KOBIETY z rodziny OBERHARD: Zoja Iwanowna Oberhard – skradzione życie

Słowo wstępne:

Zoja Oberhard www.oberhard.com

Zoja Oberhard www.oberhard.com

W wielu poprzednich wpisach przy różnych okazjach przewijało się nazwisko Zoji Oberhard. Brak osobnego tekstu poświęconego  Zoji wynikał  z faktu braku udokumentowanych źródeł, także rodzinnych. Poniżej przedstawiamy to co wiemy o Zoji Iwanownej Oberhard z domu Anisimowa.  Należy bowiem do KOBIET RODZINY OBERHARD, chociaż Jej pojawienie się w naszej genealogii było nietypowe….

Drugie małżeństwo profesora Izydora Oberhard z młodszą o prawie 20 lat Zoją Iwanowną Anisimową należy do owianych tajemnicą wydarzeń w naszej rodzinie. Z oczywistych względów ( opisywani potomkowie Izydora to dzieci i wnuki z pierwszego związku z Klaudią Kałusowską) rodzinne przekazy na ten temat były fragmentaryczne, bo jakby na to nie patrzeć, ojciec porzucający swoją żonę i dzieci dla młodszej jest zawsze oceniany negatywnie. Z punktu widzenia genealogii, moralna ocena nie ma głębszego sensu.

Grób Irenki Oberhard. Zmienione imię.

Grób Irenki Oberhard. Zmienione imię.

Tym bardziej, że działo się to w państwie totalitarnym Stalina, i bez względu na osobiste postępki cała rodzina Oberhard padła ofiarą represji, podobnie jak miliony innych obywateli ZSRR. To niewiarygodne, ale system represyjny działał tak, że 9-o letnia córka Zoji  i Izydora występuje w spisie ofiar wojny jako: Iosifovna (nie po ojcu Izydorze jak to jest przyjęte w rosyjskim nazewnictwie a po Józefie – oczywiście Stalinie – wszak była córką wroga ludu).. Nie wystarczyło komunistom zamordować. Trzeba było ukraść całe Zycie.

Jeżeli ktoś zna losy, lub należy do rodziny Zoji Oberhard – prosimy o kontakt. (If anyone knows the fate, or belongs to the family Zoya Oberhard – please contact us.), (Если кто-нибудь знает о судьбе, или принадлежит к семейству Зои Oberhard – пожалуйста, свяжитесь с нам)

Nie ulega wątpliwości, że, losy Zoji Iwanownej należą do bardziej tragicznych, w historii rodziny OBERHARD.  Już sam fakt, że została skazana w procesie politycznym czynił z niej i jej bliskich, wroga ludu, co w czasach stalinowskich nie było propagandowym zwrotem, tylko sygnałem dla innych obywateli. Wskazówką, aby dla własnego dobra unikali kontaktów z oskarżoną i jej rodziną. Wcześniej,  romans i  małżeństwo młodej dziewczyny (Zoja ok. 20 lat)  ze starzejącym się znanym w środowisku naukowym profesorem ( Izydor 38 lat), spowodowały  ostracyzm rodzinny i towarzyski    ( Zoja, jakby na to nie patrzeć, rozbiła wieloletnie małżeństwo Izydora z Klaudią).

„Lecz wszystko to było niczym wobec 8 lat spędzonych przez Zoję Oberhard w obozie karnym w Kazachstanie, bez prawa kontaktu,  wobec straty małej córeczki i śmierci męża ( o czym dowiedziała się dopiero po wielu latach).  Rehabilitacja Zoji (podobnie jak Izydora) w 1959 roku, to tylko chichot historii. Dopracowany do perfekcji  radziecki system represji nie tylko mordował, ale kradł  ludziom życie: , zabierano tożsamość, łudzono nadzieją że bliscy żyją, wymazywano twarze z fotografii,  utajniano dokumenty i zmieniano w nich dane etc.   I jeżeli ktoś próbuje  usprawiedliwiać tamten okres, to w niczym nie ustępuje zbrodniarzom , których broni. …      Ale po kolei …”

 

Po kolei (czyli co udało się ustalić):

O małżonkach Izydorze i Klaudii Oberhard pisaliśmy (tutaj), (tutaj), (tutaj), (tutaj), (tutaj) i (tutaj)

W jednym z poprzednich tekstów, opisaliśmy to w ten sposób:

Irkuck ok. 1922r. Wielka miłość. www.oberhard.com

Irkuck ok. 1922r. Wielka miłość. www.oberhard.com

“Z wielkiej miłości która zapłonęła w Irkucku w 1917 roku, pozostało po przeprowadzce do Leningradu (1923r) : niewiele. Naukowa kariera Izydora Oberhard osłabiła więzi rodzinne. Częste wyjazdy, praca na uczelni i nocne pisanie artykułów naukowych ( a wszystko w jednopokojowym sublokatorskim mieszkaniu z zona i dwójka dzieci ) musiały doprowadzić do spięć i kryzysu. Być może wina leżała także po stronie Klaudii, która pracując na zmiany w aptece musiała prowadzić dom i wychowywać Aleksandra i Annę. Małżonkowie zamknięci w swoich własnych światach oddalali się od siebie coraz bardziej.

Gdy Izydor Oberhard, poznał studiującą na Uniwersytecie Leningradzkim Zoję Anisimową miał 38 lat. Rozwód jest kwestią czasu i w 1928 roku Izydor i Zoja stają na  ślubnym kobiercu. W genealogii rodzinnej pojawia się nowa osoba: Zoja Iwanowna Oberhard.

Klaudia Oberhard z dziecmi: Aleksandrem i Anna ( 1936 r. )

Klaudia Oberhard z dziecmi: Aleksandrem i Anna ( 1936 r. ). Po rozwodzie.

Cóż można dodać ?

Pierwsza żona, Klaudia  przeczuwała zbliżający się kres małżeństwa z Izydorem. W 1928 roku Klaudia miała 36 lat, a Zoja prawdopodobnie ok. 20 (nie znamy dokładnej daty urodzenia). W swoim pamiętniku, który Klaudia prowadziła od 1919 roku, opis dotyczący zagranicznej podróży męża po Europie jest chłodny i pozbawiony emocji (jakże różny od wpisów z poprzednich lat).  Starsza o prawie 20 lat Klaudia nie miała szans z młodszą rywalką. Wystarczy spojrzeć na zdjęcia. Wychowana w polskiej, katolickiej rodzinie zesłańca Cezarego Kałusowskiego (wg. XIX-o wiecznych zasad), gdzie mąż, żona i dzieci były świętością,  dalej ubierała się w czarne suknie (jak żony powstańców na znak żałoby), zapięte pod szyję (a były to już frywolne latach trzydzieste,)  ….Do tego całymi dniami   pracowała  w aptece, wychowywała dzieci, prowadziła dom  i po prostu była zmęczona… .

Mamy więc typowy związek: starzejącego się zapracowanego męża z zapracowaną  żoną (która go nie rozumie) i dwójką dzieci. Jest też i druga strona medalu: władza przychylnie patrzy na Izydora, który „bywa” w świecie,  a także otrzymuje propozycje nowych posad, w tym utworzenie katedry w Moskwie, praca w Instytucie Medycyny Eksperymentalnej, udziały w zjazdach…. Krótko mówiąc: robi karierę.

Zoja, irenka, Izydor - 1934 rok

Zoja, irenka, Izydor – 1936 rok

Nie wiemy, gdzie, ani kiedy dokładnie Izydor Oberhard, poznał i zakochał się w Zoji Anisimowej. Prawdopodobnie na uczelni, gdzie Zoja studiowała lub już pracowała. Przypuszczamy też że z wykształcenia była botanikiem, lub zootechnikiem ,ale pewności nie ma. Z psychologicznego punktu widzenia mógł to być  klasyczny układ uczuciowy : mistrz i uczennica, znany profesor i studentka, lub świeżo upieczona absolwentka. Tak czy inaczej starszy Pan zakochał się i  uczucie musiało być na tyle silne, że Izydor  zgodził się na rozwód z Kaludią, slub z Zoją i pozostawienie własnych dzieci z matką ( chociaż trzeba przyznać, że dbał o nie w miarę możliwości).

Pod koniec 1928 roku Izydor i Zoja biorą ślub. Oczywiście przedtem jest rozwód, ale w ZSRR w tamtych latach to tylko formalna zmiana w dokumentach. Świeżo poślubiona para bez problemu dostaje przydziałowe nowe mieszkanie (ul Zwierińska 2) w Leningradzie. Cztery lata później na świat przychodzi córka Irenka, w 1934 Izydor rozpoczyna prace na Uniwersytecie w Moskwie. Teraz wszyscy troje: Izdor, Zoja i Irenka mieszkają  w Moskwie (przy ulicy Spiridoniewskiej 24/1 m 17.).

Tam też zostają aresztowani. Oto rodzinny przekaz dotyczący samego aresztowania z wcześniej zamieszczonego wpisu (wg Aleksandra II – syna Izydora):

Są już trochę zmęczeni: to ich 9 aresztowanie dzisiaj, a jest dopiero 19.00. Mieszkańcy sąsiednich mieszkań nasłuchują przy drzwiach… U Oberhardów słychać szczęk zamka i otwieranie drzwi… Sąsiedzi oddychają z ulgą: „to nie do nas, to pod numer 17″. A tzw. pożyteczni idioci” pocieszają się: „pewnie słusznie go zamykają, w końcu jak człowiek jest niewinny to nie ma się czego obawiać.. „. Izydor zostaje wyprowadzony. W ręku trzyma torbę z kosmetykami i bielizną. Ot. taki zestaw przygotowany po powrocie z pierwszego aresztowania, który trzymał w szafce, w przedpokoju. Ludzie się uczą.

W mieszkaniu „pracują” jeszcze funkcjonariusze. Pod pozorem rewizji, kradzione są co cenniejsze rzeczy. Oczywiście są spisywane. „Zobacz, skrzypce” – mówi pierwszy czekista. „. „Stra-diva-rius”” literuje. „Wpiszemy skrzypce produkcji radzieckiej” proponuje drugi. Zoja nie oponuje. Stara się uspokoić płacząca córeczkę. ” Kiedy będę mogła odwiedzić męża ?” pyta. Czekiści nie odpowiadają. „Pomóżcie” prosi, wciskając im w dłonie pieniądze. Tamci uśmiechają się do siebie. „Może jutro, towarzyszko”. Na odchodnym czekiści zabierają jeszcze pierścionki z łazienki (” wpiszemy je do protokołu w biurze..”) i przywiezionego przez Izydora z Niemiec dla Irenki puchatego misia. „tez mam córkę” mruczy jeden z nich …”  28 września 1937

O aresztowaniach Izydora  i Jego dalszych losach, a także losach pozostałych członków rodziny OBERHARD pisaliśmy:  [ tutaj], [ tutaj], [ tutaj], [ tutaj],

Co stało się z Zoją Iwanowną Oberhard (Anisimową) ?

Po aresztowaniu męża, Zoja wielokrotnie była wzywana do NKWD i przesłuchiwana. Ostatecznie, po zamordowaniu Izydora ( o czym nie wiedziała), także na nią został wydany wyrok: ” 8 lat więzienia bez prawa korespondencji”.

Anna Karolina Oberhard r.1959 www.oberhard.com

Anna Karolina Oberhard r.1959 www.oberhard.com

Wspomina córka Izydora Oberhard – Anna Karolina:

«Мне было 13 лет, – рассказывает она, – когда я осталась без родителей. Мой отец Исидор Александрович Обергард, доктор медицинских aнаук, один из крупнейших русских учёных в области фармацевтики, был арестован в сентябре 1937 г., а мама, Зоя Ивановна Обергард, – в марте 1938 г. Моя младшая четырёхлетняя сестра была отправлена в детский дом для детей «врагов народа». Я ничего не знала о судьбе моих близких вплоть до их реабилитации в 1959 г., когда мне стало известно, что отец по приговору военного трибунала Московского ВО расстрелян 11 марта 1938 г. Мама после тюремного заключения отбывала ссылку без права переписки. Сестра погибла в 1942 г. 22 года я считалась дочерью «врага народа».

Izydor z synem Aleksandrem. Leningrad 1925r.

Izydor z synem Aleksandrem. Leningrad 1925r.

За полгода до войны были учебные военные тревоги. Мальчиков учили военному делу, а девочек – работе медицинских сестёр. Когда началась война, мне только исполнилось 17 лет. Приходилось копать противотанковые рвы, а с неба нас обстреливали самолёты. В Ленинграде я дежурила в госпитале. Разбирала завалы после бомбёжек. Все, начиная с 14 лет, были задействованы в работе, все старались для фронта».

Tłumaczenie (polski):

“Miałam 13 lat – powiedziała – kiedy został pozostawiona rodziców. Ojciec Izydor A. Obergard, MD, jeden z czołowych rosyjskich naukowców w dziedzinie farmaceutyków, został aresztowany we wrześniu 1937 roku, a jego żona, Zoya Oberhard – w marcu 1938 roku .Moja czteroletnia młodsza siostra (Irenka )  została wysłana do domu dziecka dla dzieci “wrogów ludu”. Nie wiedziałam nic o losie moich krewnych aż do ich rehabilitacji w 1959 roku, kiedy dowiedziałam się, że ojciec przez werdyktu trybunału wojskowego w Moskwie VO został zastrzelony 11 marca 1938, o Zoji w więzieniu nic wiedziałam – był zakaz korespondencji . Moja siostra zmarła w 1942 i została uznana za córkę “wroga ludu”. Ja przez 22 lata miałam etykietę córki wroga narodu i przez 22 lata nie znałam losów Ojca i Zoji.

Sześć miesięcy przed wojną były szkolenia (alert) wojskowej. Chłopców uczono nauk wojskowych, a dziewczęta – pracę pielęgniarek. Kiedy zaczęła się wojna, miałem zaledwie 17 lat. Musieliśa  kopać rowy przeciwpancerne, …. W Leningradzie, miałam dyżur w szpitalu. Usuwaliśmy gruz po bombardowaniu. Wszyscy w wieku od 14 lat, byli zaangażowani w pracę. “

 

Translation (ENGLISH):

“I had 13 years – she said – when he was left to parents. Father Isidore A. Obergard, MD, one of the leading Russian scientists in the field of pharmaceuticals, was arrested in September 1937 and his wife, Zoya Obergard – in March 1938, a four-year .Moja younger sister (Irene) was sent to an orphanage for children of “enemies of the people.” I did not know anything about the fate of my relatives until their rehabilitation in 1959, when he learned that his father was the verdict of the tribunal military in Moscow VO shot March 11, 1938, by Zoya in the prison I knew nothing – a ban on correspondence. My sister died in 1942 and was regarded as the daughter of an “enemy of the people.” I am 22 years I label the daughter of an enemy nation.

Six months before the war were training (alert) military. Boys were taught military science and the girls – the work of nurses. When the war started, I was only 17 years old. We had to dig antitank ditches, …. In Leningrad, I was on duty at the hospital. We cleaned up the debris after the bombing. Everyone from the age of 14 years, were involved in the work.. “

Irenka Oberhard. Wróg ludu. www.oberhard.com

Irenka Oberhard. Wróg ludu. www.oberhard.com

Jak wiadomo z poprzednich wpisów Irenka i Klaudia zginęły w czasie ewakuacji Leningradu w 1942 roku.

 Zoja trafiła do obozu w Kazachstanie na 8 długich lat. Nie podejmujemy się opisać, co czuła gdy jej kilkuletnia córka trafiła do domu dziecka, a mąż został zamordowany przez NKWD. Co przeżyła w obozie przez 8 lat, pozbawiona elementarnych praw i informacji o rodzinie. Zainteresowanych odsyłamy do książek o gułagach, gdzie opisywany jest komunistyczny system reedukacji i karania. Mówimy o atrakcyjnej 30 letniej kobiecie w radzieckim obozie karnym o zaostrzonym rygorze, gdzie komendant mógł bez sądu przedłużyć wyrok o 5 lat (!) i gdzie ponad  połowa więźniów umierała z głodu i wycieńczenia.

Z tego co wiemy – przeżyła. Dopiero po powrocie z obozu (1945) Zoja dowiedziała się o śmierci córeczki Irenki. Wróciła po wojnie do Moskwy. O śmierci Izydora władze oficjalnie poinformowały w 1959 roku i mimo że rodzina wcześniej podejrzewała że nie żyje, to wszyscy łudzili się nadzieją.

Izydor Oberhard w wieku ok 46 lat. www.programs4u.com

Izydor Oberhard w wieku ok 46 lat. www.programs4u.com

Fragmentaryczne informacje sugerują, że prawdopodobnie wyszła ponownie za mąż za kogoś o nazwisku  (ямушко ?, Янушко) i imieniu Paweł (павел). Przeniosła się do Leningradu (Petersburg), by być blisko grobu swojej córki Irenki. Zoja zmarła ok. 1972 roku.  Nie miała więcej dzieci.

Oto cała historia. W latach 70-ych XX wieku przyjechała do Warszawy na zjazd Geologów krewna Zoji Oberhard. Rozmawiała o dalszych losach żony Izydora z jego synem Aleksandrem II. Niestety, nie znamy treści tej rozmowy.

Jeżeli ktoś zna losy, lub należy do rodziny Zoji Oberhard – prosimy o kontakt. (If anyone knows the fate, or belongs to the family Zoya Oberhard – please contact us.), (Если кто-нибудь знает о судьбе, или принадлежит к семейству Зои Oberhard – пожалуйста, свяжитесь с нами.).

W innych wpisach, można przeczytać dalszych losach rodziny Oberhard

Szczęśliwym zrządzeniem losu, Klaudia Kałusowska uniknęła bezpośrednich represji. Dla walczących o władzę komunistów była “nikim”. Tym bardziej, że minęło wiele lat od rozwodu z Izydorem. Ot, zwykła aptekarka w lokalnej aptece, wychowująca dwójkę dzieci. Jak pisaliśmy poprzednio, Aleksander II został wyrzucony po pierwszym roku z uczelni medycznej w Moskwie (przemieszkiwał u ojca i Zoji – stąd znamy relację z aresztowania) i wysłany do pracy w Kazachstanie, a Anna Karolina skierowana na reedukację poprzez pracę. Na szczęście  mogła mieszkać z matką. Umieszczona w domu dziecka Irenka mogła z czasem odwiedzać Klaudię, a ta dokarmiała  i opiekowała się nią na ile to było możliwe.

78 rocznica śmierci Izydora Gustawa Oberhard – historia prawdziwa.

Izydor Gustaw Oberhard - ostatnie zdjęcie 1937 rok

Izydor Gustaw Oberhard – ostatnie zdjęcie 1937 rok

To jest historia prawdziwa. O tym, jak w majestacie prawa został zamordowany polski patriota, wielki naukowiec i po prostu człowiek. W rosyjskich dokumentach, poza krótką wzmianką o śmierci profesora Izydora Gustawa Oberhard trudno znaleźć coś więcej na Jego temat. Wszystkie zdjęcia,  teksty, poza kilkoma oficjalnymi, powielanymi i zawierającymi wiele błędów zostały zniszczone, lub ich publikacja została zakazana.  Tak jest i teraz w 2016 rokużadna fotografia ( z wyjątkiem tych, które znajdują się na stronie www.oberhard.com ) w rosyjskim internecie nie istnieje. Światowej sławy naukowiec, jeden z twórców radzieckiej farmacji medycyny eksperymentalnej po prostu był i zniknął.

 

Pobierz .PDFINFO: niniejszy tekst można pobrać w formacie .PDF (klik – pobierz ten tekst, download .PDF format)

“Niniejszy tekst powstał w oparciu o przekaz rodzinny, historię zapamiętaną i opowiedzianą, przez syna Izydora Gustawa:  Aleksandra II Oberhard, naocznego świadka tamtych wydarzeń. Studiował wtedy na Uniwersytecie Moskiewskim (medycyna) i mieszkał  z Ojcem, Zoją i Irenką pod adresem Spiridoniewska 24/1 m 17.”

Izydor Gustaw Oberhard 1912r

Izydor Gustaw Oberhard 1912r

15 marca 1938 roku, w masowej egzekucji wykonanej przez NKWD  na terenie zwanym Komunarka, zamordowany został Izydor Gustaw Oberhard.

Historia życia i śmierci I.G. Oberhard została opisana już wcześniej, oto kilka linków prowadzących do  wybranych tekstów:

kariera naukowa (klik)

życie rodzinne (1) (klik)

życie rodzinne (2) (klik)

Legionista. Bohater bitwy pod Marcinkowicami 6 grudnia 1914 roku.

ostatnie lata – zamordowany przez NKWD

Masowe groby (Moskwa Kommunarka) Izydor Oberhard

Masowe groby (Moskwa Kommunarka) Izydor Oberhard

Powody zabicia I.G. Oberhard przez radzieckich władze,  są dość oczywiste.  Za czasów swoich rządów, Stalin zamordował miliony własnych obywateli. Z rożnych powodów, ale także bez żadnej przyczyny. Wystarczył donos zawistnego sąsiada, żart powiedziany na ulicy, czy spreparowany dokument i wyrok był prawie zawsze ten sam: kara śmierci, ewentualnie obóz koncentracyjny, najczęściej tożsamy z wyrokiem śmierci. System działał precyzyjnie i tak perfidnie, że najbliżsi ofiary nie wiedzieli przez lata, że wyrok został wykonany. Sentencja wyroku zamykała usta wszystkim wkoło: szpiegostwo, próba obalenia ustroju, zdrada.  Wyselekcjonowani sędziowie wydawali w fikcyjnych procesach grupowe wyroki , a gdy liczba oskarżonych przekraczała fizycznie możliwości sądzenia, wyrok wydawał oficer NKWD w „zastępstwie”.

