Rodzina OBERHARD: 250 lat, 8 pokoleń – początki.

Księgi metrykalne:  urodzin, zaślubin i zgonów.

Prawie 250 lat ( 8 pokoleń), udokumentowanej historii rodziny Oberhard, to tylko mały fragment całości.  To, że nigdy, nie dotrzemy do pierwotnego źródła, jest tak oczywiste, jak cały rozwój naszej cywilizacji.  Przez wieki spisywano dzieje tylko tych największych, a  i to dotrwały do naszych czasów jedynie fragmenty źródeł, legendy i powtarzane przez pokolenia opowieści… Gdy jedni pracowicie zapisywali strony kronik , inni palili ich dzieła, licząc, że sami w ten sposób przejdą do historii. Odwieczna walka dobra ze złem toczyła się także na terenie klasztorów i bibliotek, bo słowo pisane okazywało się groźniejsze od miecza…

Księgi metrykalne ( OBERHARD )

Księgi metrykalne ( OBERHARD )

Pierwszy  rozbiór Polski ( i kolejne) dokonany przez sąsiadujące mocarstwa: Prusy, Austrię i Rosję, miał, paradoksalnie, jeden  pozytyw. Dzielące Rzeczypospolita między siebie, mocarstwa, miały silny aparat administracyjny, wręcz biurokratyczny.  Było to niezbędne, aby sprawować władzę na olbrzymich terenach. Rzesze urzędników  spisywały, podliczały, rejestrowały….  Narodziny, zgony, małżeństwa, adresy, (nie mówiąc o podatkach) musiały być w miarę precyzyjnie zapisane, aby mocarstwo mogło funkcjonować, prowadzić wojny i bogacić się. Nowy system administracji siłą rzeczy  objął także  zaanektowane polskie tereny.

David Oberhard - archiwum

David Oberhard – archiwum

Nieprzypadkowo, wiec, księgi narodzin, małżeństw, czy zgonów ludności są w miarę kompletne dopiero od końca XVIII wieku. Wcześniejszych dokumentów generalnie brak, a nawet jeżeli istnieją, to są praktycznie niedostępne, ukryte w świątyniach małych miasteczek, nieskatalogowane i fragmentaryczne.

DAVID OBERHARD– udokumentowane początki (1783 rok)

Sara i Getzel Oberhard - wypis

Sara i Getzel Oberhard – wypis

Pierwszy archiwalny zapis mówi, że prawdopodobnie, ok.  1783 roku, przyszedł na świat nasz protoplasta: David Oberhard. Nie widomo kim był, co robił, z kim się ożenił. Miał 3 lub 4 synów .

GETZEL OBERHARD– udokumentowane początki. (1805 rok)

Getzel Oberhard - akt zgonu

Getzel Oberhard – akt zgonu

Jednym z synów Davida był Getzel Oberhard, urodzony ok. 1805 (1807 ?) roku. W 1832 roku ożenił się z 17-o letnią Sarą Lazer ( matka z domu Breindl ).  Brak danych o jego statusie majątkowym i społecznym, rekompensuje informacja o jego witalności:  spłodził 6 synów . Chociaż 6 synów łatwiej jest wychować niż 6 córek (które jeszcze trzeba wydać za mąż), to należy sądzić, że lekko nie miał. Na szczęście czas rewolucji przemysłowej sprzyjał przedsiębiorczym ludziom, a 6 młodych  mężczyzn, to był, jakby dzisiaj powiedziano kapitał organizacyjny…

 

Sara Oberhard - akt zgonu

Sara Oberhard – akt zgonu

Oczywiście, trudno powiedzieć – czym zajmował się Getzel Oberhard  w pierwszej połowie XIX wieku.  Równie dobrze mógł być rzemieślnikiem, właścicielem sklepu lub warsztatu, objazdowym sprzedawcą jak  i nauczycielem muzyki ( w końcu niezwykły talent muzyczny jego syna Izaka,  wnuka Aleksandra I i prawnuka Izydora ) musiał mieć gdzieś swoje źródło).

Brak wpisów w tzw. schematyzmach – czyli wydawnictwach rocznych ukazujących struktury organizacyjne administracji i wykazy urzędników wskazuje, że nasz przodek nie działał zawodowo w sektorze publicznym. I chociaż nie wiemy kim był, to na pewno nie był urzędnikiem, radnym, policjantem, wojskowym, nauczycielem czy kimkolwiek opłacanym przez administrację „Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim”

Różne były losy każdego z 6 synów Getzla Oberhard, ale nas najbardziej interesuje historia Izaka ( piatego, licząc w kolejności chronologicznej).

 

IZAK OBERHARD– udokumentowane początki. (1837 rok)

Urodzony w 1837 roku, jako nastolatek wyjechał do Lwowa, gdzie prawdopodobnie przebywał pod opieką krewnych, którzy finansowali jego naukę.  Tam poznał swoją przyszła żonę Reisel (Rachele) z domu Wollisch i w 1856 roku pobrali się. Młoda żona wniosła do związku oprócz urody, także pokaźny majątek, co nie było bez znaczenia dla późniejszych losów rodziny Oberhard. Co ważne, nie było to małżeństwo z rozsądku. Byli ze sobą aż do śmierci Izaka w 1890 roku.

