jest właśnie opracowywanych:
samochód, nitrogliceryna, telefon, czy fonograf…. Wkrótce wszyscy zaczną korzystać z kinematografu i radia, a życie zacznie ratować aspiryna…”

APTEKA POD ZGODA Lwow Zamarstynowska 38 - dzisiaj

APTEKA POD ZGODA Lwow Zamarstynowska 38 – dzisiaj

Lwów, był wówczas miastem szczególnym, siedliskiem wielu narodowości i idei, ale i miejscem, gdzie emocje zwiazane z historią tego rejonu, oraz podziały na
biednych i bogatych tworzyły swoistą beczkę prochu. Był tez dynamicznie rozwijajacym się ośrodkiem wiedzy ( Uniwerytet Lwowski ) i kultury ( Teatr Miejski ). Ze względu na swoje położenie geograficzne, był swoistym barometrem na wszelkie nowe idee: polityczne, technologiczne i obyczajowe.
Lukrowany, sentymentalny opis Lwowa z okresu międzywojennego powstał później i nijak się miał do XIX – o wiecznego miasta w którym żyła rodzina Oberhard.

Aleksander i Krolina Oberhard ( Finkelstein von ) ok 1875 r

Aleksander i Krolina Oberhard ( Finkelstein von ) ok 1875

Urodzony we Lwowie w 1857 Aleksander I Oberhard pochodził zamożnej rodziny i prawdopodobnie dzieciństwo spedził w rodzinnym mieście. Rodzice, zadbali o
ogólne, staranne wykształcenie swojego jedynaka. Dość szybko dostrzegli muzyczne zdolności Aleksandra i jego zamiłowanie do gry na skrzypcach, zatrudniając Nalepszych nauczycieli muzyki. Jako dwudziestoletni młodzieniec wysłany został do Wiednia, gdzie rozpoczął i ukonczył studia w dziedzinie farmacji, otrzymując tytuł magistra. Tam też poznał swoja przyszłą żonę, Karolinę Finkelstein, córkę Gustawa i Fany. Pobrali sie prawdopodobnie na początku lat osiemdziesiątych XIX wieku.

” Były dwie drogi na otrzymanie uprawnień aptekarza w tamtym czasie.

Dom rodziny OBERHARD Zamarstynowska 28 ( dzisiaj )

Dom rodziny OBERHARD Zamarstynowska 28 ( dzisiaj )

Jedna polegała na kilkuletnim terminowaniu w aptece przez absolwenta szkoły (
odpowiednika dzisiejszej szkoły średniej ) i egzaminie przed „Gremium Aptekarskim Obwodowym” (Ignacy Łukasiewicz tak własnie został aptekarzem). Pozwalało to na samodzielną pracę w aptece z pewnymi ograniczeniam ( nie wolno było samemu tworzyć nowych leków ). Drugim sposobem było skończenie studiów na wydziale farmacjii i otrzymanie tytułu magistra farmacji. Ta opcja wymagała dużego wysiłku, zdolności, a przede wszystkim pieniędzy – stąd niewielka liczba magistrów farmacjii we Lwowie.”

Gazeta Lwowska 1907. Apteki Aleksandra Oberhard

Gazeta Lwowska 1907. Apteki Aleksandra Oberhard

Aleksander I Oberhard i jego żona Karolina osiedli we Lwowie. Byli młodzi, piękni, wykształceni i jak na tamte czasy zamożni. Tytuł magistar farmacji ( na ok 100.000 mieszkanców Lwowa posiadało go wtedy może kilkudziesieciu ) pozwalał Aleksandrowi I wybierac wśród najlepszych posad.
Aleksander rozpoczął pracę w aptece „Pod Srebrnym Orłem” której właścicielem był Zygmunt Rucker ( farmeceuta i przemysłowiec ), gdzie po kilku latach pełnił funkcję kierownika. Oberhardowie posiadali kilka nieruchomości wniesione do wspólnego majatku przez Karolinę, która z kolei odnalazła swoje posłannictwo w
nauczaniu szkolnym. Uzdolniony muzycznie Aleksander I grywał zawodowo na skrzypcach w orkiestrach symfonicznych. Gdy urodziły się dzieci ( Izydor: 1888 i Irena: 1893 ),

Aleksander Oberhard we władzach aptekarskich 1907

Aleksander Oberhard we władzach aptekarskich 1907

Oberhardowie stanowili zamożną, mieszczańską rodzinę, aktywnie uczestniczącą w zyciu społecznym Lwowa i o której wspominano w Gazecie Lwowskiej przy  róznych okazjach.