Patenty Izydora OBERHARD

Patenty Izydora OBERHARD

W przypadku Izydora Gustawa Oberhard, sprawa była trochę bardziej skomplikowana, niż gdyby chodziło o szeregowego obywatela. Był znanym naukowcem, profesorem farmacji. Posiadał niekwestionowany dorobek naukowy, był autorem szeregu patentów i publikacji i był  autorytetem w dziedzinie farmacji  i medycyny, w tym medycyny tybetańskiej, autorem podręczników akademickich. Działał także poza granicami ZSRR (min. w Niemieckim Towarzystwie Farmaceutycznym).

Taki człowiek, nie mógł po prostu „zniknąć”. Tutaj, trzeba było zachować pewne pozory.  Stalin, dbał, by w partyjnym kotle „wrzało” i aby żadna z frakcji nie uzyskała przewagi.  Tak było  30 stycznia 1931 roku, gdy po raz pierwszy aresztowano I.G. Oberhard pod błahym pozorem otrzymania paczki z materiałami naukowymi z Niemiec. Dzięki wstawiennictwu znanego naukowca Iwana Pawłowa ( tak, to ten od odruchu Pawłowa), NKWD było zmuszone zwolnić z aresztu profesora i przeprosić. Ale zgromadzone w teczkach materiały pozostały, a czekiści dalej przepytywali znajomych i sąsiadów o Izydora i rodzinę…

Drugie aresztowanie 28 września 1937 roku miało już „solidne podstawy”.  Zabójstwo Kirowa (prawdopodobnie na rozkaz samego Stalina), zaowocowało represjami na masową skalę. Pierwszymi ofiarami byli wysocy  urzędnicy min. komisarz Zdrowia Grzegorz Kamiński, u którego jako konsultant zatrudniony był Izydor Oberhard. Wszystkim stawiano jeden zarzut: zdradę i szpiegostwo.

NKVD_Order_No._00485

NKVD_Order_No._00485

20 sierpnia 1937 roku Nikołaj Jeżow podpisał rozkaz 00485, nakazujący min. aresztować wszystkich obywateli pochodzenia polskiego, którzy byli członkami PPS.  Byłego legionistę, bohatera bitwy pod Marcinkowicami , członka PPS i Lwowskiego oddziału Strzelców, nic już nie mogło uratować !.

28 września 1937 roku Izydor Gustaw Oberhard został zabrany ze swojego mieszkania w Moskwie przy ulicy Spiridoniewskiej 24/1 m 17.

“Taka typowa sytuacja w tamtych latach: pod kamienicę podjeżdżają samochody, czekiści w skórzanych kurtkach, wbiegają po schodach……

Irena Oberhard 1933 - 1942

Irena Oberhard 1933 – 1942

Są już trochę zmęczeni: to ich 9 aresztowanie dzisiaj, a jest dopiero 19.00. Mieszkańcy sąsiednich mieszkań nasłuchują przy drzwiach…  U Oberhardów słychać szczęk zamka i otwieranie drzwi… Sąsiedzi oddychają z ulgą: “to nie do nas, to pod numer 17″. A tzw. pożyteczni idioci” pocieszają się: “pewnie słusznie go zamykają, w końcu jak człowiek jest niewinny to nie ma się czego obawiać.. “. Izydor zostaje wyprowadzony. W ręku trzyma torbę z kosmetykami i bielizną. Ot. taki zestaw przygotowany po powrocie z pierwszego aresztowania, który trzymał w szafce, w przedpokoju. Ludzie się uczą.

Zoja, irenka, Izydor - 1934 rok

Zoja, irenka, Izydor – 1934 rok

 W mieszkaniu “pracują”  jeszcze funkcjonariusze. Pod pozorem rewizji, kradzione są co cenniejsze rzeczy. Oczywiście są spisywane. “Zobacz, skrzypce” – mówi pierwszy czekista. “. “Stra-diva-rius”” literuje. “Wpiszemy skrzypce produkcji radzieckiej” proponuje drugi. Zoja nie oponuje. Stara się uspokoić płacząca córeczkę. ” Kiedy będę mogła odwiedzić męża ?” pyta. Czekiści nie odpowiadają. “Pomóżcie” prosi, wciskając im w dłonie pieniądze. Tamci uśmiechają się do siebie. “Może jutro, towarzyszko”. Na odchodnym czekiści zabierają jeszcze pierścionki z łazienki (” wpiszemy je do protokołu w biurze..”)  i przywiezionego przez Izydora z Niemiec dla Irenki  puchatego misia. “tez mam córkę” mruczy jeden z nich …”

6 miesięcy później taki sam los spotkał  żonę Izydora,  Zoję (aresztowanie), a 4-o letnia córeczka Irenka została umieszczona w domu dla „dzieci wrogów ludu”. Represje spotkały też dzieci Izydora z pierwszego małżeństwa: Aleksandra II   (19 lat, relegowano go z uniwersytetu) i Annę (14 lat, skierowano do pracy, ale pozwolono mieszkać z matką Klaudią Kałusowską).

Komunarka, place of mass-murder by communists

Komunarka, place of mass-murder by communists

To co, dla radzieckich zbrodniarzy było statystyczną pozycją w papierach, w wymiarze rodzinnym było trudną do opisania tragedią. Tragedią ojca i męża, torturowanego przez czekistów, któremu grożono śmiercią własnego dziecka i żony. Chodziło w tym wszystkim o podpis, na piśmie potwierdzający zdradę Kamińskiego.  Izydor Oberhard nie podpisał papierów, wydając na siebie tym samym wyrok. W sfingowanym procesie, gdzie nawet nie dopuszczono do głosu obrońców, 17 lutego 1938 roku skazany został na śmierć za „szpiegostwo”.  Rankiem 15 marca 1938, razem z kilkuset innymi więźniami na terenie specjalnego obiektu KOMUNARKA został zamordowany i pochowany w masowym grobie. Jego zona Zoja Oberhard otrzymała karę 8 lat obozu bez prawa korespondencji.

Nikt z rodziny (syn i córka z pierwszego małżeństwa, pierwsza żona Klaudia) , przez 21 lat nie znał losu Izydora. Oficjalna informacja była taka, że odbywa karę więzienia.

Wspomina Anna Oberhard córka Izydora

Wspomina Anna Oberhard córka Izydora

Oto (na zdjęciu) fragment wspomnień Jego córki: Anny

Na naszych stronach www.oberhard.com staramy się, aby publikowane teksty pozbawione były warstwy emocjonalnej i zawierały udokumentowane historycznie zdarzenia. Trudno jednak przejść obojętnie nad faktami  zwykłego ludobójstwa i to w najgorszej formie. To co budzi największe zdziwienie, to fakt, że prawie 80 lat od tych wydarzeń, rosyjskie instytucje typu Memorial, tak gloryfikowane przez Zachód w okresie ZSRR, ze względu na ujawnianie zbrodni stalinowskich, w praktyce są martwe i nie oferują nic , poza szczątkowymi listami ofiar. Totalny strach z okresu władzy radzieckiej przetrwał w Rosji do dzisiaj.  Miliony ofiar, dalej trwają w zapomnieniu. I nie chodzi tu o ideologię, zimnowojenne animozję, ale o zwykłe poczucie sprawiedliwości dla pomordowanych w tamtych czasach.

Wydane w 1959 roku dokumenty Izydor Gustaw Oberhard

Wydane w 1959 roku dokumenty Izydor Gustaw Oberhard

Oto przykład: wydane w 1959 roku dokumenty w związku z rehabilitacją pośmiertną Izydora . Nawet w akcie zgonu brak informacji o miejscu i przyczynie (!). Urzędowy szary papier wyjaśnia, że był, że nie żyje i że Go zrehabilitowano – więc o co jeszcze wam towarzyszu chodzi ?. Że nie żyje ? No cóż, władza socjalistyczna też się czasem myli. Lepiej zabić 100 swoich niewinnych niż zostawić jednego imperialistę. Nie czytaliście dzieł tow. Stalina ?  Że zarekwirowaliśmy oryginalne skrzypce “Stradivarius” ?. Przecież dostaliście 300 rubli radzieckich odszkodowania. W papierach było napisane że radzieckie, zresztą mogliście nic nie dostać – już my tam wiemy, bez powodu by go nikt nie skazał….

“хорошо ?”. A w ogóle to jak się nazywacie, i co tak się dopytujecie ?.

78 rocznica śmierci Izydora Gustawa Oberhard

78 rocznica śmierci Izydora Gustawa Oberhard pobierz .PDF

Z punktu widzenia rodzinnej genealogii, zamordowanie Izydora Gustawa Oberhard, miało bardzo tragiczne konsekwencje.  Tylko dzięki szczęśliwemu zrządzeniu losu, a także sile charakteru, syna Izydora: Aleksander II, mimo represji („ dziecko wroga ludu”), powrócił do Polski, przechodząc cały szlak bojowy od Lenino do Berlina. Ale o tym już pisaliśmy:

Aleksander Oberhard II dalsze losy

INFO: niniejszy tekst można pobrać w formacie .PDF (klik – pobierz ten tekst, download .PDF format)

Rozmowa o historii, rodzinie i blogu www.oberhard.com …

Rozmawiają Dorota Małachowska  i Aleksander III Oberhard (autor bloga)

DM: Strona rodzinna www.oberhard.com różni się od innych tego typu, przede wszystkim dlatego, że jest bardzo dobrze udokumentowana. Większość opisanych zdarzeń znalazła potwierdzenie w innych zewnętrznych źródłach historycznych, a szereg faktów opisanych w tym blogu, doskonale uzupełnia znane wydarzenia, przez co strona www.oberhard.com, sama staje się źródłem dla innych badaczy przeszłości.

www.oberhard.com

www.oberhard.com

AO:  Każdy, kto chociaż pobieżnie zapoznał się z naszą genealogią, szybko zauważy, że praktycznie do 1950 roku,  losy rodziny Oberhard były bardzo niepewne, i jak to czasem opisują w gazetach: „trup ścieli się gęsto.. „ ;).  Dotyczy to zwłaszcza lat 1863 – 1950. I nie chodziło tylko o  historyczne wydarzenia tamtego okresu ( zabory, Powstanie Styczniowe, zesłanie, dwie wojny światowe, rewolucja i wojna domowa w ZSRR), ale o fakt, że nasi przodkowie należeli do elit intelektualnych w tamtych czasach, co w połączeniu z patriotyzmem skutkowało tym, ze byli na celowniku władzy w pozytywnym i negatywnym słowa znaczeniu. Plusem takiej sytuacji było to, że  „Oberhard” do dzisiaj przewija się w wielu publikacjach: metryki, wycinki prasowe, książki, pamiętniki etc. W konsekwencji, rodzinne opowieści i dokumenty znajdują oparcie w źródłach zewnętrznych. Przyznaję, że nie bez znaczenia jest też samo nazwisko (Oberhard) ułatwiające przeszukiwanie archiwów, czy Internetu.

DM: Kończył Pan studia techniczne, skąd to zainteresowanie genealogią, która raczej jest domeną historyka … ?

Karolina i Aleksander Oberhard 1886 rok (Lwów)

Karolina i Aleksander Oberhard 1886 rok (Lwów)

AO:  Kiedy ma się 20 lat, człowiekowi wydaje się, że jest wspaniały i niepowtarzalny, a świat w dodatku jest pełen pokus. Na wyblakłych fotografiach w albumach, nasi przodkowie sa starzy i surowi ( wrażenie potęguje jeszcze sposób fotografowania: dostojny, pozowany,  stroje z poprzedniej epoki, wszystko w sepii lub czarnobiałe). Praktycznie, dwudziestolatkowi,  trudno znaleźć coś wspólnego, co łączyłoby młodość z posępnymi pradziadkami, czy ubranymi w wiktoriańskie stroje prababciami. Czyli: „Tamci na fotkach  sa starzy i brzydcy, a ja piękny i młody i zawsze takim pozostanę…”.  Z upływem lat,  gdy osiąga się wiek  własnych rodziców, a później i ich poprzedników, pojawia się pewne poczucie więzi z przeszłością a i sam człowiek nabiera pokory. Oni już nie sa tacy starzy; postacie w albumie nagle mają często mniej lat niż wczorajszy dwudziestolatek dzisiaj !.

Skrzywienie zawodowe (techniczne), okazuje się w takim momencie zaletą. Praca inżyniera polega na rozwiązywaniu problemów w oparciu o system przyczyn i skutków, co jest proste w naukach ścisłych, gdzie reguły są jasne, zdefiniowane i niewzruszone (inaczej niż w życiu ).

Tak więc, (dla technokraty) naturalne jest następujące rozumowanie: “nasze dziedzictwo i my sami ( skutek) jesteśmy powiązani z przodkami (przyczyna) w jakiś sposób. Co więcej, gdy  dokładniej przyjrzymy się rodzinnej historii, intuicyjnie czujemy, że nasz los jest efektem tego co działo się przeszłości, chociażby w banalnym zakresie:  miejsca gdzie żyjemy, czy wyznawanych wartości.”

DM: Czyli znamy przyczynę powstania strony www.oberhard.com. Co było dalej ?

Cezary Kałusowski ok 1909 roku.

Cezary Kałusowski ok 1909 roku.

AO:  Kiedyś wpisałem z ciekawości w Google „Izydor Oberhard” i „Cezary Kałusowski” i ku mojemu zdumieniu wyrzuciło kilkaset linków do różnych publikacji: czasopism, książek i stron internetowych. Gdy zacząłem je przeglądać, okazało się, że wymienione osoby wcale nie były „stetryczałymi dziadkami”, co sugerowały oglądane w młodości rodzinne fotografie, a barwnymi postaciami, których życie mogłoby stanowić kanwę nie jednej przygodowej powieści, czy filmu !. Im głębiej sięgałem w czasie, kierując się rodzinnymi opowieściami, tym więcej dowiadywałem się o historii swojej rodziny i tym częściej  początkowy, lekceważący stosunek do „surowych i posępnych postaci” wypierało uczucie dumy !.

Niestety pojawiły się pewne problemy z dostępem do materiałów związanych z Izydorem Oberhard. Nieprzeciętnie zdolny, magister farmacji i doktor filozofii, ochotnik I Brygady Legionów Polskich Józefa Piłsudskiego , bohater bitwy pod Marcinkowicami, trafił do niewoli i pozostał w Irkucku, żeniąc się córką powstańca 1863 roku: Klaudia Kałusowską.  W ZSRR zrobił wielką karierę naukową i to na skalę światową, mimo to (albo dlatego), jako Polaka (Rozkaz NKWD 00485) zabito go w masowej egzekucji w 1938 roku w sfingowanym procesie o szpiegostwo..

Wakacje na morzem. Rodzina Wołosowicz.

Wakacje na morzem. Rodzina Wołosowicz.

W konsekwencji, większość materiałów dotyczących Izydora Oberhard (poza niektórymi pracami naukowymi) została zniszczona, a i dzisiaj, prawie 80 lat po tym wydarzeniu, mimo oficjalnej rehabilitacji, w rosyjskim Internecie, nie ma praktycznie żadnej fotografii z tamtego okresu. Te, które są, zostały udostępnione z naszej strony www.oberhard.com

Na szczęście środowiska naukowe i organizacje polonijne min.  (Państwowy Uniwersytet Medyczny w Irkucku, Polska Autonomia Kulturalna „OGNIWO” w Irkucku), i szereg osób prywatnych próbują zmienić ten stan, publikując materiały o pracach i życiu obydwu postaci: Izydora Oberhard i Cezarego Kałusowskiego.

Opisani powyżej, są tylko przykładem, w naszej genealogii przewija się wiele wspaniałych i nietuzinkowych postaci . Matka Izydora, Karolina Luiza Oberhard ( z domu Finkelstein) była znaną wieloletnią dyrektorką lwowskiej szkoły żeńskiej im. T. Czackiego, a biorąc pod uwagę tamte lata, mogłaby zostać ikoną wyemancypowanej kobiety XIX wieku ….

Aleksander I Oberhard – znany lwowski aptekarz (ojciec Izydora), był w II połowie XIX wieku jednym z niewielu aptekarzy (było 15 aptek) posiadających tytuł magistra farmacji (na prawie 200.000 mieszkańców) i jednym z animatorów Galicyjskiego Towarzystwa Aptekarskiego.

DM: Nie wszystkie opisane na stronie www.oberhard.com postacie miały burzliwe życiorysy, wiele wiodło spokojny, mieszczański żywot.

Klaudia, Aleksander, Izydor 1922r.

Klaudia, Aleksander, Izydor 1919 r.

AO:  Odbrązawiając przodków i patrząc na nich tak, jakby patrzyło się na kogoś z sąsiedztwa, trudno nie zauważyć, że bohaterska śmierć, czy osobista tragedia zostały im przyniesione przez wiatry historii. To były niedobre czasy. Można podziwiać filmy na których bohaterowie dzielnie machają szabelkami, ale w tle zawsze widać płonące wioski, przerażone dzieci, śmierć i ludzkie nieszczęścia. W tych ciężkich czasach przemocy i zniszczenia, ludzie starali się żyć normalnie, chroniąc swoich bliskich. Irkuck w czasach rewolucji, a więc wtedy, gdy Izydor i Klaudia pobrali się, był miastem tragicznym. Codzienne egzekucje, trwające wiele godzin mordowanie mieszkańców przez rewolucjonistów  (którzy hałasem pracujących na pełnych obrotach silników samochodów próbowali zagłuszyć strzały oraz krzyki rozstrzeliwanych), a dwie ulice dalej rodzinne obiady. Ludzie udawali, że nic się nie dzieje, zaklinając rzeczywistość, inaczej sami staliby się ofiarami. To są naprawdę przerażające fakty, które wynikają z prostego  połączenia rodzinnej historii, z Historią Świata (opisanej w oficjalnych dokumentach).

Irena, Franciszka, Stanisław Wołosowicz - 1932r

Irena, Franciszka, Stanisław Wołosowicz – 1932r

Stanisław Wołosowicz, bohater „Cudu nad Wisłą”, żył spokojnie z żona i dzieckiem do momentu wybuchu II Wojny Światowej. Rodzinne wigilie, wczasy nad morzem, praca .. Zabrany przypadkowo z ulicy i osadzony w Aushwitz – Birkenau jako więzień numer 156558. Poszedł na śmierć za innego więźnia i zginął z okrzykiem „Jeszcze Polska nie zginęła..”.

Mała Irenka Oberhard, zabita w bombardowaniu, podczas ewakuacji z Leningradu przez niemieckiego lotnika. Miała 9 lat. Poprzednie 4 spędziła jako „wróg ludu” narodu radzieckiego, w restrykcyjnym domu dziecka (po skazaniu rodziców za szpiegostwo). Historia, która wyciska łzy z oczu, bo co komu, zawiniła kilkuletnia dziewczynka ? Stalinowi ? Hitlerowi ?.

Nikt z nich nie chciał umierać. Śmierć została im dana.

Ale byli w naszej rodzinie też ludzie, którzy spokojnie przeszli przez życie. Żyli, pracowali, kochali i byli kochani. Maja swoje groby, ktoś je odwiedza i składa na nich kwiaty.  Wszyscy są dla nas tak samo ważni, gdyż zawdzięczamy im swoje istnienie.

DM: Czyli warto pisać rodzinne historie ?

Aleksander i Franciszka Oberhard 1950 rok

Aleksander i Franciszka Oberhard 1950 rok

AO:  Wcześniej, czy później, prawie każdy człowiek próbuje ocenić własne życie. Ta potrzeba (chęć ?) przyjmuje czasem formę krótkiej myśli, czasem głębszej refleksji.

Z technokratycznego punku widzenia nasze życie określają dwa punkty brzegowe: data narodzin i śmierci. To pewnik. Podobnie jak fakt, że towarzyszą nam cały czas zmiany powodowane przez nas samych, jak i przez otoczenie. Z drugiej strony posiadamy unikalny charakter, który determinuje wszystkie nasze postępki. Cechy charakteru otrzymaliśmy poprzez geny i wychowanie, od naszych przodków, stad mamy intuicyjne poczucie pewnej kontynuacji całej linii, która niknie w dalekiej przeszłości i zmierza w nieznaną przyszłość. To trochę, tak, jak byśmy stali w długim szeregu trzymając się za ręce …

To tylko tyle i aż tyle. Bez względu na to co myślimy o sobie, nie jesteśmy inni niż nasi poprzednicy i jedyne co możemy sensownego w tej sytuacji zrobić, to przekazać swoje cechy (a w zasadzie cechy przodków, wzbogacone o własne zasady …) dalej, swoim następcom.