Dziwi trochę  brak danych w spisach adresowych, biznesowych i administracyjnych o osobie Izaka Oberhard. Połowa XIX wieku, w jakiej przyszło mu żyć była już w miarę dobrze udokumentowana, fragmentaryczne wypisy z metryk,  np. dotyczącej ślubu jego syna Izydora z Karoliną Finkelstein (von), wskazują jako miejsce  miejsce pobytu Lwów. Prawdopodobnie pracował u teścia (Wollisch) i nie firmował własnym nazwiskiem żadnych przedsięwzięć.

Info o Izaku i Rejzel Oberhard

Info o Izaku i Rejzel Oberhard ( 1886)

Izak dość wcześnie pojął reguły gry, obowiązujące w społeczeństwie. Kapitał był ważny, ale awans społeczny gwarantowało wykształcenie. Gdy w 1857 roku urodził im się syn Aleksander I, rodzice postanowili zapewnić mu dobry start. Godziny dodatkowej nauki serwowanej za pieniądze rodziców nie były pewnie dla ich syna  najprzyjemniejszym wspomnieniem z dzieciństwa. Wszystko zmieniło się, gdy w wieku 20 lat, rozpoczął studia farmaceutyczne na uniwersytecie w Wiedniu, gdzie był nie tylko zdolnym studentem, ale i dobrze wychowanym młodzieńcem, zabawiającym młode panny grą na skrzypcach na typowych spotkaniach młodzieży, organizowanych przez rodziców szukających mężów dla swoich córek. Krótko mówiąc, Aleksander I trafił na wiedeńskie salony…

 

Karolina i Aleksander Oberhard 1886 rok (Lwów)

Karolina i Aleksander Oberhard 1886 rok (Lwów)

Tutaj, w Wiedniu poznał swoją przyszła żonę: Karolinę Finkelstein o czym pisaliśmy wcześniej.   [ KLIK ]..

Po powrocie z Wiednia Aleksander I Oberhard , był jednym z nielicznych magistrów farmacji we Lwowie.  Czekały na niego posady w najlepszych aptekach …. i Karolina której ojciec, kupiec (Gustaw Finkelstein) przeniósł swój interes z Wiednia prawdopodobnie za namową córek. Bo mając 3 córki na wydaniu, każdy ojciec jest zdolny do największych poświęceń … 😉

Dalsze losy rodziny OBERHARD zostały już poprzednio dokładnie opisane, więc nie będziemy się powtarzać.

Małżeństwo Aleksandra I, losy ich dzieci: Izydora i Ireny, oraz dalszych pokoleń aż do lat 50-tych XX wieku, mają dość bogatą dokumentację, także rodzinną. Wiele tzw. źródłowych materiałów zamieściliśmy w tym blogu.

Ciekawość …

„..nie uderzysz psa nie dlatego, że nie chcesz, ale dlatego, że twój charakter ci na to nie pozwala… „

Rodzina Oberhard

Rodzina Oberhard

Ten tekst i opisane rodzinne historie tak naprawdę, powstały z ciekawości. Wcześniej, czy później każdy (no, prawie każdy) dochodzi do wniosku, że jego własne życie nie jest wyłącznie jego zasługą. Charakter każdego pokolenia, każdego nowo narodzonego dziecka, poprzez wychowanie, oraz dziedziczenie cech determinuje  przyszłość i wpływa  na podejmowane decyzje . Z perspektywy czasu, widać wyraźnie jak w powtarzającym się cyklu: narodzin, życia i zgonów wcześniejszych pokoleń kształtują się losy następnych. Warto o tym pamiętać.

Aleksander I Oberhard – 106 rocznica śmierci znanego lwowskiego aptekarza .

Aleksander i Karolina Oberhard ok 1888r.

Aleksander i Karolina Oberhard ok 1888r.

106 lat temu, 3 maja 1909 roku (niedziela – przed południem) zmarł we Lwowie Aleksander I Oberhard – magister farmacji – właściciel aptek: 'Pod Zgodą” przy ulicy Zamarstynowskiej 38 oraz  placówki przy ulicy Gródeckiej i Bema.

W poprzednich wpisach podawana została inna data śmierci -wynikało to z braku dokumentów źródłowych, a przekaz rodzinny sugerował rok 1911 czy nawet 1912. Dopiero niedawno udało odnaleźć się skany gazet z tamtego okresu a w nich informacje o śmierci aptekarza.

 

O lwowskiej rodzinie Aleksandra I Oberhard pisalismy:
TUTAJ(klik) , TUTAJ(klik), TUTAJ(klik).

Informacja o smierci Aleksandra I Oberhard

Informacja o smierci Aleksandra I Oberhard

 

Informacja o smierci Aleksandra I Oberhard

Informacja o smierci Aleksandra I Oberhard

” Aleksander I Oberhard od kilku lat chorował na cukrzycę, chorobę nieuleczalną w tamtych czasach. Dzisiaj sklasyfikowalibyśmy ją jako cukrzyca typu 2. Na przełomie XIX i XX wieku cukrzycę próbowano leczyć wyłącznie dietą. Podstawowa zasada stosowana w leczeniu zgodnie do zaleceń Apollinaire Bouchardata brzmiała: ” Jedzcie tak mało jak tylko można !”.