Wielokrotnie wymieniano ich jako bezinteresownych filantropów. Aleksander uczestniczył też we władzach szeregu organizacji aptekarskich i kasy chorych.
Należy sądzić, że to własnie wspólna pasja do nauki i wiedzy, a także poczucie misji pomagania innym u Karoliny i Aleksandra była ważnym spoiwem ich małżeństwa. Obydwoje dbali o to, aby ich dzieci
zostały starannie wykształcone. Izydor, podobnie jak jego ojciec był doskonałym skrzypkiem i biegle władał obcymi językami.
Byli awangardą rozwijającej się wówczas klasy średniej, Swoją pozycję zawdzięczali pracy i wykształceniu, oraz przestrzeganiu moralnych zasad, co nie było łatwe w tak zróżnicowanym socjalnie i narodowościowo Lwowie.

Apteki Aleksandra Oberhard (stara mapa Lwowa)

Apteki Aleksandra Oberhard (stara mapa Lwowa)

W 1907 roku, Aleksander postanowił założyć DWIE apteki. Jedną główną, położoną w doskonałej lokalizacji przy ul Zamarstynowskiej 38 i drugą ( prawdopodobnie jako
filę ) przy skrzyżowaniu ul Gródeckiej i Bema ( obie ulice już nie istnieją ). Filia w założenie – mieszcząca się w okolicy koszar wojska – miała obsługiwać głownie
wojskowych. O ile plan utworzenia apteki ” Pod Zgodą ” przy Zamastynowskie był ekonomicznych sukcesem, o tyle placówka nastawiona na obsluge wojska
rozczarowała. Po prostu wojskowi nie mieli pieniędzy, tracąc otrzymany żołd na rozrywki.

Karolina Oberhard lista uchodzcow ze Lwowa 1914

Karolina Oberhard lista uchodzcow ze Lwowa 1914

W 1911 roku, Aleksander zaczyna mieć problemy ze zdrowiem. Ma 54 lata. Choruje na cukrzycę, a to oznacza wyrok śmierci. Insulina zostanie odkryta dopiero w 1922 roku. On, znany filantrop i aptekarz, który przez całe życie pomagał innym wie że wkrótce odejdzie. Izydor pomaga ojcu w pracy, ale apteka stworzona  przez Aleksandra wymaga cięzkiej pracy i twórczej pasji, a Izydor ma inne, ważniejsze sprawy na głowie, takie jak „ratowanie świata”.
Apteka „Pod Zgodą „ była jedną z bardziej znanych we Lwowie i funkcjonowała jeszcze krótko po śmierci Aleksandra I, prowadził ją jego syn Izydor. Później,
prawdopodobnie pod koniec 1912 roku została sprzedana. Izydor, całkowicie pochłonięty ideami  społecznymi kończy ze spokojnym , mieszczańskim życiem i wyrusza walczyć w polskim wojsku.

Irene Oberhard wraz z bratem Izydorem - ok. roku 1903. Lwow.

Irene Oberhard wraz z bratem Izydorem – ok. roku 1903. Lwow.

” Trudno oceniać powody, dla których Izydor Gustaw Oberhard – wykształcony i zdolny 24 -o latek z mieszczucha przeistoczył sie w wojownika. Czy zachłysnął sie lewackimi rewolucyjnymi ideami mającej nadejść rewolucji, czy dał się uwieść socjalistycznym opowieścim Daszyńskiego i jego partii PPSD wspólpracującej z władzami Austrii ( zaborcą ), czy po prostu zaszumiała mu w głowie myśl o romantycznej przygodzie. Faktem jest, że zlikwidowanie rodzinnej apteki stało sie początkiem końca lwowskiej historii rodziny Oberhard. „

Rodzina rozpada się, a schorowana Karolina wyjeżdża ze Lwowa do odziedziczonego po swojej matce mieszkania w Wiedniu. Jej córka Irena Oberhard, z niewiadomych powodów i w niejasnych okolicznościach pod przybranym nazwiskiem, potajemnie bierze ślub z Arnoldem Felickim ( Feld ) .

Wieden kamienica.. Ostatnie miejsce pobytu Karoliny Oberhard. Zdjecie wspolczesne.

Wieden kamienica.. Ostatnie miejsce pobytu Karoliny Oberhard. Zdjecie wspolczesne.

Kilka miesięcy później, po tych wydarzeniach rozpoczyna się I Wojna Światowa.

Karolina Oberhard spędza ostatni rok życia w swoim mieszkaniu, w Wiedniu pod adresem Wollzeile 31. Przed samą smiercią, odwiedza ją córka Irena, będaca w  ciąży. Przebywa z matką prawdopodobnie do samej śmierci ( 9 sierpnia 1915r ). Uczestniczy w pogrzebie.

Pozostaje w Wiedniu aż do końca wojny, później wraca do Lwowa. Lecz jest to już inny świat i całkiem inne rodzinne historie, toczące się oddzielnie i oddalone od siebie o tysiące kilometrów.

 

Aleksander OBERHARD II – powrót do korzeni. Polska !