Dzięki temu, na swój sposób znajdujemy się w luksusowej sytuacji, chociaż nie każdy to dostrzega. W akcie swoistej iluminacji zauważamy, że przestają być dla nas ważne sprawy o które człowiek tak zabiegał: kariera, pieniądze, sława. Na pierwsze miejsce wysuwa się własna rola (niby niewielka), jaką każdy z nas odgrywa w niekończącym się łańcuchu pokoleń. Pojawia się pojęcie misji, które zmienia perspektywę i  uspokaja …

Znajomość własnej genealogii nie jest konieczna do życia, ale…. pozwala na lepszą ocenę własnego bytu. Ocenianie bowiem zawsze opiera się o analogię i kontekst.  Poznając własna przeszłość, dostrzega się pewien sens i przyczynę tego, co doświadczasz tu i teraz, a brodaci „surowi i ponurzy” pradziadkowie i smutne, odziane w wiktoriańskie stroje prababcie, nagle staja się bliscy, sympatyczni tak bardzo, że chciałbyś się z nimi zaprzyjaźnić … ;). 

Rodzina OBERHARD: 250 lat, 8 pokoleń – początki.

Księgi metrykalne:  urodzin, zaślubin i zgonów.

Prawie 250 lat ( 8 pokoleń), udokumentowanej historii rodziny Oberhard, to tylko mały fragment całości.  To, że nigdy, nie dotrzemy do pierwotnego źródła, jest tak oczywiste, jak cały rozwój naszej cywilizacji.  Przez wieki spisywano dzieje tylko tych największych, a  i to dotrwały do naszych czasów jedynie fragmenty źródeł, legendy i powtarzane przez pokolenia opowieści… Gdy jedni pracowicie zapisywali strony kronik , inni palili ich dzieła, licząc, że sami w ten sposób przejdą do historii. Odwieczna walka dobra ze złem toczyła się także na terenie klasztorów i bibliotek, bo słowo pisane okazywało się groźniejsze od miecza…

Księgi metrykalne ( OBERHARD )

Księgi metrykalne ( OBERHARD )

Pierwszy  rozbiór Polski ( i kolejne) dokonany przez sąsiadujące mocarstwa: Prusy, Austrię i Rosję, miał, paradoksalnie, jeden  pozytyw. Dzielące Rzeczypospolita między siebie, mocarstwa, miały silny aparat administracyjny, wręcz biurokratyczny.  Było to niezbędne, aby sprawować władzę na olbrzymich terenach. Rzesze urzędników  spisywały, podliczały, rejestrowały….  Narodziny, zgony, małżeństwa, adresy, (nie mówiąc o podatkach) musiały być w miarę precyzyjnie zapisane, aby mocarstwo mogło funkcjonować, prowadzić wojny i bogacić się. Nowy system administracji siłą rzeczy  objął także  zaanektowane polskie tereny.

David Oberhard - archiwum

David Oberhard – archiwum

Nieprzypadkowo, wiec, księgi narodzin, małżeństw, czy zgonów ludności są w miarę kompletne dopiero od końca XVIII wieku. Wcześniejszych dokumentów generalnie brak, a nawet jeżeli istnieją, to są praktycznie niedostępne, ukryte w świątyniach małych miasteczek, nieskatalogowane i fragmentaryczne.

DAVID OBERHARD– udokumentowane początki (1783 rok)

Sara i Getzel Oberhard - wypis

Sara i Getzel Oberhard – wypis

Pierwszy archiwalny zapis mówi, że prawdopodobnie, ok.  1783 roku, przyszedł na świat nasz protoplasta: David Oberhard. Nie widomo kim był, co robił, z kim się ożenił. Miał 3 lub 4 synów .

GETZEL OBERHARD– udokumentowane początki. (1805 rok)

Getzel Oberhard - akt zgonu

Getzel Oberhard – akt zgonu

Jednym z synów Davida był Getzel Oberhard, urodzony ok. 1805 (1807 ?) roku. W 1832 roku ożenił się z 17-o letnią Sarą Lazer ( matka z domu Breindl ).  Brak danych o jego statusie majątkowym i społecznym, rekompensuje informacja o jego witalności:  spłodził 6 synów . Chociaż 6 synów łatwiej jest wychować niż 6 córek (które jeszcze trzeba wydać za mąż), to należy sądzić, że lekko nie miał. Na szczęście czas rewolucji przemysłowej sprzyjał przedsiębiorczym ludziom, a 6 młodych  mężczyzn, to był, jakby dzisiaj powiedziano kapitał organizacyjny…

 

Sara Oberhard - akt zgonu

Sara Oberhard – akt zgonu

Oczywiście, trudno powiedzieć – czym zajmował się Getzel Oberhard  w pierwszej połowie XIX wieku.  Równie dobrze mógł być rzemieślnikiem, właścicielem sklepu lub warsztatu, objazdowym sprzedawcą jak  i nauczycielem muzyki ( w końcu niezwykły talent muzyczny jego syna Izaka,  wnuka Aleksandra I i prawnuka Izydora ) musiał mieć gdzieś swoje źródło).

Brak wpisów w tzw. schematyzmach – czyli wydawnictwach rocznych ukazujących struktury organizacyjne administracji i wykazy urzędników wskazuje, że nasz przodek nie działał zawodowo w sektorze publicznym. I chociaż nie wiemy kim był, to na pewno nie był urzędnikiem, radnym, policjantem, wojskowym, nauczycielem czy kimkolwiek opłacanym przez administrację “Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim”

Różne były losy każdego z 6 synów Getzla Oberhard, ale nas najbardziej interesuje historia Izaka ( piatego, licząc w kolejności chronologicznej).

 

IZAK OBERHARD– udokumentowane początki. (1837 rok)

Urodzony w 1837 roku, jako nastolatek wyjechał do Lwowa, gdzie prawdopodobnie przebywał pod opieką krewnych, którzy finansowali jego naukę.  Tam poznał swoją przyszła żonę Reisel (Rachele) z domu Wollisch i w 1856 roku pobrali się. Młoda żona wniosła do związku oprócz urody, także pokaźny majątek, co nie było bez znaczenia dla późniejszych losów rodziny Oberhard. Co ważne, nie było to małżeństwo z rozsądku. Byli ze sobą aż do śmierci Izaka w 1890 roku.

Dziwi trochę  brak danych w spisach adresowych, biznesowych i administracyjnych o osobie Izaka Oberhard. Połowa XIX wieku, w jakiej przyszło mu żyć była już w miarę dobrze udokumentowana, fragmentaryczne wypisy z metryk,  np. dotyczącej ślubu jego syna Izydora z Karoliną Finkelstein (von), wskazują jako miejsce  miejsce pobytu Lwów. Prawdopodobnie pracował u teścia (Wollisch) i nie firmował własnym nazwiskiem żadnych przedsięwzięć.

Info o Izaku i Rejzel Oberhard

Info o Izaku i Rejzel Oberhard ( 1886)

Izak dość wcześnie pojął reguły gry, obowiązujące w społeczeństwie. Kapitał był ważny, ale awans społeczny gwarantowało wykształcenie. Gdy w 1857 roku urodził im się syn Aleksander I, rodzice postanowili zapewnić mu dobry start. Godziny dodatkowej nauki serwowanej za pieniądze rodziców nie były pewnie dla ich syna  najprzyjemniejszym wspomnieniem z dzieciństwa. Wszystko zmieniło się, gdy w wieku 20 lat, rozpoczął studia farmaceutyczne na uniwersytecie w Wiedniu, gdzie był nie tylko zdolnym studentem, ale i dobrze wychowanym młodzieńcem, zabawiającym młode panny grą na skrzypcach na typowych spotkaniach młodzieży, organizowanych przez rodziców szukających mężów dla swoich córek. Krótko mówiąc, Aleksander I trafił na wiedeńskie salony…

 

Karolina i Aleksander Oberhard 1886 rok (Lwów)

Karolina i Aleksander Oberhard 1886 rok (Lwów)

Tutaj, w Wiedniu poznał swoją przyszła żonę: Karolinę Finkelstein o czym pisaliśmy wcześniej.   [ KLIK ]..

Po powrocie z Wiednia Aleksander I Oberhard , był jednym z nielicznych magistrów farmacji we Lwowie.  Czekały na niego posady w najlepszych aptekach …. i Karolina której ojciec, kupiec (Gustaw Finkelstein) przeniósł swój interes z Wiednia prawdopodobnie za namową córek. Bo mając 3 córki na wydaniu, każdy ojciec jest zdolny do największych poświęceń … 😉

Dalsze losy rodziny OBERHARD zostały już poprzednio dokładnie opisane, więc nie będziemy się powtarzać.

Małżeństwo Aleksandra I, losy ich dzieci: Izydora i Ireny, oraz dalszych pokoleń aż do lat 50-tych XX wieku, mają dość bogatą dokumentację, także rodzinną. Wiele tzw. źródłowych materiałów zamieściliśmy w tym blogu.

Ciekawość …

„..nie uderzysz psa nie dlatego, że nie chcesz, ale dlatego, że twój charakter ci na to nie pozwala… „

Rodzina Oberhard

Rodzina Oberhard

Ten tekst i opisane rodzinne historie tak naprawdę, powstały z ciekawości. Wcześniej, czy później każdy (no, prawie każdy) dochodzi do wniosku, że jego własne życie nie jest wyłącznie jego zasługą. Charakter każdego pokolenia, każdego nowo narodzonego dziecka, poprzez wychowanie, oraz dziedziczenie cech determinuje  przyszłość i wpływa  na podejmowane decyzje . Z perspektywy czasu, widać wyraźnie jak w powtarzającym się cyklu: narodzin, życia i zgonów wcześniejszych pokoleń kształtują się losy następnych. Warto o tym pamiętać.

Aleksander I Oberhard – 106 rocznica śmierci znanego lwowskiego aptekarza .

Aleksander i Karolina Oberhard ok 1888r.

Aleksander i Karolina Oberhard ok 1888r.

106 lat temu, 3 maja 1909 roku (niedziela – przed południem) zmarł we Lwowie Aleksander I Oberhard – magister farmacji – właściciel aptek: ‘Pod Zgodą” przy ulicy Zamarstynowskiej 38 oraz  placówki przy ulicy Gródeckiej i Bema.

W poprzednich wpisach podawana została inna data śmierci -wynikało to z braku dokumentów źródłowych, a przekaz rodzinny sugerował rok 1911 czy nawet 1912. Dopiero niedawno udało odnaleźć się skany gazet z tamtego okresu a w nich informacje o śmierci aptekarza.

 

O lwowskiej rodzinie Aleksandra I Oberhard pisalismy:
TUTAJ(klik) , TUTAJ(klik), TUTAJ(klik).

Informacja o smierci Aleksandra I Oberhard

Informacja o smierci Aleksandra I Oberhard

 

Informacja o smierci Aleksandra I Oberhard

Informacja o smierci Aleksandra I Oberhard

” Aleksander I Oberhard od kilku lat chorował na cukrzycę, chorobę nieuleczalną w tamtych czasach. Dzisiaj sklasyfikowalibyśmy ją jako cukrzyca typu 2. Na przełomie XIX i XX wieku cukrzycę próbowano leczyć wyłącznie dietą. Podstawowa zasada stosowana w leczeniu zgodnie do zaleceń Apollinaire Bouchardata brzmiała: ” Jedzcie tak mało jak tylko można !”.

Fragment drzewa genealogicznego rodziny OBERHARD

Fragment drzewa genealogicznego rodziny OBERHARD

W przypadku dorosłych dieta sprowadzała się do najbardziej energetycznych produktów: alkoholu i tłuszczy, dzieciom podawano wyłącznie mięso i jarzyny. Dzisiaj wiadomo, że alkohol i tłuszcze przyspieszały postępy choroby. Dopiero w 1921 roku prof. Nicolae Paulescu opisał swoje doświadczenia z insuliną a rok później zaczęto używać jej do leczenia……”.

Jednak w roku 1909 insuliny nie było i Aleksander I Oberhard, jako medyk mógł na sobie obserwować postęp choroby, której finał znał doskonale……

 

Rodzina Oberhard Lwów XIX - XX wiek

Rodzina Oberhard Lwów XIX – XX wiek

3 maja 1909 roku Aleksander I, nie poszedł do pracy, pozostał w swoim mieszkaniu przy ul. Zamarstynowskiej 28, a czując zbliżającą się smierć, pożegnał się z rodziną i przyjaciółmi. Chwile potem zmarł. Zdarzyło to prawdopodobnie w godzinach porannych lub w południe.

 

Aleksander Oberhard we władzach aptekarskich 1907

Aleksander Oberhard we władzach aptekarskich 1907

O zdarzeniu poinformowano Galicyjskie Towarzystwo Aptekarskie. Towarzystwo zawiadomiło prasę i już w popołudniowym wydaniu galicyjskiego dziennika “Nowa
Reforma” notatka o śmierci znanego farmaceuty została wydrukowana. Dzień później, 4 maja 1909 roku w porannym wydaniu informację o śmierci Aleksandra I Oberhard podała “Gazeta Lwowska” w swoim 100-ym numerze. W domu zamieszkałym przez rodzinę Oberhard zaczeli gromadzić się ludzie. Przyszli aby złożyć rodzinie kondolencje: krewni,  przyjaciele, znajomi, a także klienci apteki “Pod Zgodą”…..

O lwowskiej rodzinie Aleksandra I Oberhard pisalismy:
TUTAJ(klik) , TUTAJ(klik), TUTAJ(klik).

Aptekarz, działacz społeczny, dobroczyńca….

Aleksander Oberhard w Kasie Chorych 1895r

Aleksander Oberhard w Kasie Chorych 1895r

W środowisku galicyjskich farmaceutów Aleksander I Oberhard był osobą znaną i poważaną.

 

“Był w w tamtych latach ikoną lwowskiego aptekarstwa, (działał w branży i organizacjach społecznych przez prawie 30 lat) , gdy przybył po studiach w Wiedniu do Lwowa z tytułem naukowym,  w mieście było tylko 6 aptek prowadzonych przez magistrów farmacji.

Z braku precyzyjnych przepisów funkcjonowało też sporo “punktów aptecznych” nielegalnych, obnośnych lub obwoźnych, sprzedających niesprawdzone leki na bazarach w całej Galicji. W 1894 roku legalnych aptek było już 13.

Dom rodziny OBERHARD Zamarstynowska 28 ( dzisiaj )

Dom rodziny OBERHARD Zamarstynowska 28 ( dzisiaj )

W 20 lat później legalnych  aptek  była blisko setka.

Zanim Aleksander I Oberhard otworzył własną: “Pod Zgodą”, przez wiele lat był kierownikiem apteki “Pod Srebrnym Orłem” której właścicielem był Zygmunt Rucker, przemysłowiec, nie posiadający wykształcenia farmaceutycznego – a więc nie mogący samodzielnie działać w tej branży….”

Zarządzanie apteką Ruckera pozwoliło Aleksandrowi nawiązać kontakty z innymi farmaceutami w Galicji, co więcej był jednym z inicjatorów powołania GALICYJSKIEGO TOWARZYSTWA APTEKARSKIEGO i jako reprezentant Lwowa uczestniczył w I ZJEŹDZIE założycielskim tej organizacji w 1897 roku.

Lwow Zamarstynowska 38 - dzisiaj Tu mieściła się apteka Pod Zgodą

Lwow Zamarstynowska 38 – dzisiaj Tu mieściła się apteka Pod Zgodą

Przez wiele lat pełnił funkcję zastępcy przewodniczącego. Powołanie Towarzystwa Aptekarskiego, podniosło rangę polityczną galicyjskich farmaceutów , a składane przez nich wnioski  uporządkowały rynek aptekarski, poprzez stworzenie szeregu praw, co pozwoliło usunąć z zawodu , hochsztaplerów oraz umożliwiło  rozwój legalnych aptek, nadzorowanych przez specjalistów.

I Zjazd Farmaceutów Galicyjskich 1897r

I Zjazd Farmaceutów Galicyjskich 1897r

Nie wszyscy wiedza że w tamtych czasach  do zakupu leku nie była wymagana recepta. Zamożni chorzy chodzili do lekarzy i otrzymywali od nich poradę i recepty, biedniejsi udawali się bezpośrednio do apteki i kupowali sugerowane przez farmaceutę lekarstwo, często identyczne z tym, przepisywanym przez lekarzy… Marka i ranga apteki ( a co za tym idzie zyski), opierały się więc na umiejętnościach i profesjonalizmie kierującego placówką farmaceuty, a reklamę zapewniali wdzięczni klienci przysyłając swoich znajomych…

W 1906 roku Aleksander I Oberhard postanawia odejść z apteki Ruckera, zamieszcza nawet ogłoszenie o pracy. To trudny okres dla wieloletniego kierownika znanej apteki, powodem są prawdopodobnie pieniądze, których Aleksander I potrzebuje na inwestowanie we własne przedsięwzięcie.

Aleksander Oberhard rezygnuje z pracy w aptece Ruckera

Aleksander Oberhard rezygnuje z pracy w aptece Ruckera

Dorastające dzieci i być może nieuleczalna choroba , utwierdzają Aleksandra I Oberhard w przekonaniu, że  jako wykształcony i znany działacz lwowskiej farmacji (Galicyjskie Towarzystwo Aptekarskie, Kasa Chorych, członek honorowy i sponsor szeregu społecznych organizacji ) może i powinien założyć własną aptekę.

Określenie “Pod Zgodą” wpisuje się w lwowską tradycję nadawania aptekom nazw związanych z symbolami narodowościowymi (“apteka pod węgierską koroną”, apteka pod srebrnym orłem” etc.) lub społecznymi. “Pod Zgodą” ma symbolizować jedność wielonarodowościowej grupy jaką stanowili mieszkańcy Lwowa. Lokalizacja apteki znajdowała się na styku dzielnic zamieszkałych przez Polaków, Ormian, Rosjan i Żydów. Uroczyste otwarcie ma miejsce 22 października 1908 roku w obecności prezydenta Lwowa. Aleksander I przekazuje na cele dobroczynne 100 koron. To była duża suma (koszt budowy budynku i wyposażenia Opery Lwowskiej wyniósł parę lat wcześniej 1.500.000 koron) i nie jedyna.

Szkoła im T. Czackiego Lwów ok 1900 roku

Szkoła im T. Czackiego Lwów ok 1900 roku

Warto wspomnieć w tym miejscu, o Karolinie Oberhard  ( wykształconej i wyemancypowanej kobiecie)  – wieloletniej dyrektorce szkoły żeńskiej im. T. Czackiego. Podczas, gdy lwowski aptekarz tworzył historię galicyjskiej farmacji, jego żona kontynuowała karierę w edukacji. Zamiast typowej dla kobiet w tamtych czasach roli “kury domowej” wybrała pracę, przechodząc cała drogę zawodową od młodszej nauczycielki do dyrektorki.  Była w swojej

Izydor z siastra Irena ok 1903r

Izydor z siostra Irena ok 1903r

profesji równie znana jak jej mąż  w swojej!.  Opisalismy to [ TUTAJ] klik. Obraz uzupełniała dwójka udanych dzieci: Izydor (student farmacji Uniwersytetu Lwowskiego) i piękna Irena, obiekt westchnień niejednego młodzieńca…

 

Wracając do Aleksandra I Oberhard …..

INFO: Przez krótki czas Aleksander I Oberhard był właścicielem 2 aptek. Oprócz tej znanej “Pod Zgodą” przy ul. Zamarstynowskiej 38, otworzył jeszcze jedną na ul. Gródeckiej (przy Bema). Druga placówka, mieszcząca się w okolicy koszar, miała obsługiwać głownie wojskowych. O ile plan utworzenia apteki ” Pod Zgodą ” przy Zamarstynowskiej był ekonomicznych sukcesem, o tyle placówka nastawiona na obsługę wojska nigdy nie spełniła swoich założeń. Nie wiadomo też jak długo działała apteka na ulicy Gródeckiej Choroba i śmierć aptekarza przekreśliły plany znanego we Lwowie farmaceuty.  

Ogłoszenie w Gazecie Lwowskiej 1907 rok

Ogłoszenie w Gazecie Lwowskiej 1907 rok

Otwarcie Apteki POD ZGODA 1908 rok. Lwow

Otwarcie Apteki POD ZGODA 1908 rok. Lwow

 

 

Nieduża (pod względem powierzchni) apteka przy Zamarstynowskiej 38 stała się szybko znana i generowała duże zyski. Wynikało to z faktu, że prowadził ja osobiście wykształcony chemik, z prawem do samodzielnego produkowania leków, a nabyte przez lata doświadczenie sprawiało, że wykonywane lekarstwa pomagały w chorobach. Apteka nie przyjmowała do dystrybucji “podejrzanych” produktów, a w prasowych ogłoszeniach reklamowych hurtowni pisano: “… do nabycia w aptece Oberharda i innych najlepszych składach”.