Fragment drzewa genealogicznego rodziny OBERHARD

Fragment drzewa genealogicznego rodziny OBERHARD

W przypadku dorosłych dieta sprowadzała się do najbardziej energetycznych produktów: alkoholu i tłuszczy, dzieciom podawano wyłącznie mięso i jarzyny. Dzisiaj wiadomo, że alkohol i tłuszcze przyspieszały postępy choroby. Dopiero w 1921 roku prof. Nicolae Paulescu opisał swoje doświadczenia z insuliną a rok później zaczęto używać jej do leczenia……”.

Jednak w roku 1909 insuliny nie było i Aleksander I Oberhard, jako medyk mógł na sobie obserwować postęp choroby, której finał znał doskonale……

 

Rodzina Oberhard Lwów XIX - XX wiek

Rodzina Oberhard Lwów XIX – XX wiek

3 maja 1909 roku Aleksander I, nie poszedł do pracy, pozostał w swoim mieszkaniu przy ul. Zamarstynowskiej 28, a czując zbliżającą się smierć, pożegnał się z rodziną i przyjaciółmi. Chwile potem zmarł. Zdarzyło to prawdopodobnie w godzinach porannych lub w południe.

 

Aleksander Oberhard we władzach aptekarskich 1907

Aleksander Oberhard we władzach aptekarskich 1907

O zdarzeniu poinformowano Galicyjskie Towarzystwo Aptekarskie. Towarzystwo zawiadomiło prasę i już w popołudniowym wydaniu galicyjskiego dziennika „Nowa
Reforma” notatka o śmierci znanego farmaceuty została wydrukowana. Dzień później, 4 maja 1909 roku w porannym wydaniu informację o śmierci Aleksandra I Oberhard podała „Gazeta Lwowska” w swoim 100-ym numerze. W domu zamieszkałym przez rodzinę Oberhard zaczeli gromadzić się ludzie. Przyszli aby złożyć rodzinie kondolencje: krewni,  przyjaciele, znajomi, a także klienci apteki „Pod Zgodą”…..

O lwowskiej rodzinie Aleksandra I Oberhard pisalismy:
TUTAJ(klik) , TUTAJ(klik), TUTAJ(klik).

Aptekarz, działacz społeczny, dobroczyńca….

Aleksander Oberhard w Kasie Chorych 1895r

Aleksander Oberhard w Kasie Chorych 1895r

W środowisku galicyjskich farmaceutów Aleksander I Oberhard był osobą znaną i poważaną.

 

„Był w w tamtych latach ikoną lwowskiego aptekarstwa, (działał w branży i organizacjach społecznych przez prawie 30 lat) , gdy przybył po studiach w Wiedniu do Lwowa z tytułem naukowym,  w mieście było tylko 6 aptek prowadzonych przez magistrów farmacji.

Z braku precyzyjnych przepisów funkcjonowało też sporo „punktów aptecznych” nielegalnych, obnośnych lub obwoźnych, sprzedających niesprawdzone leki na bazarach w całej Galicji. W 1894 roku legalnych aptek było już 13.

Dom rodziny OBERHARD Zamarstynowska 28 ( dzisiaj )

Dom rodziny OBERHARD Zamarstynowska 28 ( dzisiaj )

W 20 lat później legalnych  aptek  była blisko setka.

Zanim Aleksander I Oberhard otworzył własną: „Pod Zgodą”, przez wiele lat był kierownikiem apteki „Pod Srebrnym Orłem” której właścicielem był Zygmunt Rucker, przemysłowiec, nie posiadający wykształcenia farmaceutycznego – a więc nie mogący samodzielnie działać w tej branży….”

Zarządzanie apteką Ruckera pozwoliło Aleksandrowi nawiązać kontakty z innymi farmaceutami w Galicji, co więcej był jednym z inicjatorów powołania GALICYJSKIEGO TOWARZYSTWA APTEKARSKIEGO i jako reprezentant Lwowa uczestniczył w I ZJEŹDZIE założycielskim tej organizacji w 1897 roku.

Lwow Zamarstynowska 38 - dzisiaj Tu mieściła się apteka Pod Zgodą

Lwow Zamarstynowska 38 – dzisiaj Tu mieściła się apteka Pod Zgodą

Przez wiele lat pełnił funkcję zastępcy przewodniczącego. Powołanie Towarzystwa Aptekarskiego, podniosło rangę polityczną galicyjskich farmaceutów , a składane przez nich wnioski  uporządkowały rynek aptekarski, poprzez stworzenie szeregu praw, co pozwoliło usunąć z zawodu , hochsztaplerów oraz umożliwiło  rozwój legalnych aptek, nadzorowanych przez specjalistów.