„Patrząc z perspektywy czasu, lata 1943 – 1945 były decydujące o dalszym istnieniu całej gałęzi rodziny OBERHARD. Aleksander II Oberhard był ostatnim męskim potomkiem tej linii. Jakie szanse przeżycia ma zdesperowany dwudziestolatek na pierwszej linii frontu w czasie II Wojny Światowej ?. Pamiętajmy, że wówczas w jednej bitwie ginęło dziennie, od kilkunastu do kilkudziesięciu tysięcy żołnierzy !.”

Jest rzeczą co najmniej intrygującą , jak mało zależy od nas samych i jak los rozdaje karty w grze zwanej „życiem”. Gdy w 1963 roku za udział w Powstaniu Styczniowym, Cezary Kałusowski został zesłany w głąb Rosji – marzył i pewnie wierzył, że wróci do Polski. W końcu inni powstańcy po latach i odbyciu carskich wyroków powracali do rodzinnego kraju. Także Izydor Oberhard, który trafił do rosyjskiej niewoli po bitwie pod Marcinkowicami nie przypuszczał, że pozostanie w Rosji ( ZSRR ) do końca życia. Polska to była ich ojczyzna, ich dzieciństwo i groby bliskich. Zostawili wszystko co człowiek kocha najbardziej: Wigilie  polskia literatura, polską tradycję i historię. Byli ludźmi wykształconymi i ich marzenia sięgały dalej niż względnie wygodne zycie na obczyźnie. Matka Aleksandra II – Klaudia ( córka Cezarego Kałusowskiego i żona Izydora ) wszczepiła synowi miłość do dalekiej Polski, mając nadzieje, że chociaż on zrealizuje kiedyś marzenia dziadków i rodziców.

Gdy w Polsce i Europie trwała jeszcze euforia z pokonania Niemiec i zakończenia wojny historia swiatowa znowu zaczęła mieszać losy rodziny Oberhard.

Michal Zymierski - zgoda na obywatelstwo polskie dla Aleksandra II Oberhard

Michal Zymierski – zgoda na obywatelstwo polskie dla Aleksandra II Oberhard

Formalnie, Aleksander II był obywatelem radzieckim, mimo że był żołnierzem Wojska Polskiego. Konferncja Jałtańska ( luty 1945 ) zobowiązywała Stalina do przystąpienia ZSRR do wojny na Dalekim Wschodzie. Oznaczało to przerzucenie milionów żołnierzy z Europy na wschód. A żołnierzy brakowało, bo starty poniesione przez Związek Radziecki były olbrzymie. Brakowało też siły roboczej dla odbudowania zniszczonej gospodarki. Zaczęto więc wycofywać z Wojska Polskiego obywateli radzieckich – także tych, ktorzy kilka lat wczesniej byli „wrogami ludu”. Było to tym łatwiejsze, że Związek Radziecki otrzymał „zwierzchnictwo” nad Polską. Tysiące polskich żołnierzy z dnia na dzień otrzymywało rozkazy powrotu do Moskwy. Aleksander II Oberhard był jednym z nich.

Przyznanie obywatelstwa polskiego Aleksander II Oberhard

Przyznanie obywatelstwa polskiego dla Aleksandra II Oberhard

W koncu 1945 roku, Aleksander II rozpoczął starania dotyczące otrzymania polskiego obywatelstwa. Warunkiem była zgoda osobiście podpisana przez marszałka polski Michała Żymierskiego. Nikt niższy rangą nie miał prawa o tym decydować. W 1948 roku taką zgodę Żymierski podpisał. Zamieszczony w tekście  dokument ma unikatowy charakter. Wydano ich niewiele, ponieważ jak można tam wyczytać, każda zgoda wymagała omówienia i także zgody na poziomie rządowym pomiedzy Polską a ZSRR.  Procedury trwały rok i 25 listopada obywatelstwo polskie zostało przyznane. 5 dni później wziął ślub z Franciszka Wołosowicz. 17 lutego 1950 roku urodził im się syn Aleksander III Oberhard.

Aleksander OBERHARD II – Sielce, Lenino, forsowanie Odry, Berlin – POLSKA ( do 1950 roku )

„W 1943 roku sytuacja Aleksandra II Oberhard była tragiczna. Samotny i bez perspektyw na przyszłość.  Rozstrzelanie ojca ( Izydor Oberhard ), wydalenie ze studiów medycznych,  smierć matki i przyrodniej siostry (Klaudia i Irenka),  etykieta „wroga ludu” i związany z tym ostracyzm znajomych ( nie zasługiwał na mobilizacje w armii radzieckiej ), brak kontaktu z siostrą zesłana „gdzies w głąb kraju „, praca pod specjalnym nadzorem w Kazachstanie – wszystko to determinowało decyzję aby uciec do Polski – kraju który znał tylko z opowiadań rodziców i książek.”