Recepta zrealizowana w aptece Pod Zgodą

Recepta zrealizowana w aptece Pod Zgodą

 

Swoistym fenomenem było to, że pod kierunkiem Aleksandra I Oberhard otwarta 22 października 1908 roku apteka “Pod Zgodą” funkcjonowała do 1914 roku. Po śmierci Aleksandra ( niecałe 7 miesięcy po otwarciu), prowadził ją jego syn Izydor (zmienił kierunek swoich studiów na Uniwersytecie Lwowskim z inżynierskiego na farmację – prawdopodobnie za namową chorującego na cukrzyce Ojca) , a w 1914 roku dzierżawił Henryk Wohl. Przez wszystkie te lata, przynosiła wystarczający dochód, aby zapewnić przyzwoitą egzystencję całej rodzinie Oberhard.

Apteki Aleksandra Oberhard (stara mapa Lwowa)

Apteki Aleksandra Oberhard (stara mapa Lwowa)

Zarówno z punktu widzenia genealogii rodzinnej, jak i historii lwowskiej farmacji, śmierć cenionego aptekarza i działacza społecznego zamyka pewna epokę. Chociaż do wybuchu I Wojny Światowej pozostały 4 lata, nadchodząca katastrofa jest widoczna zarówno w naszej historii rodzinnej, jak i w życiu mieszkańców Lwowa. Narastają napięcia społeczne, W czerwcu 1908 roku utworzono tajny Związek Walki Czynnej, oraz legalny Związek Strzelecki we Lwowie (do którego wstąpił przyszły legionista i bohater bitwy pod Marcinkowicami: Izydor Oberhard syn Aleksandra I).

Aleksander Oberhard 1857 - 1909

Aleksander Oberhard 1857 – 1909

Spokojne i dostanie życie lwowskiej rodziny Oberhard powoli odeszło w przeszłość. Wyjazd Karoliny Oberhard do Wiednia zakończył  naszą lwowską historię.

 

00485 Rozkaz NKWD z 11 VIII 1937 – dlaczego zamordowano Izydora Oberhard ?.

Izydor Oberhard. 1937 rok. Przed aresztowaniem przez NKWD.

Izydor Oberhard. 1937 rok. Przed aresztowaniem przez NKWD.

Jednym z bardziej tajemniczych zdarzeń w naszej genealogii było aresztowanie, uwięzienie, skazanie i zabicie przez NKWD profesora Izydora Gustawa Oberhard, uznanego naukowca o światowej sławie, faktycznego twórcy radzieckiej farmacji, autora wielu patentów, cenionego organizatora i wykładowcy uczelni w Irkucku, Leningradzie i Moskwie, a także animatora Instytutu Medycyny Eksperymentalnej. Wspierali go naukowcy min. Iwan Pawłow, czy pisarz Maksym Gorkij. Dokonał wielu odkryć naukowych, a z jego podręcznika o technologii lekarstw do dzisiaj korzystają studenci farmacji.

Wymiar osobisty tragedii – o czym często się zapomina – jest trudny do opisania, zwłaszcza  patrząc na to oczami małego dziecka i żony. Wywlekanie ojca i męża na śmierć – bo szalejący wkoło terror nie budził wątpliwości co do dalszych losów Izydora … słowa tego nie opiszą – a każdy może wyobrazić siebie w takiej sytuacji..

Rehabilitacja: Izydor Oberhard

Rehabilitacja: Izydor Oberhard

Lecz nie zapominajmy o jednym: Izydor Gustaw OBERHARD absolwent Uniwersytetu Lwowskiego, medyk i doktor filozofii był w przeszłości aktywnym członkiem PPS, legionistą I Brygady Piłsudskiego, a po rewolucji pisząc w SPARTAKU, podpadł bolszewikom, którzy zresztą szybko to czasopismo zamknęli.

Historia, przyczyny tragicznej śmierci i faktycznej eliminacji rodziny OBERHARD, opisywane były już:      tutaj , tutaj , tutaj , tutaj , tutaj , tutaj ,

 

Odnalezienie i udostępnienie przez historyka Tomasza Sommera nowych dokumentów dotyczących rozkazu Jeżowa 00485, pozwala dokładniej poznać przyczyny zbrodni dokonanej na niewinnym człowieku i jego rodzinie. Przedtem, o aresztowaniu naukowca można było jedynie spekulować, brak było podstaw prawnych dla wyjaśnienia skali represji rodziny OBERHARD.

Rozkaz NKWD 00485 wydany przez Jeżowa, chociaż nie wszystko, to wyjaśnia wiele, gdyż nawet w okresie Wielkiego Terroru w ZSRR, totalitarna władza potrzebowała dokumentu legitymizującego jej zbrodnicze działania.

Aresztowanie

Świadectwo śmierci z datą 1959 (rehabilitacji) Mimo wyroku wykonanego w 1938 wszystkie dokumenty sygnowane są 1959.

Świadectwo śmierci z datą 1959 (rehabilitacji) Mimo wyroku wykonanego w 1938 wszystkie dokumenty sygnowane są 1959.

28 września 1937 roku, wieczorem, do drzwi moskiewskiego mieszkania Izydora i Zoji OBERHARD (Moskwa ul. Pierwsza Spirydonowskaja 24/1 m 17 – Москва, ул. 1-я Спиридоньевская, д. 24/1, кв. 17.) zapukał dozorca domu. Gdy Zoja otworzyła, do mieszkania wkroczyło 5 funkcjonariuszy NKWD, którzy bez jakichkolwiek wyjaśnień. rozpoczęli rewizję. W pokoju obok rozpłakała się 3 letnia, przerażona Irenka, zaś skuci kajdankami rodzice nie mogli nawet jej zobaczyć Oprawcy wiedzieli czego szukać – już po kilku minutach jeden z nich, odkleił plaster z ozdobnej ramy lustra i odsłonił znak buddyjskiej swastyki. Lustro było zabytkowe i liczyło prawie 200 lat, , wzór przedstawiał znak buddyjski ( odwrócony), co i tak nie miało znaczenia, ponieważ profesor Izydor Gustaw OBERHARD od dawna znajdował sie na liście osób, które własnie 28 września miały być aresztowane… Cwani wojacy Stalina, pod pozorem przeszukania zabrali pieniądze zza szyby kredensu, bizuterię z toaletki Zoji, oryginalne skrzypce Stradivarius , dwie pary skórzanych butów, dokumenty z biurka i wyszli zabierając ze sobą Izydora Oberhard….. W opustoszałym nagle mieszkaniu została Zoja z rozpłakaną Irenką.”

Zoja, irenka, Izydor - 1934 rok

Zoja, irenka, Izydor – 1934 rok

Powyższy opis, był przekazywany w rodzinie przez pokolenia, i mimo iż zawierał wiele nieścisłości nikt nie próbował go zmieniać. Strach, jaki towarzyszył wszystkim, którym przyszło żyć w latach Wielkiego Terroru w ZSRR, a także później , był najlepszym cenzorem. Aresztowanie przeprowadzone przez NKWD, z miejsca powodowało ostracyzm otoczenia. Jakiekolwiek podane przez aresztowanego nazwisko, skutkowało natychmiastowym aresztowaniem wymienionej osoby. Stalin doskonale wiedział, że najłatwiej utrzyma się przy władzy w stanie permanentnego zagrożenia obywateli wrogiem wewnętrznym i zewnętrznym. Znana idea stworzenia problemu i podania recepty jego rozwiązania (“wróg jest wkoło, ale ja was uratuje”) sprawiała , że rodziny milionów represjonowanych , usprawiedliwiało doznane krzywdy starym stwierdzeniem: “… jeśli ktoś jest niewinny to nie ma się czego obawiać…” i milczały, także ze strachu.

Zgodnie z punktem nr. 4 rozkazu Jeżowa numerze 00485:

“4. Równocześnie z rozwinięciem operacji dotyczącej aresztowań rozpocząć pracę śledczą. Główny nacisk w śledztwie położyć na pełne zdemaskowanie organizatorów i kierujących grupami dywersyjnymi, w celu pełnego ujawnienia dywersyjnej sieci. Wszystkich wymienionych w zeznaniach przesłuchiwanych – szpiegów, szkodników i dywersantów – NATYCHMIAST ARESZTOWAĆ. Dla prowadzenia śledztwa wyznaczyć specjalną grupę pracowników operacyjnych.”

Dom w ktorym mieszkał Izydor Oberhard przed aresztowaniem

Dom w ktorym mieszkał Izydor Oberhard przed aresztowaniem

Chociaż byłe radzieckie archiwa dotyczące NKWD są nadal praktycznie niedostępne, to z perspektywy kilkudziesięciu lat, to powód zamordowania profesora Izydora Oberhard znacznie wykracza poza banalną opowieść o swastyce na ramie lustra wiszącego od lat w przedpokoju moskiewskiego mieszkania przy ulicy Spirydonowskiej. Odpowiedzi należy szukać w zarówno w przeszłości legionisty, PPS-owca, znanego profesora w ZSRR, jak i w procesach o skali historycznej, jakie zachodziły w trakcie walki na szczytach władzy, którymi kierował Stalin. Dzisiaj, po latach mozna z duzym prawdopodobieństwem powiedzieć, że to własnie przeszłość Izydora Oberhard była powodem aresztowania.

*************************************************************

NKVD_Order_No._00485

NKVD_Order_No._00485

00485 ROZKAZ NIKOŁAJA JEŻOWA, 11 VIII 1937
(rozkaz został rozpowszechniony drogą telegraficzną do wszystkich jednostek wykonawczych na terenie całego Związku Sowieckiego (ok. 60)

**** INFO:

skrót POW oznacza Polską Organizację Wojskową, powiązana z Oddziałem II Sztabu Generalnego WP (tzw. „dwójki”). Organizacje te istniały w formie konspiracyjnej i prowadziły głownie działalność wywiadowczą. W latach 1937 – 1938 w oparciu o wydany rozkaz 00485 zamordowano w ZSRR 200.000 Polaków (!).
**** INFO:

Wyrokami, w zależności od stopnia winy były: rozstrzelanie lub więzienie (obóz) od 5 do 10 lat. Kary więzienia dotyczyły zazwyczaj rodzin skazanych na rozstrzelanie. Tak było w przypadku żony Izydora: Zoji Oberhard (8 lat bez prawa kontaktu).

 

IZYDOR Oberhard - zamordowany przez NKWD 15 marca 1938 roku

IZYDOR Oberhard – zamordowany przez NKWD 15 marca 1938 roku

ROZKAZUJĘ:
1. Od 20 sierpnia 1937 r. rozpocząć szeroką operację, prowadzącą do pełnej likwidacji terenowych jednostek POW i – przede wszystkim – jej dywersyjno-szpiegowskich i powstańczych
kadr w przemyśle, transporcie, sowchozach i kołchozach. Cała operacja powinna być zakończona w terminie 3 miesięcy, tzn. do 20 listopada 1937 r.
2. Aresztowaniu podlegają:
a) ujawnieni w toku śledztwa i dotychczas niewykryci aktywni członkowie POW, zgodnie z załączonym spisem,
b) wszyscy pozostający w ZSRS jeńcy wojenni z armii polskiej,
c) zbiedzy z Polski, niezależnie od czasu ich przejścia do ZSRS,
d) emigranci polityczni i osoby wydalone z Polski z powodu przekonań politycznych,

e) byli członkowie PPS i innych antysowieckich polskich partii politycznych,

f) najaktywniejsza cześć miejscowych elementów antysowieckich i nacjonalistycznych z polskich rejonów.

3. Operację aresztowań przeprowadzić w dwóch kolejnościach:
a) w pierwszej kolejności aresztowaniu podlegają wymienione wyżej kontyngenty pracujące w organach NKWD, w Armii Czerwonej, w fabrykach zbrojeniowych, w obronnych oddziałach
wszystkich pozostałych fabryk, w przedsiębiorstwach transportu kolejowego, wodnego i lotniczego, w gospodarce energetycznej wszystkich przedsiębiorstw przemysłowych, w gazowniach i
rafineriach naftowych,
b) w drugiej kolejności aresztowaniu podlegają wszyscy pozostali, pracujący w przedsiębiorstwach przemysłowych bez znaczenia dla obronności, w sowchozach, kołchozach i instytutach.

4. Równocześnie z rozwinięciem operacji dotyczącej aresztowań rozpocząć pracę śledczą. Główny nacisk w śledztwie położyć na pełne zdemaskowanie organizatorów i kierujących
grupami dywersyjnymi, w celu pełnego ujawnienia dywersyjnej sieci. Wszystkich wymienionych w zeznaniach przesłuchiwanych – szpiegów, szkodników i dywersantów – NATYCHMIAST ARESZTOWAĆ. Dla prowadzenia śledztwa wyznaczyć specjalną grupę pracowników operacyjnych.

5. Wszyscy aresztowani, zależnie od stopnia ujawnionej winy wykazanego w toku śledztwa, dzieleni są na dwie kategorie:
a) pierwsza kategoria, podlegająca rozstrzelaniu, do której należą szpiegowskie, dywersyjne, szkodnicze i powstańcze kadry polskiego wywiadu,
b) druga kategoria, do której należą mniej aktywni z nich, podlegająca karze zamknięcia w więzieniach i łagrach z wyrokami od 5 do 10 lat.

6. Odnośnie przydzielonych w toku śledztwa do pierwszej lub drugiej kategorii co 10 dni sporządza się wykazy z krótkimi streszczeniami śledczych i agenturalnych materiałów,
charakteryzujących stopień winy aresztowanego, które kieruje się w celu ostatecznego zatwierdzenia do NKWD ZSRS. Przydziału do – odpowiednio – pierwszej lub drugiej kategorii
dokonują, na podstawie rozpatrzonych agenturalnych i śledczych materiałów, Komisarz Ludowy Spraw Wewnętrznych republiki i naczelnik UNKWD okręgu lub kraju wraz z odpowiednim prokuratorem: republiki, kraju lub okręgu.

Wykazy – po podpisaniu ich przez Komisarza Ludowego Spraw Wewnętrznych republiki, naczelników UNKWD okręgu lub kraju i prokuratora właściwego dla republiki, okręgu, kraju –
kieruje się do NKWD ZSRS. Po zatwierdzeniu wykazów w NKWD ZSRS i przez prokuratora Związku wyrok podlega natychmiastowemu wykonaniu; to znaczy: oskarżeni zaliczeni do pierwszej kategorii podlegają rozstrzelaniu, zaliczeni do drugiej kategorii – wysłaniu do więzień i łagrów, zgodnie z nakazem NKWD ZSRS.

7. Zaprzestać zwalniania z więzień i łagrów osób kończących odbywanie kary pozbawienia wolności, osądzonych za szpiegostwo na rzecz Polski. Na temat każdej z tych osób przedstawić materiał do rozpatrzenia na Nadzwyczajnym Posiedzeniu NKWD ZSRS.

8. Pracę nad rozgromieniem POW i wszystkich pozostałych kontyngentów polskiego wywiadu umiejętnie i rozważnie wykorzystać w celu pozyskania nowej agentury na polskiej linii. Przy doborze agentury poświecić dużo uwagi środkom ochraniającym organy NKWD przed przeniknięciem do sieci podwójnych (może to oznaczać także „agentów dwójki”) agentów polskiego wywiadu. Wykazy wyznaczonych do werbunku agentów wraz z wyczerpującą charakterystyką każdego z nich kierować w celu ich zatwierdzenia do kierownika GUGB NKWD tow.
FRINOWSKIEGO.
*********************************************

W rozkazie w punkcie nr 2/e napisano wyraźnie: “byli członkowie PPS i innych antysowieckich polskich partii politycznych”….

Z punktu widzenia NKWD, Izydor Oberhard był co najmniej mocno podejrzany:

– członek Lwowskiego Związku Strzeleckiego w okresie studiów na Uniwersytecie Lwowskim.
– członek PPS
Legionista I Brygady Józefa Piłsudskiego
– Współtwórca czasopisma SPARTAK zrzeszającego PPS-owców na Syberii mieńszewików
– członek niemieckiego Towarzystwa Farmaceutycznego.
– przyjaciel i konsultant Komisarza Zdrowia Grzegorza Kamińskiego ((Григорий Наумович Ками́нский), który miał być wyeliminowany na rozkaz Stalina za sprzeczny z oficjalną opinią raport o zmuszeniu do samobójstwa Sergo Ordżonikidze – Gruzina, ministra przemysłu ciężkiego. Sam Kamiński padł ofiarą prowokacji, podczas próby obalenia Berii przez Jeżowa w czerwcu 1937 roku.

Zaświadczenie rok 1959. Mimo wyroku wykonanego w 1938 wszystkie dokumenty sygnowane są 1959.

Zaświadczenie rok 1959. Mimo wyroku wykonanego w 1938 wszystkie dokumenty sygnowane są 1959.

Z drugiej strony profesor Izydor Oberhard (jak już pisaliśmy) był znanym naukowcem o światowej sławie, faktycznym twórcą radzieckiej farmacji, autorem wielu patentów, cenionym organizatorem i wykładowcą uczelni w Irkucku, Leningradzie i Moskwie, a także animatorem Instytutu Medycyny Eksperymentalnej. Wspierali go naukowcy min. Iwan Pawłow, czy pisarz Maksym Gorkij. W sferze nauki był więc profesor Oberhard osobą publiczną. Dopiero ów rozkaz 00845 punkt 2/e dawał podstawę do aresztowania i skazania.

Po pierwszym aresztowaniu w 30 stycznia 1931 roku, Izydor Oberhard został zwolniony min. dzięki rekomendacji Iwana Pawłowa. Zarzuty niby wycofano, a sam profesor Oberhard zrezygnował z członkostwa w Niemieckim Towarzystwie Farmaceutycznym. NKWD spokojnie czekało, zbierając w międzyczasie informacje od współpracowników i sąsiadów o byłym legioniście. Wydany 11 sierpnia 1937 roku rozkaz Jeżowa 00485 był faktycznym wyrokiem śmierci.

Irena Oberhard 1933 - 1942

Irena Oberhard 1933 – 1942 – WRÓG LUDU !

Przypomnijmy rodzinne losy…:

  • 17 lutego 1938 roku Izydor Gustaw Oberhard został skazany za szpiegostwo, a 15 marca 1938 roku zamordowany na terenie specjalnego obiektu NKWD – Komunarka.

  • Jego żona Zoja OBERHARD skazana została na 8 lat obozu bez prawa kontaku. Została zrehabilitowana, przeniosła się z Moskwy do Leningradu aby być bliżej grobu córki Irenki.

  • Córka Irena trafiła do domu dziecka dla wrogów ludu. Zginęła 10 kwietnia 1942 roku podczas ewakuacji dzieci z Leningradu przez zamarznięte jezioro Ładoga.

  • Klaudia Oberhard z dziecmi: Aleksandrem i Anna ( 1936 r. )

    Klaudia Oberhard z dziecmi: Aleksandrem i Anna ( 1936 r. ) – WROGAMI LUDU !.

    Syn Aleksander – relegowany z uczelni, z nakazem pracy trafił do Kazachstanu (jako syn wroga ludu). Później przeszedł cały szlak bojowy od Lenino do Berlina i pozostał w Polsce.

  • Córka Anna – skierowana do pracy – jako wróg ludu. Mieszka w Astrachaniu. Była działaczką organizacji MEMORIAŁ.

Wywiad z córką Izydora: Anną Oberhard

Wywiad z córką Izydora: Anną Karoliną Oberhard

Oficjalne zawiadomienie o śmierci, rodzina otrzymała w 1959 roku – po rehabilitacji Izydora. Wielkość odszkodowania dla rodziny wyceniono na ok. 3800 rubli (ok. 3 średnich pensji). 

Skazanie za szpiegostwo i zamordowanie Izydora Gustawa Oberhard przebiegało zgodnie z wytycznymi rozkazu 00485. Proces był fikcja, bo już sam fakt przynależności Izydora do PPS w przeszłości był wyrokiem.  To, ze był legionistą  tylko potwierdzało jego domniemana winę. Także wyrok skazujący jego zonę Zoję i uznanie dzieci za “wrogów ludu” w myśl następnego rozkazu 00486  było w zgodzie z procedurą zabijania. Był więc jednym z 200.000 Polaków zamordowanych przez reżim Stalina, i jedną z wielu milionów ofiar obywateli radzieckich czasów Wielkiego Terroru.

INFO: Następny rozkaz Jeżowa, o kolejnym numerze 00486   dotyczył rodzin i dzieci osób skazanych. Pisaliśmy o nim tutaj – link.

Wg. Wikipedii:  Rozkaz nr 00486 NKWD (pełna nazwa: Rozkaz Operacyjny Ludowego Komisarza Spraw Wewnętrznych ZSRR nr 00486 z dnia 15 sierpnia 1937 roku) instruował funkcjonariuszy aparatu nacisku o konieczności stosowania represji politycznych wobec współmałżonków wrogów ludu, zwanych także “zdrajcami Ojczyzny, członkami prawicowo-trockistowskich organizacji szpiegowsko-dywersyjnych zaliczanych – zgodnie z rozkazem nr 00447 NKWD do pierwszej i drugiej kategorii (przestępców politycznych) począwszy od dnia 1 sierpnia 1936”. Rozkaz został podpisany przez Nikołaja Jeżowa szefa NKWD i Głównego Zarządu Bezpieczeństwa Państwowego (GUGB).