I Zjazd Farmaceutów Galicyjskich 1897r

I Zjazd Farmaceutów Galicyjskich 1897r

Nie wszyscy wiedza że w tamtych czasach  do zakupu leku nie była wymagana recepta. Zamożni chorzy chodzili do lekarzy i otrzymywali od nich poradę i recepty, biedniejsi udawali się bezpośrednio do apteki i kupowali sugerowane przez farmaceutę lekarstwo, często identyczne z tym, przepisywanym przez lekarzy… Marka i ranga apteki ( a co za tym idzie zyski), opierały się więc na umiejętnościach i profesjonalizmie kierującego placówką farmaceuty, a reklamę zapewniali wdzięczni klienci przysyłając swoich znajomych…

W 1906 roku Aleksander I Oberhard postanawia odejść z apteki Ruckera, zamieszcza nawet ogłoszenie o pracy. To trudny okres dla wieloletniego kierownika znanej apteki, powodem są prawdopodobnie pieniądze, których Aleksander I potrzebuje na inwestowanie we własne przedsięwzięcie.

Aleksander Oberhard rezygnuje z pracy w aptece Ruckera

Aleksander Oberhard rezygnuje z pracy w aptece Ruckera

Dorastające dzieci i być może nieuleczalna choroba , utwierdzają Aleksandra I Oberhard w przekonaniu, że  jako wykształcony i znany działacz lwowskiej farmacji (Galicyjskie Towarzystwo Aptekarskie, Kasa Chorych, członek honorowy i sponsor szeregu społecznych organizacji ) może i powinien założyć własną aptekę.

Określenie „Pod Zgodą” wpisuje się w lwowską tradycję nadawania aptekom nazw związanych z symbolami narodowościowymi („apteka pod węgierską koroną”, apteka pod srebrnym orłem” etc.) lub społecznymi. „Pod Zgodą” ma symbolizować jedność wielonarodowościowej grupy jaką stanowili mieszkańcy Lwowa. Lokalizacja apteki znajdowała się na styku dzielnic zamieszkałych przez Polaków, Ormian, Rosjan i Żydów. Uroczyste otwarcie ma miejsce 22 października 1908 roku w obecności prezydenta Lwowa. Aleksander I przekazuje na cele dobroczynne 100 koron. To była duża suma (koszt budowy budynku i wyposażenia Opery Lwowskiej wyniósł parę lat wcześniej 1.500.000 koron) i nie jedyna.

Szkoła im T. Czackiego Lwów ok 1900 roku

Szkoła im T. Czackiego Lwów ok 1900 roku

Warto wspomnieć w tym miejscu, o Karolinie Oberhard  ( wykształconej i wyemancypowanej kobiecie)  – wieloletniej dyrektorce szkoły żeńskiej im. T. Czackiego. Podczas, gdy lwowski aptekarz tworzył historię galicyjskiej farmacji, jego żona kontynuowała karierę w edukacji. Zamiast typowej dla kobiet w tamtych czasach roli „kury domowej” wybrała pracę, przechodząc cała drogę zawodową od młodszej nauczycielki do dyrektorki.  Była w swojej

Izydor z siastra Irena ok 1903r

Izydor z siostra Irena ok 1903r

profesji równie znana jak jej mąż  w swojej!.  Opisalismy to [ TUTAJ] klik. Obraz uzupełniała dwójka udanych dzieci: Izydor (student farmacji Uniwersytetu Lwowskiego) i piękna Irena, obiekt westchnień niejednego młodzieńca…

 

Wracając do Aleksandra I Oberhard …..

INFO: Przez krótki czas Aleksander I Oberhard był właścicielem 2 aptek. Oprócz tej znanej „Pod Zgodą” przy ul. Zamarstynowskiej 38, otworzył jeszcze jedną na ul. Gródeckiej (przy Bema). Druga placówka, mieszcząca się w okolicy koszar, miała obsługiwać głownie wojskowych. O ile plan utworzenia apteki ” Pod Zgodą ” przy Zamarstynowskiej był ekonomicznych sukcesem, o tyle placówka nastawiona na obsługę wojska nigdy nie spełniła swoich założeń. Nie wiadomo też jak długo działała apteka na ulicy Gródeckiej Choroba i śmierć aptekarza przekreśliły plany znanego we Lwowie farmaceuty.  

Ogłoszenie w Gazecie Lwowskiej 1907 rok

Ogłoszenie w Gazecie Lwowskiej 1907 rok

Otwarcie Apteki POD ZGODA 1908 rok. Lwow

Otwarcie Apteki POD ZGODA 1908 rok. Lwow

 

 

Nieduża (pod względem powierzchni) apteka przy Zamarstynowskiej 38 stała się szybko znana i generowała duże zyski. Wynikało to z faktu, że prowadził ja osobiście wykształcony chemik, z prawem do samodzielnego produkowania leków, a nabyte przez lata doświadczenie sprawiało, że wykonywane lekarstwa pomagały w chorobach. Apteka nie przyjmowała do dystrybucji „podejrzanych” produktów, a w prasowych ogłoszeniach reklamowych hurtowni pisano: „… do nabycia w aptece Oberharda i innych najlepszych składach”.

Recepta zrealizowana w aptece Pod Zgodą

Recepta zrealizowana w aptece Pod Zgodą

 

Swoistym fenomenem było to, że pod kierunkiem Aleksandra I Oberhard otwarta 22 października 1908 roku apteka „Pod Zgodą” funkcjonowała do 1914 roku. Po śmierci Aleksandra ( niecałe 7 miesięcy po otwarciu), prowadził ją jego syn Izydor (zmienił kierunek swoich studiów na Uniwersytecie Lwowskim z inżynierskiego na farmację – prawdopodobnie za namową chorującego na cukrzyce Ojca) , a w 1914 roku dzierżawił Henryk Wohl. Przez wszystkie te lata, przynosiła wystarczający dochód, aby zapewnić przyzwoitą egzystencję całej rodzinie Oberhard.