Aleksander Oberhard II rok 1945

Aleksander Oberhard II rok 1945

W maju 1943 roku w Sielcach na Oką sformowano 1 Polska Dywizja Piechoty im. Tadeusza Kościuszki. Aleksander II Oberhard zabrał ze sobą kilka zdjęć, pamietnik Klaudii i zaciągnął sie do polskiego wojska. Brał udział we wszystkich ważnych bitwach jako żołnierz piechoty, później jako kierowca czołgu. Uczestniczył tez w najwazniejszej: zdobycie Berlina.
Był bohaterem. Nie tylko walczył, ale i przeżył. Był w pierwszej linii, nie chował się jak późniejsi polscy przywódcy PRL-u Ochab, Sokorski, Minc za funkcjami dowódców oświatowych, politycznych etc. Dwukrotnie ranny, wracal po krótkich okresach rekonwalescencji do swojego oddziału. Gdy inni

Fragment ksiazki LENINO Henryka Huberta

Fragment ksiazki LENINO Henryka Huberta

bogacili sie na wojnie zabierając wrogom złote obrączki, obiektywy aparatów fotograficznych, zegarki etc. , aby ustawic się materialnie w czasach pokoju, Aleksander II Oberhard w 1945 roku mial przy sobie jedynie stare fotki rodzinne i garśc medali za odwagę.

” W II Wojnie Światowej zginęło 55 milionów ludzi. Dzis łatwo oceniać tamte czasy, siedząc za klawiatura komputera. Łatwo chwalić sie swoimi generalskimi szlifami otrzymanymi w czasach pokoju, gdy strzela sie tylko na poligonie. Ale walczyc na polu bitwy i nie byc zabitym w wojnie totalnej to bohaterstwo podwójne.”

Aleksander Oberhard II rok 1946/1947

Aleksander Oberhard II rok 1946/1947

W 1945 roku przeniesiony został do Wojsk Ochrony Pogranicza, gdzie w stopniu porucznika i później kapitana WP pełnił funkcję dowódcy oddziału zwiadowczego w Trzebieży. W 1949 roku spełniło sie jego największe marzenie. Dostał polskie obywatelstwo. W 1946 roku poznał Franciszkę Wołosowicz. Zakochali się w sobie. Nie mogli sie jednak pobrać, ze wzgledu na brak polskiego obywatelstwa Aleksandra. Zrobili to zaraz po otrzymaniu dokumentów: w październiku 1949 roku wzięli ślub. W 1950 roku urodził im sie syn, któremu nadali imie Aleksander (III).

 

” Historia rodzinna zatoczyła krąg. Tysiące kilometrów i kilkadziesiat lat tułaczki rodziny Oberhard.  Ziściło sie marzenie

Aleksander Oberhard i Franciszka Wołosowicz rok 1947

Aleksander Oberhard i Franciszka Wołosowicz rok 1947

  dziadka Cezarego Kałusowskiego zesłanego po powstaniu styczniowym, matki Klaudii która wychowana w polskiej tradycji nigdy nie widziała ojczyzny, ojca Izydora żołnierza I Brygady Legionów Polskich Piłsudskiego osadzonego w syberyjskim obozie. Ich wnuk wrócił do Polski.”

Po wojnie rodził sie nowy świat. Radość tych co przeżyli, mieszała się z żalem po utraconych. Nowa władza wykorzystywała entuzjazm powstały po zakończeniu wojny dla swoich celów. Opowieści o Polsce, które Aleksander II slyszał z ust matki stawały się barwnym wspomnieniem, osadzonym gdzies pomiędzy mickiewiczowskim romantyzmem, a przygodą sienkiewiczowskiego „Potopu”.

Aleksander i Franciszka Oberhard 1950 rok

Aleksander i Franciszka Oberhard 1950 rok

Problemy codziennego życia, utrzymania rodziny, wychowania syna wyznaczały nową drogę w w smutnym szarym zyciu PRL-u. Ale dla kogoś kto nigdy nie zaznał stabilizacji, poczucia bezpieczeństwa i nudy codziennego dnia było jak „gwiazdka z nieba”. Normalne zycie. Tak po prostu.

Aleksander II Oberhard, od młodzieńczych lat związany z motoryzacją rozpoczyna prace w tworzonym przez siebie departamencie transportu. Z kilkoma podwładnymi jeździ po zrujnowanych Niemczech, gdzie za bezcen kupuje dla polskiego rządu ocalałe, zakonswerwowane limuzyny, odkopywane przez niemieckich chłopów za przysłowiową  puszke smalcu. Tak utworzona została pierwsza rzadowa flota samochodowa z której korzystal Bierut i jego ministrowie. W malym mieszkaniu na warszawskim Ksawerowie dalej toczy się historia rodziny Oberhard. …..

 

Kobiety z rodziny OBERHARD: Irena Wołosowicz z d. Tarłowska – kocha się tylko raz.