Wprawdzie preambuła rozkazu wymieniała jedynie współmałżonków, szczegółowa instrukcja wymieniała także “niebezpieczne socjalnie dzieci w wieku powyżej 15 lat” oraz dzieci poniżej 15 roku życia. Stąd rozkaz ten był nazywany Rozkazem o członkach rodzin zdrajców Ojczyzny (Приказ о ЧСИР (членах семей изменников Родины)).

Izydor Gustaw Oberhard. W rosyjskiej niewoli 1914 – 1917

Marcinkowice, 6 grudnia 1914 rok, godzina 20.00

Marcinkowice 6 grudnia 1914

Marcinkowice 6 grudnia 1914

Bitwa pod Marcinkowicami, chociaż nie zakończyła się sukcesem, przyniosła w skali  MAKRO  trzy  wymierne korzyści. Po pierwsze pozwoliła na realne rozpoznanie wojsk rosyjskich ( sądzono, że w tym rejonie znajdują się tabory i oddziały pomocnicze, a nie regularna armia), po drugie: dała kilkanaście godzin czasu na przegrupowanie sił austriackich, wreszcie, stanowiła preludium do zdobycia Nowego Sącza przez wojska Piłsudskiego.

Izydor Oberhard komendant patrolu sanitarnego 1 kompania, I baonu, 3p.p.

Izydor Oberhard komendant patrolu sanitarnego 1 kompania, I baonu, 3p.p.

Jednak w skali MIKRO wzięcie do niewoli Izydora Gustawa okazało się punktem zwrotnym w historii rodziny Oberhard.  Pomijając, fakt, że zabicie Izydora przez Rosjan w bitwie pod  Marcinkowicami ( co było bardzo prawdopodobne) kończyło by  naszą genealogię, to  także  zesłanie go na Syberię wywołało dalekosiężne skutki dla przyszłych pokoleń !.

Izydor Gustaw był bowiem w 1914 roku ostatnim potomkiem z męskiej linii Oberhard.

6 grudnia 1914  roku ok. godziny 20.00, legioniści wycofali się w stronę Pisarzowej, pozostawiając na polu bitwy zabitych i rannych. Do akcji przystąpiły patrole sanitarne, których zadaniem było przeprowadzenie wstępnej segregacji wśród ofiar. Lżej ranni, byli opatrywani i przygotowywani do transportowania na tyły, tym zaś, którzy nie mieli szans na przeżycie podawano środki mające złagodzić cierpienie…

Marcinkowice - jeńcy rozyjscy

Marcinkowice – jeńcy rozyjscy

Szybki odwrót legionistów – tak chwalony przez historyków jako strategiczny majstersztyk Józefa Piłsudskiego – miał swoje konsekwencje w wymiarze indywidualnych, żołnierskich losów i dla wielu rannych oznaczał wyrok śmierci. Tzw. “tyły” na które miano przenosić ofiary bitwy po prostu nie istniały.

W ciemnościach nocy (słońce 6 grudnia zachodzi ok. godziny 15.00) , patrole sanitarne, pozbawione osłony własnych wojsk stanowiły łatwy cel, a światła potrzebne przy opatrywaniu rannych były widoczne z daleka. Dodatkowo, rozległy obszar, pofałdowany teren i duża liczba rannych opóźniły powrót patrolu na miejsce zbiórki. Poza tym zwykła żołnierska solidarność nakazywała pomóc rannym kolegom.  Rosyjscy zwiadowcy, bez przeszkód zlokalizowali i otoczyli oddział sanitarny złożony z dowódcy Izydora Oberhard, oraz sanitariuszy: Lubingera, Świderskiego i Sikorskiego.

Po bitwie .... grudzień 1914

Po bitwie …. grudzień 1914

Nie ulega wątpliwości, że dla Izydora Gustawa Oberhard, magistra farmacji, doktora filozofii, poligloty mówiącego w kilku językach, muzyka grającego profesjonalnie na skrzypcach i fortepianie etc. spotkanie z brutalną siłą w postaci kozackiego patrolu było traumatycznym przeżyciem. Mając 26 lat i głowę pełną patriotycznych wizji, śmierć traktuje się idealistycznie – bardziej jako mentalne spełnienie raczej i to formie heroicznej –  niż jako fakt, który może przydarzyć się realnie i to w  wykonaniu fizycznie sprawniejszych,  niewykształconych wojaków, dla których zarąbanie człowieka jest jak bułka na śniadanie. Po prostu i bez patosu.

 

Genealogia Oberhard Kałusowski

Genealogia Oberhard Kałusowski

Na szczęście – przede wszystkim dla naszej rodziny – medyk w czasie wojny ma lepsze notowania niż żołnierz. Wojna to ból, cierpienie, choroby po obu stronach frontu. Dodatkowo jeniec mówił biegle po rosyjsku. Prawdopodobnie to zadecydowało, że cała czwórka została pognana w stronę rosyjskich okopów, a nie zabita na miejscu.

Droga na wschód

Przyjazd jeńców do Irkucka 1914

Przyjazd do Irkucka 1914 (Wojciech Salwa)

Na ponad 2,2 miliona Polaków powołanych do wojska Austro-Węgier i Niemiec ponad 100.000 trafiło do niewoli i było przetransportowane na wschód.

 Działający od ponad stu lat rosyjski etapowy system wysyłania polskich obywateli na Syberię, sprawdzony i rozwinięty w przypadku skazanych za uczestniczenie w powstaniach: Listopadowym i Styczniowym doskonale sprawdzał się w przypadku jeńców. Tym bardziej, że rozbudowana sieć kolejowa pozwoliła zwiększyć wydajność. Pociągi z zaopatrzeniem na front nie musiały wracać puste. Ładowano do nich jeńców wojennych, przestępców, oraz wszelkiej maści opozycjonistów – co dokładnie opisuje Wojciech Salwa w książce pt. “Z KWIATAMI PRZEZ KRAJE i LUDZI OD 1912 DO 1927 R.” wydanej w 1928 roku.

Info o niewoli legionisty Izydora Oberharrd

Info o niewoli legionisty Izydora Oberharrd

Prawdopodobnie w połowie grudnia, Izydor Gustaw Oberhard został wysłany do guberni jenisejskiej – a  sądząc z książki Wojciecha Salwy – mógł trafić od razu do Irkucka. Po drodze – na tym polegała etapowość zsyłki – każdy zesłaniec zaliczał dni, tygodnie, czy nawet miesiące w więzieniach lub w przekształconych na obozy koszarach min. w Irkucku, Tomsku czy Nerczyńsku – w zależności od docelowego miejsca zesłania.

Życie codzienne jeńca na Syberii

Wbrew potocznym opiniom, obóz jeniecki na Syberii dawało się przeżyć – zwłaszcza Polakom. Wynikało to zarówno z powodów politycznych jak i nazwijmy to lokalnych: silnej Polonii, istniejącej na tych terenach od ponad 100 lat i wprawionej w pomaganiu zesłańcom (min . organizacja „OGNIWO” istniejące do dzisiaj). Pomógł także Polakom wydany 26 października 1914 roku przez tomskiego powiatowego naczelnika  wojskowego rozkaz który nakazywał: „ aby  w celu ułatwienia losu słowiańskich jeńców wojennych wszystkich narodowości złagodzić reżim ich przetrzymywania”.

Oznaczało to w praktyce swobodę poruszania się poza obozem, możliwość wynajmowania mieszkania i pracy u osób prywatnych. Mróz, choroby (tyfus), oraz głód dziesiątkowały jeńców – stąd możliwość zarabiania pieniędzy i przeznaczania ich na jedzenie, ubrania i leki –  była bezcenna. Wszechobecna nuda wymuszała wśród więzionych szereg działań społecznych takich jak tworzenie grup muzycznych, teatralnych, czy wspólnego kucharzenia, prania etc. co było przy okazji tańszym i bardziej ekonomicznym sposobem na przetrwanie.

Izydor Gustaw Oberhard – jako lekarz i farmaceuta był i tak  w nie najgorszej sytuacji,  a pomagając w stłumieniu epidemii tyfusu w obozie – zyskał prawo do swobodnego poruszania się po terenie Rosji, prawo, które wkrótce rozciągnięto na innych zesłanych po 1914 roku Polaków.

Rok 1917 – nadchodzą zmiany.

Dawna apteka Kałusowskich Irkuck

Dawna apteka Kałusowskich Irkuck

W oparciu o przepisy zatwierdzone , 30 czerwca 1917 roku, przez ministra wojny Aleksandra Kiereńskiego (Керенский, Александр Фёдорович) przepisy:  “jeńcy polscy mogli być zwalniani z obozów, jeśli poręczyły za nich miejscowe organizacje polskie“. Polacy masowo zaczęli uciekać , kierując się do Irkucka, Omska, Tomska, Nowonikołajewska – gdzie Komitety Polskie wydawały stosowne zaświadczenia i pieniądze.

Na początku 1917 roku Izydor Gustaw Oberhard zamieszkał w Irkucku wynajmując pokój u innego zesłańca: Wojciecha Salwy (kwiaciarza, który ożenił się z miejscową nauczycielką).  Dołączył do polskiej organizacji  „Ogniwo” .  Wojciech Salwa wspomina:

Izydor Oberhard - życie wśród Polonii

Izydor Oberhard – życie wśród Polonii

„To też po śmierci prezesa Szewczykowskiego, scenę naszą wzbogaciło takie nazwisko, jak nowy prezes pan Stanisław Rosmański wraz ze swoją drogą i kochaną przez nas małżonką Wandą, oraz panią jenerałową Burhardową, znakomitą pianistką, uczenicą Rubinsteina; ile podniosłych chwil dawała nam jej muzyka; była ona duszą artystow muzykow, w szczegolności jej sola, duety na cztery ręce z Franciszkiem Staniewskim, trio i kwartety z Oberhardem skrzypce i Chmielewskim wiolonczela dodawały splendoru naszym sobotkom. Dalej idzie nasza dramatyczna panna Ala Perlic, naiwna Wacia Napiorkowska, charakterystyczna, komiczna Janina Napiorkowska, na starsze role dramatyczne świetna była pani Rena Tyszkiewicz. Śpiewaczkami do części koncertowej, ktore nigdy nie zawodziły, były panie Emilja Echilczuk i pani Bogusławska, procz tego proszone były często siły artystyczne z miejscowej braci artystow rosjan, ktorzy nigdy nie odmawiali swego udziału.”

Izydor Oberhard - życie wśród Polonii

Izydor Oberhard – życie wśród Polonii

Formalnie rzecz biorąc nic nie stało na przeszkodzie, aby Izydor Gustaw Oberhard wrócił do rodzinnego Lwowa, odebrał Virtuti Militari i spędził resztę życia na ciepłej posadzie wykładowcy  Uniwersytetu Lwowskiego, lub we własnej aptece jak jego ojciec Aleksander Oberhard.

Formalnie … bo oto pojawiła się ona:  Klaudia. Młoda, ładna, wykształcona, rozsądna i ZAKOCHANA w  Polsce – kraju Ojca, który znała tylko  opowieści i książek .  A  do tego aptekarka z rodzinną apteką !.

Rok 1918 – Legionista, który się zakochał……

Izydor Oberhard rok 1920 Irkuck. Grupa Spartak

Izydor Oberhard rok 1920 Irkuck. Grupa Spartak

Izydor Gustaw Oberhard – po zwolnieniu z obozu jenieckiego i przyjeździe do Irkucka, zaczął szukać pracy zaczynając – co oczywiste , jako że był farmaceutą – od aptek.  W aptece pod adresem ул. Каландаришвили (бывшая Грамматинская), 9 spotkał Klaudie Kałusowską, która wraz ze swoją siostrą Marią prowadziła rodzinny biznes odziedziczony po ojcu.

Klaudia Kałusowska (opis tutaj)  (Клавдия Цезариевна Калусовская)- urodzona 29 kwietnia 1892 roku – córka zesłańca Cezarego Kalusowskiego  i Anny Judin. O losach i rodzinie zesłanego po powstaniu styczniowym Cezarego Kałusowskiego pisaliśmy TUTAJ.

Klaudia Oberhard (Kalusowska) - 1914r.

Klaudia Oberhard (Kalusowska) – 1914r.

Miłość – tego jeszcze brakowało do szczęścia Izydorowi Gustawowi Oberhard!. Po latach tułaczki wreszcie znalazł spokojną przystań. Na chwilę.

1 stycznia 1919 roku – rok po ślubie urodził im się syn Aleksander II. Rodzinna historia mogła toczyć się dalej – chociaż nie tak jakby wszyscy chcieli….

 

 

 

Co było dalej opisaliśmy wcześniej – oto linki do artykułów:

Izydor Gustaw Oberhard. Legionista. Bohater bitwy pod Marcinkowicami 6 grudnia 1914 roku.

Izydor Oberhard komendant patrolu sanitarnego 1 kompania, I baonu, 3p.p.

Izydor Oberhard komendant patrolu sanitarnego 1 kompania, I baonu, 3p.p.

Izydor Gustaw Oberhard – dołączył do I Brygady legionów Józefa Piłsudskiego w sierpniu 1914 roku – a więc na samym początku formowania się I Kadrowej. Jest to potwierdzony fakt – Jego nazwisko znajduje się w wykazie legionistów Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku (klik). Opis bohaterskiego czynu jakiego dokonał podczas bitwy pod Marcinkowicami, opisany byl w wielu publikacjach min. w “Kalendarzu Legionów Polskich na rok 1915”, w pracy zbiorowej Legiony Polskie: Walki na Podhalu” (strona 23), czy wydanym ostatnio opracowaniu Marka Gałęzowskiego ” Na wzór Berka Joselewicza”.

Z punktu widzenia genealogii – wstąpienie do legionów Izydora Gustawa Oberhard było zdarzeniem, które przeniosło losy rodziny Oberhard w całkiem inny wymiar. Niewola, zesłanie, późniejsze: kariera naukowa, tragiczna, niepotrzebna śmierć z rozkazu Stalina, wreszcie wojna, prawie całkowicie unicestwiły naszą rodzinę o czym mozna przeczytać w innym miejscu na stronie http://oberhard.com .

Fragment ksiazki LENINO Henryka Huberta

Fragment ksiazki LENINO Henryka Huberta

Powrotna droga do Polski wiodąca szlakiem bojowym od Lenino do Berlina , Aleksandra II Oberhard (syna Izydora) bardzo przypomina losy legionisty. Wstąpienie do Wojska Polskiego i walka o wolną Polskę ……  bo w 1943 roku nie było innej alternatywy dla powrotu do kraju.

Droga do Legionów.

Izydor Gustaw Oberhard 1912r

Izydor Gustaw Oberhard 1912r

W 1910 roku, powstał we Lwowie Związek Strzelecki, paramilitarna organizacja, którą od 1912 roku przewodził Józef Piłsudski. Należał do niej także Izydor Gustaw Oberhard – wówczas świeżo upieczony magister farmacji i doktorant filozofii – podobnie jak większość rozemocjonowanych lwowskich studentów, marzący o niepodległej Polsce.

W lipcu 1914 roku lwowski oddział liczył 1131 przeszkolonych strzelców.

2 sierpnia 1914 roku Józef Piłsudski, za zgodą władz Austrii rozpoczął formowanie tzw. I Kadrowej na bazie  organizacji strzeleckich.

Jozef_Pilsudski

Jozef_Pilsudski

Izydor Oberhard, podobnie jak inni młodzi ludzie ze Lwowa został zmobilizowany do armii austriacko-niemieckiej, ale wydana wcześniej zgoda na tworzenie wojska polskiego umożliwiła mu wstąpienie do I Kadrowej (przemianowanej później na I Brygadę). W sierpniu 1914 roku Izydor Gustaw Oberhard  otrzymał przydział: podoficer sanitarny, 1 kompania, I baonu, 3p.p.

Pierwsze walki .

Armata na czarny proch wzór 1875 rok (kaliber 66 mm)

Armata na czarny proch wzór 1875 rok (kaliber 66 mm)

W momencie powstania, I Kadrowa liczyła 144 osoby, ale jej stan osobowy szybko się powiększał. Pierwsze walki – Nowy Korczyn, czy Laski – miały raczej na celu zdobycie doświadczenia bojowego niż sens strategiczny i odbywały się pod osłoną wojsk Austrii bądź Niemiec. Z militarnego punktu widzenia, to było bardzo słabo wyposażone wojsko. Nie wszyscy mieli mundury, broń była przestarzała, a armaty otrzymane od “sojusznika” były wręcz z innej epoki – jeszcze na proch czarny ( tzw. proch dymny używany był do połowy XIX wieku i w 1914 roku był przeżytkiem).

5 grudnia 1914 (bitwa pod Marcinkowicami) roku stan liczebny oddziałów Piłsudskiego wynosił ok 2000 żołnierzy. Strona rosyjska liczyła 10.000 – 12.000 w rożnych fazach bitwy.

Bitwa pod Marcinkowicami

Oryginalny opis bitwy : “Legiony Polskie: Walki na Podhalu

Bitwa Pod Marcinkowicami (PDF)

Bitwa Pod Marcinkowicami (PDF)

“Z historycznego punktu widzenia, bitwa pod Marcinkowicami, którą stoczyła I Brygada legionów, pod dowództwem Józefa Piłsudskiego była drobnym epizodem. Jednak z wojskowego punktu widzenia, była przykładem talentu Marszałka. Jak sam pisał po latach: “była to jedna z najładniejszych bitew jakie stoczyłem…..”

Marcinkowice to także pierwsza duża potyczka utworzonej 3 sierpnia 1914 roku ( a więc 4 miesiące wcześniej ) I Kompanii Kadrowej (przekształconej wkrótce w I Brygadę Legionów) i pierwsza samodzielna operacją mimo formalnego współdziałania ze sztabem generała Nagy’ego. Warto pamiętać, że stanowiąca lewe skrzydło I Brygada pod dowództwem Piłsudskiego liczyła ok 2000 żołnierzy, a artylerię stanowiły otrzymane z demobilu od Austriaków armaty (8 sztuk) na czarny proch (!).”

Rotmistrz Belina-Prażmowski bohater spod Marcinkowic 1914

Rotmistrz Belina-Prażmowski bohater spod Marcinkowic 1914

Zaskoczeniem dla piłsudczyków, były też siły Rosjan, w liczbie ok 10.000 – 12.000 ludzi – gdyż – zgodnie z danymi wywiadowczymi, przekazanymi przez sztab Austriacki – miały tam stacjonować tabory i zaopatrzenie, a nie kozacy i artyleria. Przekonali się o tym ułani pod dowództwem rotmistrza Beliny-Prażmowskiego, którym udało się wybić cała załogę baterii kozackiej, stacjonującej w miejscu owych “taborów”.

Sama operacja rozpoczęła się 5 grudnia i trwała do ok. 18.00 następnego dnia. Atak ułanów Beliny-Prażmowskiego nastąpił o świcie ok 3.00 rano 6 grudnia 1914 roku, a bitwa trwała prawie 16 godzin, dając wojskom Austrio-węgierskim czas na przegrupowanie sił. Sprawozdanie z bitwy można przeczytać TUTAJ.

Okolice, gdzie 100 lat temu ułani Prażmowskiego  przekroczyli Dunajec.

Okolice, gdzie 100 lat temu ułani Prażmowskiego przekroczyli Dunajec.

W owym czasie w Legionach, nie istniały stopnie podoficerskie. W zależności od potrzeb jeden z podoficerów pełnił funkcje komendanta i był wyznaczany przez dowódcę, lub nawet sam oddział którym miał dowodzić. Izydor Gustaw Oberhard – absolwent kierunku medycznego na Uniwersytecie Lwowskim, został mianowany (wybrany ?) komendantem patrolu sanitarnego, prawdopodobnie liczącego ok 12 osób – przeszkolonych w zakresie pierwszej pomocy.

Bohaterski czyn Komendanta patrolu sanitarnego Izydora Gustawa Oberhard

Bohaterski czyn legionisty Izydora Oberhard. Marcinkowice 6.XII.1914 rok godzina 20.00

Bohaterski czyn legionisty Izydora Oberhard. Marcinkowice 6.XII.1914 rok godzina 20.00

“Chociaż legenda legionów Piłsudskiego, do dzisiaj rozgrzewa umysły i to nie tylko historyków, to przecież była to wojna, wraz ze wszystkimi konsekwencjami. Opisane po latach szarże ułanów na nieprzyjaciela zachwycają, ale ilu z nich zginęło w walce, ilu rannych zostało dobitych, ilu trafiło do niewoli ?

Po każdej bitwie, lub w jej trakcie, patrole sanitarne zabierały rannych, lub opatrywały bezpośrednio pod ostrzałem wroga. Dla lekarzy i sanitariuszy leżący na ziemi, to byli towarzysze broni, przyjaciele, czy po prostu koledzy z okopów i wspólnie stoczonych bitew….”. Żelazna zasada “że nie opuszcza się towarzysza na polu walki” obowiązywała i obowiązuje do dzisiaj każdego żołnierza.”

