Pozegnanie z Europa. Aleksander Sochaczewski ( slup graniczny pomiedzy Europa i Azja )
Za działalność w Organizacji Narodowej i udział w Powstaniu Styczniowym, Cezary Kałusowski, szlachcic zamieszkały na Litwie ( urodzony w powiecie oszmiańskim koło Wilna w 1836 roku, mieszkający i działający w obwodzie grodzieńskim ) został skazany wyrokiem sądu na kare 8 lat cieżkich robót w Aleksandrowsku na Syberii. Był jednym z 60.000 polskich zesłańców po 1863 roku.. W 1868 roku został ułaskawiony i ponownie aresztowany – za udział w tzw. powstaniu zabajkalskim, oraz zesłany do miejscowości Ołonk ( na północ od Irkucka ). Współwięźniowei w Ołonku wspominają medyczne umiejętności Cezarego Kałusowskiego, który leczył swoich towarzyszy niedoli i okoliczną ludność. I to prawdopodobnie przyczyniło się do złagodzenia wyroku i zgode na przeniesienie do Irkucka.
Cezary Kałusowski zesłanie 1863
W 1870 zamieszkał w Irkucku. Mając dożywotni zakaz powrotu do Polski wiódł początkowo burzliwe zycie jako poszukiwacz złota, a gdy się dorobił, załozył Fabrykę Wód Mineralnych i otrzymał pozwolenie na pracę w zawodzie farmaceuty. W latach osiemdziesiątych XIX wieku poznał Annę Judin, ożenił się i załozył rodzinę.Był znaną osobą w Irkucku, prowadził działalnośc charytatywną, doskonałym aptekarzem – włascicielem Miejskiej Apteki od 1895 roku. Mial 3 dzieci: syna i dwie córki. Jedna z nich Klaudia rozpoczyna irkucki wątek rodzinnej histori OBERHARD. Zmarł w 1909 roku jako szanowany obywatel, patriota. Nigdy nie dane było mu zobaczyć ponownie Polski.
Cezary Kałusowski 1864
“Całkiem przypadkiem, w starym czasopiśmie Przegląd Powszechny z 1894 roku pojawiło się nazwiski Cezarego Kałusowskiego w zamieszczonych tam wspomnieniach innego zesłańca: Jerzego Kraskowskiego. Jest to fragment pamiętnika z maja 1864 roku, dotyczącego drogi zesłańców do Omska. Gnani przez rosyjskich zołnierzy Polacy, pokonywali wielotysięczne trasy w trudnych do opisania warunkach chłodu, głodu i wycieńczenia. Tysiace z nich umierało w drodze na Sybir.
W grupie prawdopodobnie był także Józef Baerkman ( malarz )- także skazany na ciężkie roboty – podobnie jak Cezary Kałusowski był gnany do Aleksandrowska. Wiele lat później namalował obraz ” Amatorski teatr zesłanców polskich na syberii” w formie alegorii, gdzie przedstawił najbardziej znanych zesłańców min C. Kalusowskiego.
Cezary Kalusowski ok. 1864 roku
System transportu opierał sie na stanicach, gdzie więźniowie nocowali i gdzie łączono transporty zmierzające w tym samym kierunku. Jerzy Kraskowski opisuje własnie taką sytuację, gdzie płączono dwie grupy zesłańców : jego i drugą złozoną z osób o nazwiskach: Jan Lickindorf, Witold Strzemiński, Antoni Jasiewicz, Wincenty Rakoczy, Augustyn Suryn, Wincenty Szuwalski, Cezary Kałusowski, Alfred Zawadzki, Jan Wilbik, Floryan d’Artuzi.
Cezary Kalusowski i Anna Kalusowska ( z d. Judin ) ok 1908 roku Irkuck
Cezary Kałusowski, który miał skierowanie do Aleksandrowska, prawdopodobnie po dotarciu do Omska dołączył do innej grupy którą tam zmierzała.”
- Przegląd Powszechny z 1894. Na stronie 100 fragmenty pamietnika dot. Cezarego Kalusowskiego. (PDF source)
- Cezary Kalusowski – Przeglad Powszechny (fragment) (PDF source)
Ta krótka notatka opisana w pamiętniku Jerzego Kraskowskiego w zupełności pokrywa się z dokumentami w archiwum rodzinnym i przekazem miedzypokoleniowym o niezwykłym człowieku jakim był Cezary Kalusowski – jeden z protoplastów rodziny Oberhard.