8 października 1899 roku w Siemiatyczach, urodziła sie Irena Marianna Tarłowska, córka Stanisława i Józefy ( z d. Trojanowska) Tarłowskich. Była jednym z 9 dzieci.

” Czytając zamieszczone niżej teksty, mozna się zastanowić nad zjawiskiem, które niektórzy nazywają losem, inni karmą, czy tao … Z jednej strony, toczy się historia rodziny Oberhard we Lwowie ( Aleksander, Izydor), w Irkucku (Cezary Kałusowski),  z drugiej pojwiają sie nowi bohaterowie, których za 50 lat połączy przeznaczenie … Jednak w roku 1899 dzieliły ich od siebie pół wieku i tysiące kilometrów … „

Irena i Stanislaw Wolosowicz - 1925 r

Irena i Stanislaw Wolosowicz – 1925 r

Pochodzący ze zubożałej szlachty Tarłowscy, przenoszą się na rodzinne włości do Kazimierza nad Wisłą ( Kazimierz Dolny). Gospodarstwo dobrze prosperuje, dzieci rosną i pomagają w pracy rodzicom. Irena kończy szkołę powszechną i zatrudnia się w sklepie w sąsiedniej Bochotnicy, a wieczorami uczęszcza na Uniwersytet Krzewienia Oświaty. I czyta …., bo ksiązki okazały się furtką do swiata marzeń i wyobraźni. Czyta nocami, przy świetle księżyca, bo jak sama przyznała po latach było warto, mimo, że pogorszył jej sie wzrok wczesnie zaczęła nosic okulary…

Irena Wolosowicz 1926r.

Irena Wolosowicz 1926r.

Patrząc na dzisiejszy kurort jakim stał się Kazimierz Dolny, trudno wyobrazić sobie, że 100 lat wcześniej była to niewielka osada, zamieszkała głównie przez biedotę żydowska, podobnie jak sąsiednie miejscowości. Stąd i nazwy : Parchatka etc.

Akt ślubu Irena Tarlowska i Stanislaw Wolosowicz

Akt ślubu Irena Tarlowska i Stanislaw Wolosowicz

W 1922 roku, poznała ucznia Szkoły Rzemiosł Budowlanych, rezerwistę, uczestnika ” cudu nad Wisłą” Stanisława Wołosowicza ( s. Szymona i Franciszki z d. Guczkowskich). Mieli po 20 lat, zakochali sie i w 1925 roku pobrali. Przenieśli sie do Warszawy, gdzie wiedli zycie dostatnie i spokojne, w 1929 roku urodziła im sie córka Franciszka. Lato spędzali w urokliwym Kazimierzu, gdzie mieli niewielki domek przy ulicy Szkolnej..

14 spokojnych lat, to i tak dużo jak na naszą rodzinę. W 1939 roku wybuchła wojna, Stanisław trafił do obozu koncentracyjnego, gdzie został zamordowany przez Niemców. W 1945 roku, Irena została sama, z 16-o letnią Franciszką i zrujnowanym mieszkaniem.

Kobiety z rodziny OBERHARD: Franciszka Oberhard z d. Wołosowicz – do 1950 r.

28 kwietnia 1928 roku, w Warszawie, przy ulicy Rakowieckiej przyszła na świat Franciszka Wołosowicz. Rodzice: Irena Wołosowicz z domu Tarłowska i Stanisław Wołosowicz. Pobrali się w 1925 roku.

Irena, Franciszka, Stanisław Wołosowicz - 1932r

Irena, Franciszka, Stanisław Wołosowicz – 1932r

Była ich jedynym dzieckiem. Chociaz świat powoli pogrążał się w kryzysie zmierzając do „czarnego wtorku” w 1929 roku, rodzinie Wołosowiczów wiodło się nieźle. Stanisław miał dobrze płatną posadę kierownika technicznego w Szkole Handlowej (obecnie uczelnia SGH) a Irena zajmowała się domem. Czas urlopu cała trójka dzieliła pomiędzy wyjazdy nad morze i w góry, a pozostałą część lata Franciszka spędzała w Kazimierzu nad Wisłą – gdzie rodzice Ireny mieli dobrze prosperujące gospodarstwo rolne. Sam Kazimierz Dolny, mekka artystów malujących urokliwe obrazki starych kamieniczek i niepowtarzalnych pejzaży wywarł na małym dziecku duzy wpływ – jeździiła tam aż do samej śmierci, prawie co roku.
Wraz z wybuchem II Wojny Światowej rozpoczęła sie okupacja Warszawy, a dla Franciszki skończyło się dzieciństwo. Stanisław – jako jeden z uczestników wojny polsko – sowieckiej i tzw. „cudu nad Wisłą” znalazł się w strukturach AK. Irena woziła broń i ulotki pod pozorem spacerów z córką. W Warszawie panował terror – uliczne egzekucje były na porządku dziennym. W 1943 roku Stanisław został zatrzymany i zesłany do obozu koncentracyjnego – oznaczało i jak sie później okazało – było – wyrokiem smierci.