Lista strat Legionów Polskich

Lista strat Legionów Polskich

6 grudnia 1914 roku, ok. godziny 20.00, prawie 6 razy liczniejsze wojska rosyjskie, przegrupowały się i atakując od południowej strony Marcinkowic (kierunek Trzetrzewina), zamierzały okrążyć legionistów. Polacy zmuszeni byli się wycofać. Na polu walki pozostali ranni, oraz patrol sanitarny pod dowództwem komendanta Izydora Oberhard, oraz sanitariusze: Lubinger, Świderski i Sikorski.

Cała czwórka udzielała pomocy medycznej aż do nadejścia Rosjan, którzy wzięli ich do niewoli wraz z lżej rannymi, dobijając umierających, lub pozostawiając ich na pewną śmierć.

 

Strategia Józefa Piłsudskiego, który wycofał swoje wojsko, przegrupował przyniosła rezultaty. Kilka dni później (13.XII.1914)  Legioniści zdobyli Nowy Sącz.

IZYDOR Oberhard - zamordowany przez NKWD 15 marca 1938 roku

IZYDOR Oberhard – zamordowany przez NKWD 15 marca 1938 roku

Za swoja odwagę, Izydor Gustaw Oberhard miał być przedstawiony do odznaczenia Krzyżem Niepodległości i Virtuti Militari ale zesłany w głąb Rosji, nigdy nie wrócił już do Polski.

Dalsze losy bohaterskiego legionisty spod Marcinkowic zostały opisane min. (tutaj), (tutaj), (tutaj), (tutaj), (tutaj), (tutaj), (tutaj),

Aleksander II Oberhard i Gwidon Czerwiński 1943 – 1947

Chelm 1944 z prawej Aleksander II Oberhard

Chelm 1944 z prawej Aleksander II Oberhard (w pierwszym szeregu Gwidon Czerwiński)

O Aleksandrze II Oberhard – synu prof. Izydora Oberhard i wnuku Cezarego Kałusowskiego pisaliśmy: [ tutaj ], [tutaj ], [ tutaj ], [ tutaj ]

O generale Gwidonie Czerwińskim (Гвидон Червинский) można przeczytać [ tutaj ]

“Po tragicznej śmierci rodziców (Izydora i Klaudii Oberhard: opisy: [tutaj ] i [ tutaj]), Aleksander II z etykietą “wroga ludu ZSRR” wstąpił do utworzonego w maju 1943 roku w obozie sieleckim 2 Berlińskiego Pułku Piechoty i przeszedł cały szlak bojowy od Lenino do Berlina. Dowódcą 2 Berlińskiego Pułku Piechoty był płk.Gwidon Czerwiński (Гвидон Червинский), który wyznaczył młodego żołnierza na osobistego łącznika, co zostało przedstawione min. w książce LENINO autorstwa Henryka Huberta opis: [ tutaj].”

Odbiór delegacji. Okęcie 1946. Za kierownicą Aleksander II Oberhard.

Odbiór delegacji. Okęcie 1946. Za kierownicą Aleksander II Oberhard.

4 lipca 1944, sformowana została 1 Brygada Piechoty Zmotoryzowanej – związek taktyczny piechoty ludowego Wojska Polskiego i Aleksander II Oberhard zostal tam skierowany. Dwa tygodnie później brał udział w wyzwoleniu CHEŁMA. Unikalna frontowa fotografia przedstawia wejście polskiego oddziału  do miasta (z prawej Aleksander II Oberhard). Rok później  Aleksander II przeniesiony został do Wojsk Ochrony Pogranicza, gdzie w stopniu porucznika i później kapitana WP pełnił funkcję dowódcy oddziału zwiadowczego w Trzebieży. W latach 1945 – 1947 dowódcą Wojsk Ochrony Pogranicza był płk Gwidon Czerwiński (od 1946 roku Generał Brygady). Porucznik Aleksander II Oberhard był jego adiutantem.

Dowódca i żołnierz

Bez względu na to co dzisiaj sadzą historycy o tamtych czasach przyznać trzeba jedno: Gwidon Czerwiński był żołnierzem z krwi i kości. W czasie wojny domowej w Rosji w wieku 16 lat wstąpił do Armii Czerwonej i całe życie poświęcił w wojsku.

Rok 1946 - Aleksander II Oberhard (trzeci od lewej)

Rok 1946 – Aleksander II Oberhard (trzeci od lewej)

W roku 1937, w czasie czystek stalinowskich Czerwiński,  był aresztowany ( do 1940 roku) – tak jak  Izydor Oberhard. Gwidon Czerwiński miał też żonę i syna – Artura – (rówieśnika Aleksandra II), którzy podobnie jak rodzina Oberhard byli represjonowani po jego uwięzieniu, a w czasie wojny pozostali w ZSRR. Prawdopodobnie z tych powodów, stosunki między nimi wykraczały poza zwykły układ: dowódca – podwładny i były bardziej serdeczne. Wojna i wszechobecna śmierć spolaryzowały jeszcze te relacje, a dowódca w jakiś sposób kształtował karierę młodego żołnierza, który ze swojej strony widział w pułkowniku sowojego mentora. Nie do końca jest jasne, czy w latach stalinowskiego terroru, lub później rodziny Czerwińskich i Oberhard poznały się. Mogli słyszeć o sobie, gdyż obydwaj (Izydor Oberhard i Gwidon Czerwiński) przesłuchiwani byli w Moskwie.

Gdy w 1945 roku do Polski przyjechała rodzina Gwidona Czerwińskiego, jego syn Artur i Aleksander II Oberhard po prostu zaprzyjaźnili się. Później, gdy Aleksander II Oberhard przestał pełnić funkcję adiutanta, był częstym gościem w domu państwa Czerwińskich.

Gwidon Czerwiński i komentarz Artura Czerwińskiego (1946)

Gwidon Czerwiński i komentarz Artura Czerwińskiego (1946)

Zamieszczona fotografia z 1946 roku przedstawia Gwidona Czerwińskiego czytającego gazetę, opatrzona jest humorystycznym tekstem napisanym przez jego syna Artura na temat propagandy serwowanej w gazecie a podarowana Aleksandrowi II Oberhard. Świadczy o wzajemnym zaufaniu – to był rok 1946 i za takie żarty wędrowało się do więzienia.

 

Pierwsze lata po wojnie – samochody dla władzy, konserwy i awans na kapitana !.

Uroczystości na terenie twierdzy Modlin 9 maja 1946 r.

Uroczystości na terenie twierdzy Modlin 9 maja 1946 r.

W 1945 roku Aleksander II Oberhard przeniesiony został do Wojsk Ochrony Pogranicza, gdzie w stopniu porucznika i później kapitana WP pełnił funkcję dowódcy oddziału zwiadowczego w Trzebieży. Z przerwami. Ludzie powoli zapominali o wojnie. Frontowi żołnierze schodzili na drugi plan, bohaterów zastępowali funkcjonariusze partyjni. O ile w 1945 – 1946 roku rocznicowe uroczystości odbywały się w jednostkach wojskowych, a władza ucztowała i poklepywała po plecach generałów i pułkowników, to powoli sytuacja zaczęła się odwracać. Zaczynały się rządy cywilów i papierowych dokumentów.

W 1946 roku nowa władza powoli zaczęła obrastać w pióra i terenowe gaziki przestały wystarczać, zwłaszcza, gdy Polskę zaczęli odwiedzać zagraniczni goście.

Auta kupione dla rządu od Niemców w drodze do Polski (1946)

Auta kupione dla rządu od Niemców w drodze do Polski (1946)

Wojskowy mundur nie był już obowiązkowym strojem, powoli zaczęto przebierać się w garnitury. Przyszedł rozkaz, w tej sytuacji oczywisty: sprowadzić dla rządu reprezentacyjne samochody, oczywiście za darmo. Możliwość była tylko jedna: z Niemiec. Grupa żołnierzy, pod dowództwem porucznika Aleksandra II Oberhard ruszyła czeska Tatrą przez zniszczone Niemcy z bagażnikiem pełnym konserw. Szybko okazało się, że uciekający w popłochu hitlerowcy zakopywali w ziemnych dołach auta dowódców. Doskonale zakonserwowane tkwiły pod ziemią, co nie uszło uwadze niemieckich chłopów, którzy swoją wiedzą podzielili się z płacącymi żywnością, Polakami. W ciągu tygodnia kilka wykopanych limuzyn ruszyło w stronę Polski.

Aleksander II Oberhard. Wreszcie normalne życie. 1952

Aleksander II Oberhard. Wreszcie normalne życie. 1952

Za szybką i sprawną akcję porucznik Aleksander II Oberhard otrzymał awans na kapitana. W maju 1947 roku, posiadający obywatelstwo radzieckie gen. Gwidon Czerwiński, wraz z rodziną powrócił do ZSRR. Zmarł w 1969 roku.

Izydor Gustaw OBERHARD – rok 1912 – 1914. Lwów. Doktorat z filozofii.

Podpis Izydor Oberhard 1912

List do prof. Kazimierza Twardowskiego 1912 Lwow

“Dzieciństwo i młodość, to okres w którym zostaje ukształtowana osobowość każdego człowieka. Najczęściej na całe życie. Emocje i zdarzenia tego okresu wyznaczają kierunek w którym człowiek podąża ku swemu przeznaczeniu. Aby pojąć późniejsze postępowanie Izydora i wyjaśnić często niezrozumiałe przypadki w jego życiu, trzeba cofnąć się do dzieciństwa i młodości, a więc do okresu końca XIX wieku i początku XX.”

Krótki, nasycony osobistymi akcentami list (klik)Dokument PDF , napisany przez Izydora Gustawa OBERHARD w czerwcu 1912 roku, a skierowany do profesora Kazimierza Twardowskiego to doskonałe studium psychologiczne młodego, 26-letniego studenta, magistra farmacji i doktoranta filozofii na Uniwersytecie Lwowskim. Forma listu (bardzo elegancka stylistycznie) okrywa  osobiste wynurzenia. Może to sugerować, że Kazimierz Twardowski – ze względu na 30 letni pobyt w Wiedniu i pobierane tam nauki znał rodziców lub dziadków Izydora i ich relacje wykraczały poza uczelniany standard mistrz – uczeń. Izydor Gustaw to dziecko z szanowanej zamożnej lwowskiej rodziny. Mały geniusz. Już w1899 roku mówił i pisał biegle kilkoma językami, grał na skrzypcach i fortepianie.

Wykaz ocen uczniów 1899 rok (Lwów)

Wykaz ocen uczniów 1899 rok (Lwów)

W szkole miał najlepsze oceny i był prymusem.Łatwość z jaką przychodziła mu nauka wszystkiego, prawdopodobnie wyrobiła w nim specyficzne cechy charakteru: charyzmę, przekonanie o własnej nieomylności i pewność, że można osiągnąć wszystko co się chce. Mimo pozorów, miał delikatną psychikę marzyciela co jest charakterystyczne dla dzieci których rodzice są wymagający i mało obecni emocjonalnie. To efekt kombinacji dwóch czynników: zawodowych karier Aleksander i Karolina OBERHARD , co przekładało się na beztroskie życie w sensie materialnym, oraz tego, że Izydor Gustaw był dzieckiem bezproblemowym: uczył się dobrze i z tej nauki czerpał przyjemność, co jest dość rzadkie w tym wieku.

Izydor Gustaw Oberhard ok 1912 roku (Lwow)

Izydor Gustaw Oberhard ok 1912 roku (Lwow)

Krótko mówiąc, wszyscy członkowie rodziny Oberhard , zarówno rodzice jak i dzieci zdawali sobie sprawę z tego, że wykształcenie i ciężka praca jest jedyną szansą na osiągnięcie sukcesu …. Własna apteka ojca: magistra farmacji i piastująca stanowisko dyrektora żeńskiej szkoły im. Czackiego matka: Karolina Oberhard – to był bez wątpienia synonim sukcesu w tamtych czasach. W 1912 roku, Izydor, magister farmacji i doktor filozofii miał 24 lat. Dobrze zbudowany, mający 174 cm wzrostu, przystojny, starannie wychowany i zamożny młody Oberhard był zapewne obiektem westchnień wielu kobiet.

List do prof Kazimierza Twardowskiego (1)

List do prof Kazimierza Twardowskiego (1)

Ten idylliczny obraz beztroskiego dzieciństwa i młodości Izydora nie jest wymysłem. Sam Izydor pisał w 1912 roku: “ … nadto już długo żyłem kosztem pracy innych, jako swobodny akademik ….“. Faktem jest, że Izydor wybrał drogę humanisty w najlepszym tego słowa znaczeniu. Marzenia zamienione w kreatywność (przy jednoczesnym nienasyconym głodzie wiedzy i łatwości jej pojmowania) skierowały go w stronę filozofii, jak sam to określił :” królowej nauk“, prawdopodobnie jeszcze przed rozpoczęciem studiów na Uniwersytecie Lwowskim. Droga Izydora Gustaw Oberhard do realizacji naukowych marzeń nie była taka prosta, jak wynika z krótkich biografii dostępnych w rożnych publikacjach.

List do prof Kazimierza Twardowskiego (2)

List do prof Kazimierza Twardowskiego (2)

Paradoksalnie – znanym naukowcem został nie w dziedzinie filozofii (do czego dążył), ale w branży do zgłębiania której został nijako przymuszony: farmacji i medycynie.

Skąd to wiadomo ?. We wspomnianym już liście napisał: ” Trzykrotnie nabierałem rozpędu i przezwyciężałem niezwykle przeciwne trudności …. Tym razem nie ma nawet nadziei bym kiedyś wrócił na wszechnicę….”

 

Co miał na myśli 26 letni magister farmacji pisząc o 3 przeciwnościach losu ?

    • I przeciwność losu: W 1906 roku, po skończeniu szkoły, Izydor wstąpił na Politechnikę Lwowską, prawdopodobnie za namową jednego ze swoich dziadków , którzy widzieli w tym szanse dla wnuka na spokojne życie na państwowej posadzie np. w kolejnictwie.
    • II przeciwność losu: W 1907 roku, prawdopodobnie za namową swojego ojca Aleksandra I Oberhard (magistra farmacji), rozpoczął studia na wydziale medycznym, wybierając farmację. Argument kontynuowania tradycji rodzinnej i przejęcia ojcowskiej apteki wydawał się racjonalny, ale niekoniecznie z punktu widzenia samego zainteresowanego.
    • III przeciwność losu: W 1912 roku zmarł ojciec Aleksander I Oberhard. Nagle wszystko się skomplikowało. Beztroskie, (opłacane z zarobionych przez aptekę pieniędzy) studiowanie odleciało w niebyt. Dyrektorska pensja Karoliny wystarczała co najwyżej na skromne życie. A przecież była jeszcze młodsza siostra Izydora: Irena. W 1912 roku miała 19 lat, a to oznaczało bliską datę zamążpójścia, i koszty związane z posagiem.
Ruch Filozoficzny czasopismo

Ruch Filozoficzny czasopismo

To wtedy własnie, po śmierci ojca Aleksandra I Oberhard (1912 r), młody magister farmacji i doktorant filozofii, napisał list do profesora Kazimierza Twardowskiego – swojego mentora, prezesa Polskiego Towarzystwa Filozoficznego i wydawcy wysoko cenionego czasopisma “Ruch Filozoficzny” (w którym Izydor prowadził dział recenzji). 26- latek wymieniany jest na równi z tak znanymi postaciami jak: Kazimierz Kotarbiński, Kazimierz Twardowski, Michał Flattau (radca rządu i dyrektor policji) i inni. To wielka nobilitacja dla studenta. Należy przypuszczać, że to własnie wśród tych wielkich umysłów w gabinetach Polskiego Towarzystwa Filozoficznego, w merytorycznych dyskusjach rodziła się koncepcja przyszłej wolnej Polski.

Co było dalej ?

Członkowie Polskiego Towarzystwa Filozoficznego

Członkowie Polskiego Towarzystwa Filozoficznego

Tytuł doktora filozofii Izydor Gustaw Oberhard otrzymał prawdopodobnie w 1913, lub 1914 roku. Od 1912 roku prowadził rodzinna aptekę “Pod zgodą”, która w 1914 roku została wydzierżawiona, a później zlikwidowana przez dzierżawce. Wybuchła wojna, Karolina wyjechała pociągiem ewakuacyjnym do Wiednia, siostra Irena wyszła za mąż, a Izydor, zmobilizowany do armii austriackiej, dołączył do I Brygady Legionów Polskich Józefa Piłsudskiego. O dalszych losach rodziny Oberhard  można przeczytać (tutaj), (tutaj),(tutaj),(tutaj),(tutaj),(tutaj),(tutaj) …..

Kluczem do zrozumienia osobowości Izydora Gustawa Oberhard, jest więc filozofia, w której Izydor szukał, ale nie znalazł odpowiedzi na podstawowe pytania.

Przeglad Filozoficzny1913 - I. Oberhard

Przeglad Filozoficzny1913 – I. Oberhard

Nieprzypadkowo w końcu XIX wieku w filozofii dominują takie postacie jak : Schopenhauer, Wagner, czy Nietzche – gloryfikujące siłę życiową i moralność jednostek wybitnych, bez szukania ukrytego sensu istnienia.

Koncepcje wskazująca na nadrzędność wiedzy i siły życiowej, empiryczne myślenie, odrzucanie społecznych konwenansów, oraz wiara w naturalny, wręcz darwinowski rozwój społeczeństwa były przyczyną i siłą prowadzącą Izydora przez życie, ale i narobiła sporo zamętu w romantycznej, marzycielskiej (wręcz beztroskiej) naturze młodego chłopaka wychowanego w miłości do rzeczy pięknych (muzyka) i będącego de facto beneficjentem odchodzącego systemu .

Izydor Oberhard w wieku ok 46 lat.

Izydor Oberhard w wieku ok 46 lat.

Niezależnie od przedstawionych  profesorowi Kazimierzowi Twardowskiemu 3 powodów zakończenia swojej kariery w filozofii, należałoby dodać jeszcze jedną przyczynę, wyraźnie widoczną pod powierzchnią poprawnej formy i stylu napisanego przez Izydora listu: rozczarowanie.

Nieprzeciętnie zdolny magister farmacji doktor filozofii bez problemu mógł iść dalej obraną drogą, dzięki swoim naukowym protektorom i wieść, podobnie jak oni, spokojne życie człowieka poczciwego w zaciszu naukowych gabinetów, tworząc nowe, intelektualne światy. Praktycznie jeszcze przez cały 1913 rok, Izydor Gustaw Oberhard zajmował się filozofią, pisał artykuły i analizy, brał aktywny udział w spotkaniach Polskiego Towarzystwa Filozoficznego.

Izydor Oberhard i medycyna tybetanska

Izydor Oberhard i medycyna tybetanska

Wybuch wojny, co oczywiste, oddalił go od naukowych dywagacji i w zasadzie zakończył jego “romans” z królową nauk. Na zawsze.

Nawet w okresie jego szczytowej kariery, gdy jako naukowiec i twórca farmacji w latach 1918 – 1938 w Rosji,  pisał dziesiątki podręczników i naukowych rozpraw, nie powstał ani jeden artykuł na temat filozofii, czy nawet recenzja dotycząca spraw innych niż medycyna. Fakt ten budzi zdziwienie także z tego powodu, że Izydor Oberhard, jako badacz, poświęcał wiele energii medycynie tybetańskiej – dziedzinie, która z założenia opiera się na filozoficznych koncepcjach Wschodu…..

Wykaz artykułów I. Oberhard 1911-1914

Wykaz artykułów I. Oberhard 1911-1914

Z zamieszczonego obok wykazu artykułów ( dotyczy tylko tekstów publikowanych w ‘Ruchu Filozoficznym”) wyraźnie widać zakres dat: 1911 – 1914. Ostatni tekst, w numerze kwietniowym (1914). To także najbardziej prawdopodobna data zarówno obrony pracy doktorskiej, jak i wyjazdu związanego z mobilizacją do armii austriackiej ( austro – wegierskiej) i ucieczka do I BrygadyLegionów Polskich Józefa Piłsudskiego. 

Ta ostatnia recenzja publikacji z PHILOSOPHICAL REVIEW kończy przygodę Izydora z “królową nauk” filozofią.  Z krótkiego artykułu, gdzie omawiane są teksty 3 filozofów, zwraca uwagę nieprzeciętny talent Izydora Gustaw Oberhard; kunsztowny w formie i merytoryczny w treści, syntetyczny opis dość rozległych teorii filozoficznych !.

Przegląd Filozoficzny 4_1914 - I. Oberhard

Przegląd Filozoficzny 4_1914 – I. Oberhard

Każdemu wywodowi omawianych filozofów poświęcił 4 zdania, ukazując w sposób jasny i prosty myśl przewodnią, podczas, gdy oni sami potrzebowali do tego aż po kilkanaście stron w PHILOSOPHICAL REVIEW….

28 lipca 1914 roku praktycznie rozpoczyna się I Wojna Światowa i Izydor Gustaw Oberhard rozpoczyna nowy rozdział swojego życia…

Pisaliśmy o tym:  ( tutaj), ( tutaj), ( tutaj), (tutaj), ( tutaj), ( tutaj), ( tutaj), ( tutaj)

 

 

Karolina OBERHARD – nauczycielka i dyrektorka szkoły żeńskiej im. T. Czackiego we Lwowie. XIX-XX wiek.