Apteki Aleksandra Oberhard (stara mapa Lwowa)

Apteki Aleksandra Oberhard (stara mapa Lwowa)

Zarówno z punktu widzenia genealogii rodzinnej, jak i historii lwowskiej farmacji, śmierć cenionego aptekarza i działacza społecznego zamyka pewna epokę. Chociaż do wybuchu I Wojny Światowej pozostały 4 lata, nadchodząca katastrofa jest widoczna zarówno w naszej historii rodzinnej, jak i w życiu mieszkańców Lwowa. Narastają napięcia społeczne, W czerwcu 1908 roku utworzono tajny Związek Walki Czynnej, oraz legalny Związek Strzelecki we Lwowie (do którego wstąpił przyszły legionista i bohater bitwy pod Marcinkowicami: Izydor Oberhard syn Aleksandra I).

Aleksander Oberhard 1857 - 1909

Aleksander Oberhard 1857 – 1909

Spokojne i dostanie życie lwowskiej rodziny Oberhard powoli odeszło w przeszłość. Wyjazd Karoliny Oberhard do Wiednia zakończył  naszą lwowską historię.

 

Karolina OBERHARD – nauczycielka i dyrektorka szkoły żeńskiej im. T. Czackiego we Lwowie. XIX-XX wiek.

O Karolinie Luizie OBERHARD można przeczytać (tutaj), ( tutaj), (tutaj), ( tutaj)

KrolinaLuizaOberhard

Krolina Luiza Oberhard (Finkelstein) 1856 – 1915

Przypomnijmy: córka zamożnego kupca Gustawa Finkelstein von i Fanny ( z domu Weinreb), urodziła się w 1856 roku w Jassach ( dzisiejsza Rumunia ), gdzie w połowie XIX wieku Gustaw prowadził swoje rozległe interesy handlowe. W latach 60-ych XIX wieku rodzina przeniosła się do Wiednia, tam łatwiej było wykształcić córki, nie mówiąc o wydaniu ich za mąż….
To właśnie w Wiedniu, w czasie swoich studiów na wydziale farmacji, Aleksander I OBERHARD poznał swoją przyszła żonę, o czym pisaliśmy (tutaj).
Ok. 1873 – 1877  roku, rodzina Finkelstein przeprowadziła się do Lwowa – skąd, ze względu na położenie geograficzne miasta łatwiej było Gustawowi kierować handlem i dystrybucją towarów, min. sprowadzaną z Arabii kawą, sprzedawaną w Austrii i Niemczech.

Szkoła im T. Czackiego Lwów ok 1900 roku

Szkoła im T. Czackiego Lwów ok 1900 roku

Prawdopodobnie to podróże i możliwość obejrzenia świata wyrobiły w córkach zamiłowanie do nauki, gdyż dwie z nich (Zofia i Karolina) zdecydowały się na karierę nauczycielek w szkołach państwowych, co w tamtych latach wymagało otrzymania specjalnych licencji od władz Lwowa.

Pamiętajmy, że druga połowa XIX wieku to tzw. epoka wiktoriańska, gdzie rola i prawa kobiet (a właściwie ich brak) były ściśle określone, a podział żeńskiej części społeczeństwa był prosty: albo kobieta anioł, albo kobieta upadła…. . Bycie nauczycielką w państwowej szkole wymagało oprócz wiedzy, nieskalanej opinii moralnej, oraz pogodzenia roli matki i żony z pracą zawodową.

Dawny budynek żeńskiej szkoły im. Tadeusza Czackiego - mapa google 2014

Dawny budynek żeńskiej szkoły im. Tadeusza Czackiego – mapa google 2014

Również  sama kariera  kobiet przebiegała wolniej, niż w przypadku mężczyzn nie wspominając o różnicy w wynagrodzeniu.

Jednak potencjalne trudności nie odstraszyły córek Gustawa Finkelsteina, bo w 1876 w oficjalnym spisie pracowników państwowych Lwowa (Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim) pojawia się Zofia Finkelstein (siostra Karoliny), jako nauczycielka młodsza.

 Dzięki owym spisom: Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim, wydawanym co rok, można prześledzić karierę Karoliny OBERHARD, (do momentu ślubu w 1886 roku występuje pod panieńskim nazwiskiem Finkelstein).

 

Miejsce zamieszkania rodziny OBERHARD i lokalizacja szkoły T. Czackiego. Mapa z 1882 roku. Lwów

Miejsce zamieszkania rodziny OBERHARD i lokalizacja szkoły T. Czackiego. Mapa z 1882 roku. Lwów

To wielki sukces zawodowy i prywatny Karoliny OBERHARD.  Przez 12 lat (od roku 1902) pełniła funkcję dyrektorki szkoły żeńskiej im. T. Czackiego we Lwowie (przed nią prowadziły szkolę Maria Bąkowska i Maria Skrzyńska). Przeszła cała drogę awansu obowiązującego w XIX-o wiecznej oświacie: od praktykantki do dyrektorki szkoły. Jednocześnie stworzyła wspaniały dom rodzinny, urodziła, wychowała i wykształciła dwójkę dzieci. Jesteśmy z Ciebie dumni ! !.