Stanisław z Franciszką 1943 r - okupacja

Stanisław z Franciszką 1943 r – okupacja

Tuż przed Powstaniem Warszawskim matka, wraz z 16-o letnią Franciszką wyjechały do Kazimierza. Przejście frontu spędziły – jak większość mieszkańców miasteczka ukrywając sie w kazimierskich wąwozach. W 1945 roku wróciły do Warszawy zastając rozszabrowane, zniszczone mieszkanie. Wszędzie były zgliszcza, mogiły i leżące na ulicach ludzkie zwłoki. Przyszło też zawiadomienie o bohaterskiej smierci Stanisława Wołosowicza, który w heroicznym geście broniąc innego więźnia został zastrzelony przez hitlerowców. Dla młodej Franciszki był to cios, z którym nie mogła pogodzić się do końca zycia. W 1946 roku zgłosiła sie do pracy w sekretariacie Wojsk Ochrony Pogranicza, jednoczesnie rozpoczynając studia na Akademii Sztuk Pięknych. W 1947 roku poznała Aleksandra Oberhard – porucznika WOP – stacjonującego koło Szczecina. Stał się pierwszą i ostatnią miłością jej zycia. Nie bez znaczenia był fakt, że obydwoje przeszli przez wojenny koszmar, tracąc bliskich.

Franciszka Oberhard - zatrudniona jako modelka Mody Polskiej 1950 r.

Franciszka Oberhard – zatrudniona jako modelka Mody Polskiej 1950 r.

W 1948 roku, nie mówiąc nic matce, na dachu pociągu towarowego (tak kiedyś podróżowało sie na Ziemie Zachodnie) pojechała do swojego ukochanego, gdzie podjęli decyzje o ślubie. Aleksander został przeniesiony do Warszawy i obydwoje zamieszkali w jednopokojowym mieszkaniu na warszawskim Żoliborzu. Była kobieta niezwykłej urody. Przez kilka lat pracowała  jako modelka polskiego domu mody. W 1950 roku urodził im się syn, którego nazwali Aleksander. Aleksander ( jej mąż) uzyskał polskie obywatelstwo w 1949 roku ( przez fakt narodzin w Irkucku był traktowany przez władze jako obywatel radziecki). Pomimo straconej młodości i tragicznych przeżyć, mogli wreszcie zacząć życ normalnie: pracując, wychowując syna, chociaż w całkiem innej rzeczywistości niż mogliby przypuszczać …..

” … Wczytując się biografię rodziny OBERHARD,  na przestrzeni ostatnich 100 lat ( jakże niepełną, przecież ),  trudno oprzeć się uczuciu smutku. Wszystkie opisane losy i tragedie były zdeterminowane przez wydarzenia historyczne, chociaż członkowie naszej rodziny byli zwykłymi ludźmi i ich jedynym marzeniem było żyć w spokoju, mieć rodziny, wychowywać dzieci. Mieć szczęśliwe dzieciństwo, poczucie bezpieczeństwa, starość w otoczeniu bliskich. Zostało to im odebrane. Ci co przeżyli,  terror, wojny i powstania dalej z nadzieją i wiarą próbowali ocalić chociaż trochę  własnych marzeń i marzeń  swoich  poprzedników. Dlatego jeszcze jestesmy jako rodzina OBERHARD …. ”

 

O rodzinie Wołosowicz można przeczytać ( tutaj), ( tutaj), (tutaj), ( tutaj), ( tutaj)

Aleksander OBERHARD II – dzieciństwo i młodość ( do 1942 roku )

Aleksander OBERHARD II – syn Klaudii i Izydora – polskich zesłańców – urodził się w Irkucku 1 stycznia 1919 roku.
Trwająca od 2 lat wojna domowa w Rosji odbijała się dość nikłym echem w samym Irkucku. Miasto którego większość stanowili zesłancy i ich rodziny rozwijało się prężnie. Paradoksalnie status zesłańca jako buntownika przeciwko Rosji (carskiej) zmienił się. Dla nowej władzy byli to już nie buntownicy, a ludzie którzy walczyli z carskim wyzyskiem.
Dodajmy ludzie jak na tamte czasy wykształceni w przeciwieństwie do nowej robotniczej, rewolucyjnej władzy.