O Karolinie Luizie OBERHARD można przeczytać (tutaj), ( tutaj), (tutaj), ( tutaj)

KrolinaLuizaOberhard

Krolina Luiza Oberhard (Finkelstein) 1856 – 1915

Przypomnijmy: córka zamożnego kupca Gustawa Finkelstein von i Fanny ( z domu Weinreb), urodziła się w 1856 roku w Jassach ( dzisiejsza Rumunia ), gdzie w połowie XIX wieku Gustaw prowadził swoje rozległe interesy handlowe. W latach 60-ych XIX wieku rodzina przeniosła się do Wiednia, tam łatwiej było wykształcić córki, nie mówiąc o wydaniu ich za mąż….
To właśnie w Wiedniu, w czasie swoich studiów na wydziale farmacji, Aleksander I OBERHARD poznał swoją przyszła żonę, o czym pisaliśmy (tutaj).
Ok. 1873 – 1877  roku, rodzina Finkelstein przeprowadziła się do Lwowa – skąd, ze względu na położenie geograficzne miasta łatwiej było Gustawowi kierować handlem i dystrybucją towarów, min. sprowadzaną z Arabii kawą, sprzedawaną w Austrii i Niemczech.

Szkoła im T. Czackiego Lwów ok 1900 roku

Szkoła im T. Czackiego Lwów ok 1900 roku

Prawdopodobnie to podróże i możliwość obejrzenia świata wyrobiły w córkach zamiłowanie do nauki, gdyż dwie z nich (Zofia i Karolina) zdecydowały się na karierę nauczycielek w szkołach państwowych, co w tamtych latach wymagało otrzymania specjalnych licencji od władz Lwowa.

Pamiętajmy, że druga połowa XIX wieku to tzw. epoka wiktoriańska, gdzie rola i prawa kobiet (a właściwie ich brak) były ściśle określone, a podział żeńskiej części społeczeństwa był prosty: albo kobieta anioł, albo kobieta upadła…. . Bycie nauczycielką w państwowej szkole wymagało oprócz wiedzy, nieskalanej opinii moralnej, oraz pogodzenia roli matki i żony z pracą zawodową.

Dawny budynek żeńskiej szkoły im. Tadeusza Czackiego - mapa google 2014

Dawny budynek żeńskiej szkoły im. Tadeusza Czackiego – mapa google 2014

Również  sama kariera  kobiet przebiegała wolniej, niż w przypadku mężczyzn nie wspominając o różnicy w wynagrodzeniu.

Jednak potencjalne trudności nie odstraszyły córek Gustawa Finkelsteina, bo w 1876 w oficjalnym spisie pracowników państwowych Lwowa (Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim) pojawia się Zofia Finkelstein (siostra Karoliny), jako nauczycielka młodsza.

 Dzięki owym spisom: Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim, wydawanym co rok, można prześledzić karierę Karoliny OBERHARD, (do momentu ślubu w 1886 roku występuje pod panieńskim nazwiskiem Finkelstein).

 

Miejsce zamieszkania rodziny OBERHARD i lokalizacja szkoły T. Czackiego. Mapa z 1882 roku. Lwów

Miejsce zamieszkania rodziny OBERHARD i lokalizacja szkoły T. Czackiego. Mapa z 1882 roku. Lwów

To wielki sukces zawodowy i prywatny Karoliny OBERHARD.  Przez 12 lat (od roku 1902) pełniła funkcję dyrektorki szkoły żeńskiej im. T. Czackiego we Lwowie (przed nią prowadziły szkolę Maria Bąkowska i Maria Skrzyńska). Przeszła cała drogę awansu obowiązującego w XIX-o wiecznej oświacie: od praktykantki do dyrektorki szkoły. Jednocześnie stworzyła wspaniały dom rodzinny, urodziła, wychowała i wykształciła dwójkę dzieci. Jesteśmy z Ciebie dumni ! !.

Zamieszczony fragment starej mapy Lwowa z 1882 roku lokalizuje adresy zamieszkania rodziny Oberhard jak i szkoły.

  • W roku 1879, powołano żeńską szkołę im. Tadeusza Czackiego i wtedy prawdopodobnie, Karolina Finkelstein, jako praktykantka została w niej zatrudniona.
  • Tadeusz Czacki - patron szkoły we Lwowie

    Tadeusz Czacki – patron szkoły we Lwowie

    W roku 1880 figuruje już jako “nauczycielka młodsza” pod panieńskim nazwiskiem Finkelstein.

  • W roku 1886 (a więc po ślubie) ma tytuł “nauczycielki starszej” i występuje jako Karolina Oberhardowa.
  • W roku 1889 wymieniona jest już jako “nauczycielka rzeczowa”. Szkoła rozrasta się i otrzymuje (mimo że stworzona została jako 6-o letnia) prawo do prowadzenia klas VII i VIII. Także liczba nauczycieli oscyluje w liczbie ok 20 osób.
  • W roku 1902 Karolina OBERHARD (Oberhardowa) jest  dyrektorką szkoły żeńskiej im. T. Czackiego we Lwowie.
  • Izydor z siostra Irena (ok 1903 r)

    Izydor z siostra Irena (ok 1903 r)

    W roku 1910 – zostaje powołana do komisji egzaminacyjnych dla szkół ludowych.

  • W roku 1914 – ( I Wojna Światowa) szkoła zostaje zamknięta, a Karolina Oberhard wyjeżdża pociągiem ewakuacyjnym do Wiednia.

Swoją prace (a właściwie powołanie) Karolina Oberhard traktowała bardzo poważnie, była animatorką wielu projektów dotyczących szkolnictwa, uczestniczyła w spotkaniach i dyskusjach, a prowadzona przez nią szkoła należała do najlepszych we Lwowie na początku XX wieku. (wycinki prasowe na dole artykułu).

Reforma nauczania 1905 - Karolina Oberhard

Reforma nauczania 1905 – Karolina Oberhard

Wnikliwy czytelnik, zainteresowany współczesną tematyka oświatową, zauważy zadziwiające zbieżności w dyskusjach o wychowaniu młodzieży,  prowadzonych  ponad 100 lat temu i obecnie (!).

Karolina Oberhard, z zawodowego punktu widzenia osiągnęła wszystko, co w zdominowanym przez mężczyzn świecie przełomu wieków, kobieta mogła w szkolnictwie osiągnąć. Wyższe miejsca w edukacji zarezerwowane były dla męskiej części społeczeństwa, lub okazjonalnie dla żon bogatych inwestorów, które pełniły honorowe funkcje, praktycznie bez wpływu na merytoryczny sens nauczania w szkołach.

Akt ślubu Aleksandra i Karoliny Oberhard (source)

Akt ślubu Aleksandra i Karoliny Oberhard (source)

Nasz prawdziwy podziw, budzi  fakt połączenia ról matki i żony z pracą zawodową.

To nie były czasy socjalnych ulg i urlopów macierzyńskich, czy zwolnień lekarskich. Wychowując w tamtych czasach dzieci i prowadząc gospodarstwo domowe, kobieta nie mogła liczyć na pomoc męża – który nijako z definicji był głową domu i sam oczekiwał obsługi, wygody i perfekcji, bo dbająca (i zadbana żona) określała jego pozycje towarzyską….

Grób Karoliny OBERHARD na cmentarzu w Wiedniu.

Grób Karoliny OBERHARD na cmentarzu w Wiedniu.

W 1912 roku umarł mąż Karoliny: Aleksander I Oberhard. To wielki cios, tym bardziej, że nadchodzą złe czasy. Świat szykuje się do wojny. Syn Izydor Gustaw, zauroczony wizjami socjalistów ma coraz mniej czasu, aby prowadzić aptekę po ojcu (apteka zostaje więc wydzierżawiona).

Rok 1914 jest prawdziwym koszmarem,  dla chorej na serce Karoliny. Izydor zostaje wcielony do armii austriackiej, skąd (o czym matka  jeszcze nie wie) ucieka aby dołączyć do Legionów Piłsudskiego. Córka Irena w przeddzień wojny wychodzi za oficera Arnolda Felickiego (Feld)  i nie ma z matką żadnego kontaktu. Karolina nigdy już nie zobaczy swojego syna, a z córką spotka się krótko przed śmiercią w rodzinnym domu odziedziczonym po matce,  w Wiedniu.

Wieden kamienica.. Ostatnie miejsce pobytu Karoliny Oberhard. Zdjecie wspolczesne.

Wieden kamienica.. Ostatnie miejsce pobytu Karoliny Oberhard. Zdjecie wspolczesne.

… Po przybyciu do Wiednia, Karolina poświęca cały czas na poszukiwaniu informacji o dzieciach. Na 2 miesiące przed śmiercią Karoliny przyjeżdża Irena i przywozi wiadomość o bitwie pod Marcinkowicami oraz o dostaniu się Izydora do niewoli rosyjskiej , (walczył w I Brygadzie Piłsudskiego). Irena jest w ciąży a poród planowany jest na styczeń 1916 roku. To dobra wiadomość dla Karoliny, która cieszy się na myśl, że zostanie babcią, ale jednocześnie zamartwia  losem Izydora. Choroba serca jest jednak nieubłagana, a w Wiedniu ze względu na wojnę brakuje lekarstw… Karolina umiera 9 sierpnia 1915 roku w wieku 59 lat. Skromny pogrzeb odbywa się na tym samym cmentarzu w Wiedniu, gdzie spoczywa jej matka Fanny Finkelstein (zm. 6.XII.1908 r) ….

Aleksander i Karolina Oberhard ok 1888r.

Aleksander i Karolina Oberhard ok 1888r.

Poniżej skany stron z kolejnych wydań publikacji Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim. Informacje umieszczone są chronologicznie – widać zarówno stopnie kariery zawodowej Karoliny OBERHARD jak i osobiste wydarzenia ( zmiana nazwiska z panieńskiego Finkelstein na Oberhard – ślub w 1886 roku z Aleksandrem I Oberhard).

Budynek  szkoły żeńskiej im. T. Czackiego we Lwowie projektu A. Kamieniobrodzkiego mieścił się od 1881 roku przy dawnej ulicy Alembeków 11  (obecnie Tamańska). Poprzednio ta sama szkoła zlokalizowana była przy pl. Gołuchowskiego.  

 

Dziennik urzedowy z 1915 roku Karolina OBERHARD

Dziennik urzedowy z 1915 roku Karolina OBERHARD

Dzisiaj w budynku przy obecnej Tasmańskiej 11 mieści się lwowskie Liceum Technologiczne.

Postscriptum:  Przysłowiowo ociężała machina urzędowa CK (cesarsko-królewska)  Austro-Węgier – w tym przypadku CK rady Szkolnej Galicji wydała w 1915 roku szereg rozporządzeń  (w formie dziennika urzędowego) skierowanych do dyrektorów placówek oświatowych na terenie Galicji. W spisie rozdzielnika figuruje także nieżyjąca Karolina OBERHARD – ostatnia, wieloletnia dyrektorka  szkoły żeńskiej im. T. Czackiego we Lwowie

Rodzina OBERHARD. Lwów – koniec XIX wieku – kalendarium.

 

Aleksander Oberhard w Kasie Chorych 1895r

Aleksander Oberhard w Kasie Chorych 1895r

” Rodzinne archiwa, oraz dokumenty takie jak: spisy mieszkańców, księgi metrykalne, oficjalne listy urzędników Galicji, gazety, oraz branżowe czasopisma tworzą pewien obraz życia rodziny Oberhard w ostatnich 20 latach XIX wieku. Tak jak w dziecięcej układance, gdy po właściwym ułożeniu klocków powstaje obrazek, tak i teraz, materialne fakty źródłowe, poukładane chronologicznie i wsparte rodzinna historią pozwalają zajrzeć w głąb czasu, gdy Aleksander I i Karolina Oberhard rozpoczęli wspólne życie..”

Szalone czasy !

Finkelstein, Oberhard, Kleiner, Hirschhorn

Finkelstein, Oberhard, Kleiner, Hirschhorn

Krąg rodzinny: Oberhard, Finkelstein, Kleiner, Hirschhorn ….

  • W 1858 roku na lwowskich ulicach po raz pierwszy rozbłysły lampy gazowe…..
  • W 1861 na lwowski dworzec wjechał pociąg linii Przemyśl – Lwów ….

Gustaw i Fany Finkelstein mieli 3 córki: Karolinę ( ur. 1856 ), Cecylię ( ur. 1857) i Zofie ( ur. 1858).

Wspaniałe lata 50-e XIX wieku spędzane w Wiedniu, radosne powroty ze służbowych wyjazdów (min Rumunii). Czas jednak płynął, dzieci rosły i 3 aniołki – córeczki zaczęły stanowić problem: trzeba je było wydać za mąż !

Aleksander i Karolina Oberhard ok 1888r.

Aleksander i Karolina Oberhard ok 1888r.

To były czasy, gdy przyszłego męża nie poznawało się w kawiarni, czy na spacerze. Drogi były dwie: poprzez tzw swatkę, która była swoistym administratorem danych i posiadała listę potencjalnych kandydatów i kandydatek okazywaną do wglądu , lub poprzez różnego rodzaju spotkania organizowane przez rodziców przyszłej panny młodej. Zapraszani byli młodzi ludzie z dobrych domów, często studenci, którzy mogli najeść się i obejrzeć ewentualną narzeczoną. Tak w Wiedniu,
studiujący farmację Aleksander I Oberhard poznał Karolinę Luizę.
Początkowo nic nie iskrzyło. Karolina zauroczona ideą emancypacji mimo płynących lat i namów ze strony Gustawa i Fany traktowała mężczyzn jako oprawców. Nic więc dziwnego, że Aleksander I mimo przychylności rodziny Finkelstein nie palił się do ślubu.

  • W 1875 roku zainstalowano stałe połączenie telegraficzne ze Lwowem…
  • W 1883 – pierwsze telefony we Lwowie …
Akt ślubu Cecylia i Salomon Hirschhorn (surce)

Akt ślubu Cecylia i Salomon Hirschhorn (surce)

Powrót do Lwowa magistra farmacji Aleksandra I Oberhard, zbiegł się z osiedleniem we Lwowie także państwa Finkelstein i ponownym otwarciem salonów.
W 1882 roku, Aleksander I przyprowadził swojego kolegę, syna kawiarza z Tarnopola Salomona Hirschhorna, który zakochał się z wzajemnością w Cecylii
Finkelstein, co młodzi przypieczętowali ślubem, otrzymując w prezencie kawiarnię, przy ul. Lwiej 2.
Także bliski przyjaciel Aleksandra, Herman Kleiner – absolwent politechniki Lwowskiej o specjalizacji inżynierii kolejnictwa znalazł szczęście żeniąc się Zofią (1882r),
siostrą Karoliny i Cecylii.

Fany Weinreb i Gustaw Finkelstein (source)

Fany Weinreb i Gustaw Finkelstein (source)

Mimo dozgonnej wdzięczności, jaką państwo Finkelstein darzyli Aleksandra za pomoc w wydaniu za mąż 2 córek, Karolina dalej broniła cnoty pod pretekstem emancypacji i misji nauczania dziewcząt, co miało by doprowadzić do zwycięstwa sufrażystek na świecie ( w 1880 roku Karolina  miała tytuł “nauczycielki młodszej” w szkole im Czackiego).

Tymczasem Aleksander posiadając tytuł magistra farmacji (patrzący na świat bardziej praktycznie) prowadząc aptekę Ruckera ” Pod srebrnym orłem”, stawał się
znany w swojej branży i zamożny, a Gustaw Finkelstein coraz bardziej wściekły nie mogąc mimo tak sprzyjających okoliczności wydać córki za mąż za tak dobrego kandydata.

24 kwietnia 1886 roku rodzi się syn państwa Kleiner: Juliusz Edwin.

Aż stało się !!! ….

Akt ślubu Aleksandra i Karoliny Oberhard (source)

Akt ślubu Aleksandra i Karoliny Oberhard (source)

28 listopada 1886 roku, na ślubnym kobiercu stanęli Karolina Luiza Finkelstein i Aleksander I Oberhard.

Rodzice panny młodej: Gustaw i Fany Finkelstein ( z domu Weinreb) mieszkali we Lwowie przy ulicy Ormiańskiej 22.
Rodzice pana młodego: Izak i Rejzel Oberhard także mieszkali we Lwowie.
Dwie zapowiedzi o zaślubinach były ogłoszone w czerwcu i listopadzie 1886 roku.

Po zaślubinach wesele odbyło się prawdopodobnie w restauracji przy Lwiej 2, należącej do męża młodszej siostry Karoliny: Salomona Hirschhorna.
Wśród gości byli także państwo Herman i Zofia Kleiner (siostra Karoliny) oraz przemysłowiec Zygmunt Rucker (szef Aleksandra)

W roku swoich zaślubin (1886) Aleksander miał 29 lat, a Karolina lat 30 i pomijając uczucia narzeczonych był to (zwłaszcza dla panny młodej w tamtych czasach)
ostatni moment dla zamążpójścia i rodzenia dzieci.

Metryka Izydor Gustaw Oberhard (source)

Metryka Izydor Gustaw Oberhard (source)

Po ślubie państwo młodzi zamieszkali pod adresem plac Strzelecki 3 we Lwowie.

22 listopada 1888 roku, zgodnie z oczekiwaniami rodziców i przyjaciół młodej pary, urodził sie Izydor Gustaw Oberhard ( skan). Imiona otrzymał zgodnie z tradycją
po dziadkach, .

Trzy lata później tragedia rodzinna. 27 października 1891 roku urodził się drugi syn Aleksandra I i Karoliny Oberhard. Zmarł 14 listopada z powodu ” chorobliwości”
przed nadaniem imienia.

W 1892 roku zmarł Gustaw Finkelstein.

26 stycznia 1893 roku, urodziła się Irena Oberhard.

  • W 1896 mial miejsce pierwszy we Lwowie seans filmowy ……
  • W 1900 – Elektryczne oświetlenie ulic i wodociągi ….
Metryka Ireny Oberhard (source)

Metryka Ireny Oberhard (source)

W 1895 roku Karolina Oberhard pracuje jako nauczycielka z pełnymi uprawnieniami ( tzw. “nauczyciel rzeczowy”). W 1902 roku będzie już (ostatnią) dyrektorką żeńskiej szkoły im. Czackiego.
Aleksander robi karierę w farmacji. Jest członkiem i uczestnikiem I ZJAZDU FARMACEUTÓW GALICYJSKICH (1897 r), reprezentując Lwów. . W 1908 otworzy własną aptekę, we własnej kamienicy przy ul. Zamarstynowskiej 38.

W 1900 roku we Lwowie oprócz rodziny Oberhard (nieruchomości: pl. Strzelecki 3 i ul. Zamarstynowska 38), mieszkają jeszcze Kleinerowie (ul. Podlewskiego 8) i Hirschhornowie (ul. Beisera 4). Salomon Hirschhorn zmarł w 1909 roku i jego firme poprowadziła żona Cecylia Hirschhorn.

Izydor z siastra Irena ok 1903r

Izydor z siastra Irena ok 1903r

Fany Finkelstein przenosi się do rodzinnej kamienicy w Wiedniu, a rodzice Aleksandra prawdopodobnie oboje już nie żyją.

Uzdolniony 12-letni Izydor Gustaw mówi 4 językami, gra na skrzypcach i oczywiście chodzi do szkoły. Młodsza o 5 lat Irena korzysta jeszcze z uroków dzieciństwa.

“W drugiej połowie XIX wieku Lwów stanowił nie tylko bezprecedensową mieszankę narodowościową, co wynikało z samej historii miasta i wcielenia Lwowa podczas I Rozbioru Polski w 1772 roku do Austrii,  a także z wielowiekowego statusu miasta kresowego u zbiegu szlaków handlowych.

I Zjazd Farmaceutów Galicyjskich 1897r

I Zjazd Farmaceutów Galicyjskich 1897r

Powstały w nim dzielnice polskie, żydowskie, rosyjskie, ormiańskie, niemieckie, austriackie, muzułmańskie etc.
Jednak najciekawszym zjawiskiem we Lwowie drugiej połowy XIX wieku było powstawanie nowej grupy społecznej, którą dzisiaj nazwalibyśmy menedżerami. To
młodzi, ale wykształceni ludzie, bez wielkiego kapitału, którzy stanowią awangardę późniejszych, nowoczesnych kapitalistów. Zatrudniani byli przez posiadaczy ziemskich i przemysłowców, którzy sami poza kapitałem nie posiadali specjalnej wiedzy.