Zamieszczony fragment starej mapy Lwowa z 1882 roku lokalizuje adresy zamieszkania rodziny Oberhard jak i szkoły.

  • W roku 1879, powołano żeńską szkołę im. Tadeusza Czackiego i wtedy prawdopodobnie, Karolina Finkelstein, jako praktykantka została w niej zatrudniona.
  • Tadeusz Czacki - patron szkoły we Lwowie

    Tadeusz Czacki – patron szkoły we Lwowie

    W roku 1880 figuruje już jako „nauczycielka młodsza” pod panieńskim nazwiskiem Finkelstein.

  • W roku 1886 (a więc po ślubie) ma tytuł „nauczycielki starszej” i występuje jako Karolina Oberhardowa.
  • W roku 1889 wymieniona jest już jako „nauczycielka rzeczowa”. Szkoła rozrasta się i otrzymuje (mimo że stworzona została jako 6-o letnia) prawo do prowadzenia klas VII i VIII. Także liczba nauczycieli oscyluje w liczbie ok 20 osób.
  • W roku 1902 Karolina OBERHARD (Oberhardowa) jest  dyrektorką szkoły żeńskiej im. T. Czackiego we Lwowie.
  • Izydor z siostra Irena (ok 1903 r)

    Izydor z siostra Irena (ok 1903 r)

    W roku 1910 – zostaje powołana do komisji egzaminacyjnych dla szkół ludowych.

  • W roku 1914 – ( I Wojna Światowa) szkoła zostaje zamknięta, a Karolina Oberhard wyjeżdża pociągiem ewakuacyjnym do Wiednia.

Swoją prace (a właściwie powołanie) Karolina Oberhard traktowała bardzo poważnie, była animatorką wielu projektów dotyczących szkolnictwa, uczestniczyła w spotkaniach i dyskusjach, a prowadzona przez nią szkoła należała do najlepszych we Lwowie na początku XX wieku. (wycinki prasowe na dole artykułu).

Reforma nauczania 1905 - Karolina Oberhard

Reforma nauczania 1905 – Karolina Oberhard

Wnikliwy czytelnik, zainteresowany współczesną tematyka oświatową, zauważy zadziwiające zbieżności w dyskusjach o wychowaniu młodzieży,  prowadzonych  ponad 100 lat temu i obecnie (!).

Karolina Oberhard, z zawodowego punktu widzenia osiągnęła wszystko, co w zdominowanym przez mężczyzn świecie przełomu wieków, kobieta mogła w szkolnictwie osiągnąć. Wyższe miejsca w edukacji zarezerwowane były dla męskiej części społeczeństwa, lub okazjonalnie dla żon bogatych inwestorów, które pełniły honorowe funkcje, praktycznie bez wpływu na merytoryczny sens nauczania w szkołach.

Akt ślubu Aleksandra i Karoliny Oberhard (source)

Akt ślubu Aleksandra i Karoliny Oberhard (source)

Nasz prawdziwy podziw, budzi  fakt połączenia ról matki i żony z pracą zawodową.

To nie były czasy socjalnych ulg i urlopów macierzyńskich, czy zwolnień lekarskich. Wychowując w tamtych czasach dzieci i prowadząc gospodarstwo domowe, kobieta nie mogła liczyć na pomoc męża – który nijako z definicji był głową domu i sam oczekiwał obsługi, wygody i perfekcji, bo dbająca (i zadbana żona) określała jego pozycje towarzyską….

Grób Karoliny OBERHARD na cmentarzu w Wiedniu.

Grób Karoliny OBERHARD na cmentarzu w Wiedniu.

W 1912 roku umarł mąż Karoliny: Aleksander I Oberhard. To wielki cios, tym bardziej, że nadchodzą złe czasy. Świat szykuje się do wojny. Syn Izydor Gustaw, zauroczony wizjami socjalistów ma coraz mniej czasu, aby prowadzić aptekę po ojcu (apteka zostaje więc wydzierżawiona).

Rok 1914 jest prawdziwym koszmarem,  dla chorej na serce Karoliny. Izydor zostaje wcielony do armii austriackiej, skąd (o czym matka  jeszcze nie wie) ucieka aby dołączyć do Legionów Piłsudskiego. Córka Irena w przeddzień wojny wychodzi za oficera Arnolda Felickiego (Feld)  i nie ma z matką żadnego kontaktu. Karolina nigdy już nie zobaczy swojego syna, a z córką spotka się krótko przed śmiercią w rodzinnym domu odziedziczonym po matce,  w Wiedniu.

Wieden kamienica.. Ostatnie miejsce pobytu Karoliny Oberhard. Zdjecie wspolczesne.

Wieden kamienica.. Ostatnie miejsce pobytu Karoliny Oberhard. Zdjecie wspolczesne.