Irkuck 1923 - rodzina OBERHARD

Irkuck 1923 – rodzina OBERHARD

Pierworodny syn Klaudii i Izydora miał szczęśliwe dzieciństwo – tak przynajmniej opisuje je Klaudia w swoim
pamiętniku. Jako osoba na utrzymaniu męża, Klaudia mogła poświęcić wiele czasu na wychowanie i edukację syna. Zabierała go na publiczne koncerty (gdzie grywał na skrzypcach Izydor), do teatru i kina. Sama uczyła go języka polskiego, polskiej historii, czytała polskie książki. Wakacje maly Aleksander spędzał u krewnych poza Irkuckiem, w bajkowej scenerii dzikiej przyrody, niezniszczonej jeszcze przez cywilizację.
W 1923 roku rodzina OBERHARD przeniosła się do Leningradu. Małego chłopca zachwyciło nowe miejsce. Ulice pełne samochodów, elektryczne tramwaje, ruch i wreszcie rozmach z jakim żyli mieszkańcy metropolii szybko wyparło wspomnienia o urokliwym Irkucku.

Leningrad 1938 - rodzina OBERHARD

Leningrad 1928 – rodzina OBERHARD (Klaudia, Anna, Aleksander II, Izydor, ?)

Nie tylko Aleksandrowi nowy świat zawrócił w głowie. W 1928 roku Izydor rozwiódł się z Klaudią i wiekszość czasu przebywał w Moskiwie. W 1938 roku został zamordowany przez NKWD podczas prowadzenia na przesłuchanie za zdrade narodu radzieckiego.

W 1937 roku Aleksander zdał maturę i został studentem I roku Akademii Medycznej w Moskwie. Po śmierci ojca (1938) , został uznany za „syna wroga ludu” i wyrzucony z uczelni. Dostał też przydział pracy – „kopalnia złota wKazachstanie: kierowca”.

Aleksander II Oberhard 1935r Leningrad

Aleksander II Oberhard 1935r Leningrad

Trafił do bazy transportowej i jego pierwszym zadaniem było złożyć samochod do transportu złota. Auta przychodziły w formie paczek: silnik, śruby, tylny most, koła i inne metalowe elementy. Takie rzeczy jak kabina, skrzynia wykonywali kierowcy we własnym zakresie z drzewa. Silnik był na tzw. „gaz drzewny”, czyli wodór, metan itd. otrzymywany z zagazowanego drzewa, którego wkoło było pod dostatkiem. Do 1941 roku Aleksander woził złoto w wielkich konwojach złożonych z setek ciężarówek. Podróz w jedną stronę trwala około 3 dni – bez postojów. Baza transportowa mieściła się na totalnym zadupiu, aprowizacja była znikoma, jedynie co dostarczano regularnie, to beczki z wodą kolońską, którą pito przy byle okazji, zakąszając czym popadnie. Chociaż nie był to typowy obóz pracy ogrodzony drutami i tak nie było gdzie uciekać. Wkoło setki kilometrów zabójczej tajgi. W samej bazie transportowej, oprócz pracy ponad siły, choroby: malaria i szkorbut, których doświadczył także Aleksander II.

 

Aleksander II Oberhard 1938r Moskwa

Aleksander II Oberhard 1938r Moskwa

22 czerwca 1941 roku Niemcy napadły na ZSRR. Aleksander, jak wielu innych, zgłosił sie do punktu mobilizacyjnego, ale uznano że jako syn wroga ludu nie jest godny zginąć za Stalina.

„W 1941 roku wrócił do Leningradu, do Klaudii, która opiekowała się zabraną z domu dziecka córką Izydora: Irenką. W czasi blokady Leningradu, woził zapasy żywności poprzez zamarźnięte jezioro Ładoga. Jako cywilny ochotnik – nawet wtedy w tak dramatycznej sytuacji – Armia Czerwona dalej traktowała go jako wroga ludu. 10 kwietnia 1942 roku czekał po drugiej stronie jeziora na mająca przybyć w transporcie ewakuacyjnym swoją matkę Klaudię i przyrodnią siostrę. Nie spotkali się już. Niemiecka bomba trafiła w ciężarówke wiozącą cywilów – mimo oznaczenia czerwonego krzyża.”

Kobiety z rodziny OBERHARD: Anna Karolina Oberhard Griczkow – „córeczka tatusia”.

„Przegladając stare dokumenty własnej rodziny, jest się w sytuacji odmiennej od obiektywnego historyka badajacego przeszłość. Każde zdarzenie ma swój własny KONTEKST i punkt odniesienia: EMPATIĘ. Czytając pamiętnik pisany przez Klaudię Oberhard, dostrzegamy, że suchy zbiór faktów jest tylko tłem: ważne jest nie tylko co pisze, ale JAK pisze.

Anna Karolina Oberhard Griszkow 1959

Anna Karolina Oberhard Griczkow 1959

Pamiętnik prowadzony był 10 lat, wiec bez problemu mozna dostrzec emocje , jakie towarzyszyły autorowi podczas  pisania. Z czasem radość młodej matki i żony zanika, dziennik zaczyna przypominać faktografię. Fakt narodzin córki kwituje jednym zdaniem ” 16 czerwca urodziała sie Anna Karolina”. Koniec kropka.  Pozornie dziwne. Ale z perspektywy kobiety przeniesionej z prowincji do wielkiego miasta, rozczarowanej, oddzielonej od przyjaciół i znajomych,  profesorskiej kariery męża, łaczenia wielogodzinnej pracy w państwowej aptece z wychowaniem dzieci i rozpadajacego sie małżeństwa – staje się zrozumiałe.