Tak było w przypadku apteki ” Pod srebrnym orłem”, będącej własnością Zygmunta Ruckera nie mającego pojęcia o farmacji. Kierownikiem apteki i jej głownym menedżerem był Aleksander I Oberhard, który Ruckerowi ten biznes
rozwinął. “

 

Lwowskie apteki Aleksandra OBERHARD XIX – XX wiek

“Druga połowa XIX wieku. Okres fascynacji nauką i wiara, że jest ona panaceum  na wszystkie bolączki ludzkości. Kilkanascie lat temu wynaleziono rower, maszynę do szycia, znaczki pocztowe, rewolwer i telegraf, zapałki, fotografie, strzykawki i igły lekarskie. Tysiące nowych wynalazków jest właśnie opracowywanych:
samochód, nitrogliceryna, telefon, czy fonograf…. Wkrótce wszyscy zaczną korzystać z kinematografu i radia, a życie zacznie ratować aspiryna…”

APTEKA POD ZGODA Lwow Zamarstynowska 38 - dzisiaj

APTEKA POD ZGODA Lwow Zamarstynowska 38 – dzisiaj

Lwów, był wówczas miastem szczególnym, siedliskiem wielu narodowości i idei, ale i miejscem, gdzie emocje zwiazane z historią tego rejonu, oraz podziały na
biednych i bogatych tworzyły swoistą beczkę prochu. Był tez dynamicznie rozwijajacym się ośrodkiem wiedzy ( Uniwerytet Lwowski ) i kultury ( Teatr Miejski ). Ze względu na swoje położenie geograficzne, był swoistym barometrem na wszelkie nowe idee: polityczne, technologiczne i obyczajowe.
Lukrowany, sentymentalny opis Lwowa z okresu międzywojennego powstał później i nijak się miał do XIX – o wiecznego miasta w którym żyła rodzina Oberhard.

Aleksander i Krolina Oberhard ( Finkelstein von ) ok 1875 r

Aleksander i Krolina Oberhard ( Finkelstein von ) ok 1875

Urodzony we Lwowie w 1857 Aleksander I Oberhard pochodził zamożnej rodziny i prawdopodobnie dzieciństwo spedził w rodzinnym mieście. Rodzice, zadbali o
ogólne, staranne wykształcenie swojego jedynaka. Dość szybko dostrzegli muzyczne zdolności Aleksandra i jego zamiłowanie do gry na skrzypcach, zatrudniając Nalepszych nauczycieli muzyki. Jako dwudziestoletni młodzieniec wysłany został do Wiednia, gdzie rozpoczął i ukonczył studia w dziedzinie farmacji, otrzymując tytuł magistra. Tam też poznał swoja przyszłą żonę, Karolinę Finkelstein, córkę Gustawa i Fany. Pobrali sie prawdopodobnie na początku lat osiemdziesiątych XIX wieku.

” Były dwie drogi na otrzymanie uprawnień aptekarza w tamtym czasie.

Dom rodziny OBERHARD Zamarstynowska 28 ( dzisiaj )

Dom rodziny OBERHARD Zamarstynowska 28 ( dzisiaj )

Jedna polegała na kilkuletnim terminowaniu w aptece przez absolwenta szkoły (
odpowiednika dzisiejszej szkoły średniej ) i egzaminie przed “Gremium Aptekarskim Obwodowym” (Ignacy Łukasiewicz tak własnie został aptekarzem). Pozwalało to na samodzielną pracę w aptece z pewnymi ograniczeniam ( nie wolno było samemu tworzyć nowych leków ). Drugim sposobem było skończenie studiów na wydziale farmacjii i otrzymanie tytułu magistra farmacji. Ta opcja wymagała dużego wysiłku, zdolności, a przede wszystkim pieniędzy – stąd niewielka liczba magistrów farmacjii we Lwowie.”

Gazeta Lwowska 1907. Apteki Aleksandra Oberhard

Gazeta Lwowska 1907. Apteki Aleksandra Oberhard

Aleksander I Oberhard i jego żona Karolina osiedli we Lwowie. Byli młodzi, piękni, wykształceni i jak na tamte czasy zamożni. Tytuł magistar farmacji ( na ok 100.000 mieszkanców Lwowa posiadało go wtedy może kilkudziesieciu ) pozwalał Aleksandrowi I wybierac wśród najlepszych posad.
Aleksander rozpoczął pracę w aptece “Pod Srebrnym Orłem” której właścicielem był Zygmunt Rucker ( farmeceuta i przemysłowiec ), gdzie po kilku latach pełnił funkcję kierownika. Oberhardowie posiadali kilka nieruchomości wniesione do wspólnego majatku przez Karolinę, która z kolei odnalazła swoje posłannictwo w
nauczaniu szkolnym. Uzdolniony muzycznie Aleksander I grywał zawodowo na skrzypcach w orkiestrach symfonicznych. Gdy urodziły się dzieci ( Izydor: 1888 i Irena: 1893 ),

Aleksander Oberhard we władzach aptekarskich 1907

Aleksander Oberhard we władzach aptekarskich 1907

Oberhardowie stanowili zamożną, mieszczańską rodzinę, aktywnie uczestniczącą w zyciu społecznym Lwowa i o której wspominano w Gazecie Lwowskiej przy  róznych okazjach.

Wielokrotnie wymieniano ich jako bezinteresownych filantropów. Aleksander uczestniczył też we władzach szeregu organizacji aptekarskich i kasy chorych.
Należy sądzić, że to własnie wspólna pasja do nauki i wiedzy, a także poczucie misji pomagania innym u Karoliny i Aleksandra była ważnym spoiwem ich małżeństwa. Obydwoje dbali o to, aby ich dzieci
zostały starannie wykształcone. Izydor, podobnie jak jego ojciec był doskonałym skrzypkiem i biegle władał obcymi językami.
Byli awangardą rozwijającej się wówczas klasy średniej, Swoją pozycję zawdzięczali pracy i wykształceniu, oraz przestrzeganiu moralnych zasad, co nie było łatwe w tak zróżnicowanym socjalnie i narodowościowo Lwowie.

Apteki Aleksandra Oberhard (stara mapa Lwowa)

Apteki Aleksandra Oberhard (stara mapa Lwowa)

W 1907 roku, Aleksander postanowił założyć DWIE apteki. Jedną główną, położoną w doskonałej lokalizacji przy ul Zamarstynowskiej 38 i drugą ( prawdopodobnie jako
filę ) przy skrzyżowaniu ul Gródeckiej i Bema ( obie ulice już nie istnieją ). Filia w założenie – mieszcząca się w okolicy koszar wojska – miała obsługiwać głownie
wojskowych. O ile plan utworzenia apteki ” Pod Zgodą ” przy Zamastynowskie był ekonomicznych sukcesem, o tyle placówka nastawiona na obsluge wojska
rozczarowała. Po prostu wojskowi nie mieli pieniędzy, tracąc otrzymany żołd na rozrywki.

Karolina Oberhard lista uchodzcow ze Lwowa 1914

Karolina Oberhard lista uchodzcow ze Lwowa 1914

W 1911 roku, Aleksander zaczyna mieć problemy ze zdrowiem. Ma 54 lata. Choruje na cukrzycę, a to oznacza wyrok śmierci. Insulina zostanie odkryta dopiero w 1922 roku. On, znany filantrop i aptekarz, który przez całe życie pomagał innym wie że wkrótce odejdzie. Izydor pomaga ojcu w pracy, ale apteka stworzona  przez Aleksandra wymaga cięzkiej pracy i twórczej pasji, a Izydor ma inne, ważniejsze sprawy na głowie, takie jak “ratowanie świata”.
Apteka “Pod Zgodą “ była jedną z bardziej znanych we Lwowie i funkcjonowała jeszcze krótko po śmierci Aleksandra I, prowadził ją jego syn Izydor. Później,
prawdopodobnie pod koniec 1912 roku została sprzedana. Izydor, całkowicie pochłonięty ideami  społecznymi kończy ze spokojnym , mieszczańskim życiem i wyrusza walczyć w polskim wojsku.

Irene Oberhard wraz z bratem Izydorem - ok. roku 1903. Lwow.

Irene Oberhard wraz z bratem Izydorem – ok. roku 1903. Lwow.

” Trudno oceniać powody, dla których Izydor Gustaw Oberhard – wykształcony i zdolny 24 -o latek z mieszczucha przeistoczył sie w wojownika. Czy zachłysnął sie lewackimi rewolucyjnymi ideami mającej nadejść rewolucji, czy dał się uwieść socjalistycznym opowieścim Daszyńskiego i jego partii PPSD wspólpracującej z władzami Austrii ( zaborcą ), czy po prostu zaszumiała mu w głowie myśl o romantycznej przygodzie. Faktem jest, że zlikwidowanie rodzinnej apteki stało sie początkiem końca lwowskiej historii rodziny Oberhard. “

Rodzina rozpada się, a schorowana Karolina wyjeżdża ze Lwowa do odziedziczonego po swojej matce mieszkania w Wiedniu. Jej córka Irena Oberhard, z niewiadomych powodów i w niejasnych okolicznościach pod przybranym nazwiskiem, potajemnie bierze ślub z Arnoldem Felickim ( Feld ) .

Wieden kamienica.. Ostatnie miejsce pobytu Karoliny Oberhard. Zdjecie wspolczesne.

Wieden kamienica.. Ostatnie miejsce pobytu Karoliny Oberhard. Zdjecie wspolczesne.

Kilka miesięcy później, po tych wydarzeniach rozpoczyna się I Wojna Światowa.

Karolina Oberhard spędza ostatni rok życia w swoim mieszkaniu, w Wiedniu pod adresem Wollzeile 31. Przed samą smiercią, odwiedza ją córka Irena, będaca w  ciąży. Przebywa z matką prawdopodobnie do samej śmierci ( 9 sierpnia 1915r ). Uczestniczy w pogrzebie.

Pozostaje w Wiedniu aż do końca wojny, później wraca do Lwowa. Lecz jest to już inny świat i całkiem inne rodzinne historie, toczące się oddzielnie i oddalone od siebie o tysiące kilometrów.

 

Aleksander OBERHARD II – Sielce, Lenino, forsowanie Odry, Berlin – POLSKA ( do 1950 roku )

“W 1943 roku sytuacja Aleksandra II Oberhard była tragiczna. Samotny i bez perspektyw na przyszłość.  Rozstrzelanie ojca ( Izydor Oberhard ), wydalenie ze studiów medycznych,  smierć matki i przyrodniej siostry (Klaudia i Irenka),  etykieta “wroga ludu” i związany z tym ostracyzm znajomych ( nie zasługiwał na mobilizacje w armii radzieckiej ), brak kontaktu z siostrą zesłana “gdzies w głąb kraju “, praca pod specjalnym nadzorem w Kazachstanie – wszystko to determinowało decyzję aby uciec do Polski – kraju który znał tylko z opowiadań rodziców i książek.”

Aleksander Oberhard II rok 1945

Aleksander Oberhard II rok 1945

W maju 1943 roku w Sielcach na Oką sformowano 1 Polska Dywizja Piechoty im. Tadeusza Kościuszki. Aleksander II Oberhard zabrał ze sobą kilka zdjęć, pamietnik Klaudii i zaciągnął sie do polskiego wojska. Brał udział we wszystkich ważnych bitwach jako żołnierz piechoty, później jako kierowca czołgu. Uczestniczył tez w najwazniejszej: zdobycie Berlina.
Był bohaterem. Nie tylko walczył, ale i przeżył. Był w pierwszej linii, nie chował się jak późniejsi polscy przywódcy PRL-u Ochab, Sokorski, Minc za funkcjami dowódców oświatowych, politycznych etc. Dwukrotnie ranny, wracal po krótkich okresach rekonwalescencji do swojego oddziału. Gdy inni

Fragment ksiazki LENINO Henryka Huberta

Fragment ksiazki LENINO Henryka Huberta

bogacili sie na wojnie zabierając wrogom złote obrączki, obiektywy aparatów fotograficznych, zegarki etc. , aby ustawic się materialnie w czasach pokoju, Aleksander II Oberhard w 1945 roku mial przy sobie jedynie stare fotki rodzinne i garśc medali za odwagę.

” W II Wojnie Światowej zginęło 55 milionów ludzi. Dzis łatwo oceniać tamte czasy, siedząc za klawiatura komputera. Łatwo chwalić sie swoimi generalskimi szlifami otrzymanymi w czasach pokoju, gdy strzela sie tylko na poligonie. Ale walczyc na polu bitwy i nie byc zabitym w wojnie totalnej to bohaterstwo podwójne.”

Aleksander Oberhard II rok 1946/1947

Aleksander Oberhard II rok 1946/1947

W 1945 roku przeniesiony został do Wojsk Ochrony Pogranicza, gdzie w stopniu porucznika i później kapitana WP pełnił funkcję dowódcy oddziału zwiadowczego w Trzebieży. W 1949 roku spełniło sie jego największe marzenie. Dostał polskie obywatelstwo. W 1946 roku poznał Franciszkę Wołosowicz. Zakochali się w sobie. Nie mogli sie jednak pobrać, ze wzgledu na brak polskiego obywatelstwa Aleksandra. Zrobili to zaraz po otrzymaniu dokumentów: w październiku 1949 roku wzięli ślub. W 1950 roku urodził im sie syn, któremu nadali imie Aleksander (III).

 

” Historia rodzinna zatoczyła krąg. Tysiące kilometrów i kilkadziesiat lat tułaczki rodziny Oberhard.  Ziściło sie marzenie

Aleksander Oberhard i Franciszka Wołosowicz rok 1947

Aleksander Oberhard i Franciszka Wołosowicz rok 1947

  dziadka Cezarego Kałusowskiego zesłanego po powstaniu styczniowym, matki Klaudii która wychowana w polskiej tradycji nigdy nie widziała ojczyzny, ojca Izydora żołnierza I Brygady Legionów Polskich Piłsudskiego osadzonego w syberyjskim obozie. Ich wnuk wrócił do Polski.”

Po wojnie rodził sie nowy świat. Radość tych co przeżyli, mieszała się z żalem po utraconych. Nowa władza wykorzystywała entuzjazm powstały po zakończeniu wojny dla swoich celów. Opowieści o Polsce, które Aleksander II slyszał z ust matki stawały się barwnym wspomnieniem, osadzonym gdzies pomiędzy mickiewiczowskim romantyzmem, a przygodą sienkiewiczowskiego “Potopu”.

Aleksander i Franciszka Oberhard 1950 rok

Aleksander i Franciszka Oberhard 1950 rok

Problemy codziennego życia, utrzymania rodziny, wychowania syna wyznaczały nową drogę w w smutnym szarym zyciu PRL-u. Ale dla kogoś kto nigdy nie zaznał stabilizacji, poczucia bezpieczeństwa i nudy codziennego dnia było jak “gwiazdka z nieba”. Normalne zycie. Tak po prostu.

Aleksander II Oberhard, od młodzieńczych lat związany z motoryzacją rozpoczyna prace w tworzonym przez siebie departamencie transportu. Z kilkoma podwładnymi jeździ po zrujnowanych Niemczech, gdzie za bezcen kupuje dla polskiego rządu ocalałe, zakonswerwowane limuzyny, odkopywane przez niemieckich chłopów za przysłowiową  puszke smalcu. Tak utworzona została pierwsza rzadowa flota samochodowa z której korzystal Bierut i jego ministrowie. W malym mieszkaniu na warszawskim Ksawerowie dalej toczy się historia rodziny Oberhard. …..

 

KOBIETY z rodziny OBERHARD: Irena Oberhard

Irena Oberhard wraz z bratem Izydorem - ok. roku 1903. Lwow.

Irena Oberhard wraz z bratem Izydorem – ok. roku 1903. Lwow.

Karolina i Aleksander OBERHARD mieli dwoje dzieci: Izydora i Irenę ( trzecie urodziło sie martwe).

Wypis z księgi metrykalnej miasta Lwowa

Wypis z księgi metrykalnej miasta Lwowa

 

 

 

 

IRENA OBERHARD urodziła sie 3 lutego 1893 roku. Nie zachowalo sie wiele informacji dotyczacych jej dzieciństwa, czy edukacji, ale należy przypuszczać, że matka KAROLINA (sama bedąc nauczycielką ) zadbała o to, aby IRENA wyrosła na mądrą i wykształconą pannę. W 1893 roku ojciec Ireny ( Aleksander ) był kierownikiem znanej apteki ” POD SREBRNYM ORŁEM” ( własna aptekę “ POD ZGODĄ” OTWORZYŁ W 1908 R.), robił kariere w samorządzie aptekarskim, czasy były wzglednie spokojne, więc i dzieciństwo Ireny  upływalo szczęśliwie. W 1912 roku umarł Aleksander, a niepokoje zwiazane z  nadchodzacą I Wojną Światową zaczęły  całkowicie zmieniać sielskie życie rodziny Oberhard.

Irena Oberhard Felicka. Lata międzywojenne.

Irena Oberhard Felicka. Lata międzywojenne.

14 lutego 1914 roku wyszła za mąż za wojskowego lekarza ARNOLDA FELICKIEGO ( Arnold FELD ).  Z dokumentów rodzinnych wynika, że ostatni raz spotkała Karolinę w Wiedniu w 1915 roku. Przyjechała do niej będąc w zaawansowanej ciąży.  Była przy śmierci swojej matki i pozostała jeszcze jakiś czas  w rodzinnym domu dziadków Finkelstein.  29 stycznia 1916 roku urodziła Karola Ernesta Felickiego. Po zakonczeniu wojny powróciła do Lwowa i tam  3 lutego 1918 roku urodził sie jej drugi syn Jan. W okresie międzywojennym po raz ostatni spotkała się ze swoim bratem Izydorem (w 1928 roku). Izydor podróżował służbowo do Niemiec i w drodze powrotnej odwiedził we Lwowie siostrę Irenę i jej męża Arnolda.  W latach 30-ych rodzina Felickich mieszkała w Toruniu,  gdzie Arnold był komendantem wojskowego szpitala  (8 Okreg ).

Z całej rodziny Felickich – Oberhard przeżyli II Wojnę Światową  tylko Irena ze  starszym synem Karolem Ernestem. Młodszy syna Jan, został wcielony do Armii Czerwonej i ślad po nim zaginął. Arnold został zamordowany przez bandy UPA w czerwcu 1944 roku.  Irena umarła 17 listopada 1948 roku w Witnicy, gdzie jest pochowana na miejscowym cmentarzu.

 

Lwów, Zamarstynowska 38, Apteka POD ZGODĄ – Aleksander Oberhard 1857 – 1912

Aleksander Oberhard – magister farmacji, własciciel apteki POD ZGODĄ we Lwowie przy ul. Zamarstynowskiej 38. Otwarciu w 1908 roku towarzyszło uroczyste przekazanie 100 koron dla biednych na ręce prezydenta miasta Lwowa.

Otwarcie Apteki POD ZGODA 1908 rok. Lwow

Otwarcie Apteki POD ZGODA 1908 rok. Lwow

Aleksander Oberhard 1857 - 1912

Aleksander Oberhard 1857 – 1912

 

 

 

 

 

 

Ojciec IZYDORA i IRENY mąż KAROLINY.  Szanowany obywatel, filantrop , patriota, który przekazał 9800 koron na budowę fundamentów pod pomnikiem Adama Mickiewicza we Lwowie. Właściciel realny kamienicy przy Pl. Strzeleckim 3, a następnie przy ul. Zamarstynowskiej 28 we Lwowie. Uzdolniony muzycznie skrzypek koncertujący w Operze lwowskiej. Ale przede wszystkim był  aptekarzem, magistrem farmacji,  jednym z kilkunastu jacy działali w tamtym czasie we Lwowie.

Jako jeden z niewielu lwowskich mieszkańców miał telefon !  o numerze: 1176.

Potwierdza to spis abonentów miasta Lwowa z 1912 roku:

Spis abonentów miasta LWOWA – Apteka POD ZGODA

 

 

Jako lwowski farmaceuta był mocno zaangażowany w działalność społeczną, pełniąc różne funkcje we władzach organizacji aptekarskich Galicji.

Aleksander Oberhard we wladzach organizacji aptekarskich Galicji

Aleksander Oberhard we wladzach organizacji aptekarskich Galicji

W dokumentach rodzinnych zachowała się  RECEPTA wystawiona do REALIZACJI przez aptekarza Aleksandra Oberhard w aptece POD ZGODĄ.

…..Należy wyjasnić, żę na przełomie XIX i XX wieku apteki funkcjonowały całkiem inaczej niż dzisiaj. 90% leków było wyrabianych na miejscu, przez farmaceutów, których wiedza w zakresie chemii była ogromna . Wiekszość sprzedawanych produktów wykonywana była w oparciu o składy podawane przez lekarzy, lub stanowiły autorskie dzieło danej apteki. Bez problemu można było zamówić kolorowy atrament, płyn usuwający plamy, czy nalewkę na spirytusie. Czytając gazety z tamtych lat znajdujemy ogłoszenia o “rewelacyjnych maściach na odciski” wymyślonych przez konkretnego farmaceutę prowadzącego taką a taka aptekę.  Słynny Ignacy Łukasiewicz, który jako pierwszy otrzymał naftę metodą destylacji w 1853 roku był aptekarzem, a badania prowadził w lwowskiej aptece Mikolascha….

Recepta Apteka Pod Zgoda - Aleksander Oberhard

Recepta Apteka Pod Zgoda – Aleksander Oberhard

 

 

Drzewo Genealogiczne

Oberhard family at myheritage.com (wersja 1 )

Przodkowie osoby Aleksander Oberhard, III

Przodkowie osoby Aleksander Oberhard, III

Wersja 2