… Po przybyciu do Wiednia, Karolina poświęca cały czas na poszukiwaniu informacji o dzieciach. Na 2 miesiące przed śmiercią Karoliny przyjeżdża Irena i przywozi wiadomość o bitwie pod Marcinkowicami oraz o dostaniu się Izydora do niewoli rosyjskiej , (walczył w I Brygadzie Piłsudskiego). Irena jest w ciąży a poród planowany jest na styczeń 1916 roku. To dobra wiadomość dla Karoliny, która cieszy się na myśl, że zostanie babcią, ale jednocześnie zamartwia  losem Izydora. Choroba serca jest jednak nieubłagana, a w Wiedniu ze względu na wojnę brakuje lekarstw… Karolina umiera 9 sierpnia 1915 roku w wieku 59 lat. Skromny pogrzeb odbywa się na tym samym cmentarzu w Wiedniu, gdzie spoczywa jej matka Fanny Finkelstein (zm. 6.XII.1908 r) ….

Aleksander i Karolina Oberhard ok 1888r.

Aleksander i Karolina Oberhard ok 1888r.

Poniżej skany stron z kolejnych wydań publikacji Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim. Informacje umieszczone są chronologicznie – widać zarówno stopnie kariery zawodowej Karoliny OBERHARD jak i osobiste wydarzenia ( zmiana nazwiska z panieńskiego Finkelstein na Oberhard – ślub w 1886 roku z Aleksandrem I Oberhard).

Budynek  szkoły żeńskiej im. T. Czackiego we Lwowie projektu A. Kamieniobrodzkiego mieścił się od 1881 roku przy dawnej ulicy Alembeków 11  (obecnie Tamańska). Poprzednio ta sama szkoła zlokalizowana była przy pl. Gołuchowskiego.  

 

Dziennik urzedowy z 1915 roku Karolina OBERHARD

Dziennik urzedowy z 1915 roku Karolina OBERHARD

Dzisiaj w budynku przy obecnej Tasmańskiej 11 mieści się lwowskie Liceum Technologiczne.

Postscriptum:  Przysłowiowo ociężała machina urzędowa CK (cesarsko-królewska)  Austro-Węgier – w tym przypadku CK rady Szkolnej Galicji wydała w 1915 roku szereg rozporządzeń  (w formie dziennika urzędowego) skierowanych do dyrektorów placówek oświatowych na terenie Galicji. W spisie rozdzielnika figuruje także nieżyjąca Karolina OBERHARD – ostatnia, wieloletnia dyrektorka  szkoły żeńskiej im. T. Czackiego we Lwowie

Lwowskie apteki Aleksandra OBERHARD XIX – XX wiek

„Druga połowa XIX wieku. Okres fascynacji nauką i wiara, że jest ona panaceum  na wszystkie bolączki ludzkości. Kilkanascie lat temu wynaleziono rower, maszynę do szycia, znaczki pocztowe, rewolwer i telegraf, zapałki, fotografie, strzykawki i igły lekarskie. Tysiące nowych wynalazków jest właśnie opracowywanych:
samochód, nitrogliceryna, telefon, czy fonograf…. Wkrótce wszyscy zaczną korzystać z kinematografu i radia, a życie zacznie ratować aspiryna…”

APTEKA POD ZGODA Lwow Zamarstynowska 38 - dzisiaj

APTEKA POD ZGODA Lwow Zamarstynowska 38 – dzisiaj

Lwów, był wówczas miastem szczególnym, siedliskiem wielu narodowości i idei, ale i miejscem, gdzie emocje zwiazane z historią tego rejonu, oraz podziały na
biednych i bogatych tworzyły swoistą beczkę prochu. Był tez dynamicznie rozwijajacym się ośrodkiem wiedzy ( Uniwerytet Lwowski ) i kultury ( Teatr Miejski ). Ze względu na swoje położenie geograficzne, był swoistym barometrem na wszelkie nowe idee: polityczne, technologiczne i obyczajowe.
Lukrowany, sentymentalny opis Lwowa z okresu międzywojennego powstał później i nijak się miał do XIX – o wiecznego miasta w którym żyła rodzina Oberhard.

Aleksander i Krolina Oberhard ( Finkelstein von ) ok 1875 r

Aleksander i Krolina Oberhard ( Finkelstein von ) ok 1875

Urodzony we Lwowie w 1857 Aleksander I Oberhard pochodził zamożnej rodziny i prawdopodobnie dzieciństwo spedził w rodzinnym mieście. Rodzice, zadbali o
ogólne, staranne wykształcenie swojego jedynaka. Dość szybko dostrzegli muzyczne zdolności Aleksandra i jego zamiłowanie do gry na skrzypcach, zatrudniając Nalepszych nauczycieli muzyki. Jako dwudziestoletni młodzieniec wysłany został do Wiednia, gdzie rozpoczął i ukonczył studia w dziedzinie farmacji, otrzymując tytuł magistra. Tam też poznał swoja przyszłą żonę, Karolinę Finkelstein, córkę Gustawa i Fany. Pobrali sie prawdopodobnie na początku lat osiemdziesiątych XIX wieku.

” Były dwie drogi na otrzymanie uprawnień aptekarza w tamtym czasie.