2013 - spotkanie w domu kombatanta

2013 – spotkanie w domu kombatanta

Mówimy o latach dwudziestych ZSRR, latach terroru, głodu i eleiminowania tzw. 'wrogów ludu’ – którym mógł być kazdy…..  Na pierwszy rzut oka banalny życiorys Anny Karoliny, którym pewnie nie zainteresował by sie żaden badacz, pod płaszczem codzienności (mąż, dzieci, wnuki ) przedstawia kobietę dla której pasją było wywalczenie sprawiedliwości i ochrona tego, co dla  ludzi jest najwazniejsze: własna przeszłość, obraz dzieciństwa i tradycja z której sie wyrosło. Własne dziedzictwo. Oprócz pamiętnika Klaudii Oberhard, zachowała sie wieloletnia korespondencja pomiędzy Anną Karoliną, a jej bratem Aleksandrem – dokumenty te stały sie podstawą niniejszego wpisu.”

Pamietnik Klaudii Oberhard - wyjazd z Irkucka

Pamietnik Klaudii Oberhard – wyjazd z Irkucka 1923. Przedtem spędzili wakacje u Stanisława Woszczerowicza w Czeremchowie – wuja  Aleksandra Oberhard.

Anna Karolina Oberhard Griszkow 1961

Anna Karolina Oberhard Griczkow 1961. Anna, Aleksander, Fiodor, Michał

30 października 1923 roku rodzina OBERHARD przeniosła się na stałe z Irkucka do Leningradu (Piotrogród, Petersburg) . Podróż trwała 10 dni.  16.06.1924 roku urodziła się Anna Karolina Oberhard. Młodsza od swojego brata Aleksandra była ostatnią nadzieją rozpadajacego się małzeństwa Oberhard na kontynuacje związku. W 1928 roku Izydor rozwiódł sie i poślubił Zoje Anisimową. Perspektywa z jakiej patrza dzieci na swoich rodziców jest zawsze subiektywna i w efekcie, Anna Karolina była „ukochaną córeczka tatusia”, podczas gdy Aleksander czuł do ojca żal i uczuciowo zwiazany był z Kaludią. Faktem jest, że to własnie Anna Karolina Oberhard przez całe swoje zycie robiła wszystko, aby doprowadzic do REHABILITACJI rozstrzelanego  w 1938 roku Izydora. W czasie oblęzenia (1941 – 1944 ) Leningradu, Anna była jedyną osobą z rodziny Oberhard, ktora przeżyła ewakuację. Jej matka i przyrodnia siostra Irena – zginęły (1942 r. ).Po wojnie w 1946 w Astrachaniu roku Anna Karolina wyszła za Michała Griczkowa.

Anna Oberhard Griszkow 1996r.

Anna Karolina Oberhard Griczkow 1996r.

Mieli 2 synów: Aleksandra i Fiodora. W 1979 roku przeszła na emeryturę. Doczekała sie wnuków. Po wojnie tylko raz spotkała się ze swoim bratem Aleksandrem w latach 60-ych XX wieku.

” Po smierci Stalina, rozpoczęło sie w Zwiazku Radzieckim rozliczanie przeszłości. Pisma i podania, które Anna Karolina Oberhard pisała w sprawie Izydora przestały wedrować do ministerialnego radzieckiego kosza.

Rehabilitacja: Izydor Oberhard

Rehabilitacja: Izydor Oberhard

W 1959 roku otrzymała pismo o rehabilitacji, zasłużonego obywatela i naukowca Izydora Oberhard. Otrzymała tez odszkodowania w „astronomicznej” kwocie 1900 rubli ( ok. 200 $ ) za zarekwirowane mieszkanie, oryginalne skrzypce Stradivarius ( XVIII wiek ), meble, biżuterie etc.”

Podziekowanie od gubernatora (MEMORIAL)

Podziekowanie od gubernatora (MEMORIAL)

Anna Karolina Oberhard (Griczkow) to aktywna działaczka stowarzyszenia MEMORIAL. W 2008 roku otrzymała podziękowanie od gubernatora.

Izydorze Gustawie Oberhard można przeczytać  (tutaj),  (tutaj),  (tutaj) (tutaj),  (tutaj) (tutaj),  (tutaj)

Lata 1805 – 1950. „… where we came from … „

Aleksander Oberhard family Tree and Genealogy 1805-1950

Aleksander Oberhard family Tree and Genealogy 1805-1950