Dom rodziny OBERHARD Zamarstynowska 28 ( dzisiaj )

Dom rodziny OBERHARD Zamarstynowska 28 ( dzisiaj )

Jedna polegała na kilkuletnim terminowaniu w aptece przez absolwenta szkoły (
odpowiednika dzisiejszej szkoły średniej ) i egzaminie przed „Gremium Aptekarskim Obwodowym” (Ignacy Łukasiewicz tak własnie został aptekarzem). Pozwalało to na samodzielną pracę w aptece z pewnymi ograniczeniam ( nie wolno było samemu tworzyć nowych leków ). Drugim sposobem było skończenie studiów na wydziale farmacjii i otrzymanie tytułu magistra farmacji. Ta opcja wymagała dużego wysiłku, zdolności, a przede wszystkim pieniędzy – stąd niewielka liczba magistrów farmacjii we Lwowie.”

Gazeta Lwowska 1907. Apteki Aleksandra Oberhard

Gazeta Lwowska 1907. Apteki Aleksandra Oberhard

Aleksander I Oberhard i jego żona Karolina osiedli we Lwowie. Byli młodzi, piękni, wykształceni i jak na tamte czasy zamożni. Tytuł magistar farmacji ( na ok 100.000 mieszkanców Lwowa posiadało go wtedy może kilkudziesieciu ) pozwalał Aleksandrowi I wybierac wśród najlepszych posad.
Aleksander rozpoczął pracę w aptece „Pod Srebrnym Orłem” której właścicielem był Zygmunt Rucker ( farmeceuta i przemysłowiec ), gdzie po kilku latach pełnił funkcję kierownika. Oberhardowie posiadali kilka nieruchomości wniesione do wspólnego majatku przez Karolinę, która z kolei odnalazła swoje posłannictwo w
nauczaniu szkolnym. Uzdolniony muzycznie Aleksander I grywał zawodowo na skrzypcach w orkiestrach symfonicznych. Gdy urodziły się dzieci ( Izydor: 1888 i Irena: 1893 ),

Aleksander Oberhard we władzach aptekarskich 1907

Aleksander Oberhard we władzach aptekarskich 1907

Oberhardowie stanowili zamożną, mieszczańską rodzinę, aktywnie uczestniczącą w zyciu społecznym Lwowa i o której wspominano w Gazecie Lwowskiej przy  róznych okazjach.

Wielokrotnie wymieniano ich jako bezinteresownych filantropów. Aleksander uczestniczył też we władzach szeregu organizacji aptekarskich i kasy chorych.
Należy sądzić, że to własnie wspólna pasja do nauki i wiedzy, a także poczucie misji pomagania innym u Karoliny i Aleksandra była ważnym spoiwem ich małżeństwa. Obydwoje dbali o to, aby ich dzieci
zostały starannie wykształcone. Izydor, podobnie jak jego ojciec był doskonałym skrzypkiem i biegle władał obcymi językami.
Byli awangardą rozwijającej się wówczas klasy średniej, Swoją pozycję zawdzięczali pracy i wykształceniu, oraz przestrzeganiu moralnych zasad, co nie było łatwe w tak zróżnicowanym socjalnie i narodowościowo Lwowie.

Apteki Aleksandra Oberhard (stara mapa Lwowa)

Apteki Aleksandra Oberhard (stara mapa Lwowa)

W 1907 roku, Aleksander postanowił założyć DWIE apteki. Jedną główną, położoną w doskonałej lokalizacji przy ul Zamarstynowskiej 38 i drugą ( prawdopodobnie jako
filę ) przy skrzyżowaniu ul Gródeckiej i Bema ( obie ulice już nie istnieją ). Filia w założenie – mieszcząca się w okolicy koszar wojska – miała obsługiwać głownie
wojskowych. O ile plan utworzenia apteki ” Pod Zgodą ” przy Zamastynowskie był ekonomicznych sukcesem, o tyle placówka nastawiona na obsluge wojska
rozczarowała. Po prostu wojskowi nie mieli pieniędzy, tracąc otrzymany żołd na rozrywki.

Karolina Oberhard lista uchodzcow ze Lwowa 1914

Karolina Oberhard lista uchodzcow ze Lwowa 1914

W 1911 roku, Aleksander zaczyna mieć problemy ze zdrowiem. Ma 54 lata. Choruje na cukrzycę, a to oznacza wyrok śmierci. Insulina zostanie odkryta dopiero w 1922 roku. On, znany filantrop i aptekarz, który przez całe życie pomagał innym wie że wkrótce odejdzie. Izydor pomaga ojcu w pracy, ale apteka stworzona  przez Aleksandra wymaga cięzkiej pracy i twórczej pasji, a Izydor ma inne, ważniejsze sprawy na głowie, takie jak „ratowanie świata”.
Apteka „Pod Zgodą „ była jedną z bardziej znanych we Lwowie i funkcjonowała jeszcze krótko po śmierci Aleksandra I, prowadził ją jego syn Izydor. Później,
prawdopodobnie pod koniec 1912 roku została sprzedana. Izydor, całkowicie pochłonięty ideami  społecznymi kończy ze spokojnym , mieszczańskim życiem i wyrusza walczyć w polskim wojsku.

Irene Oberhard wraz z bratem Izydorem - ok. roku 1903. Lwow.

Irene Oberhard wraz z bratem Izydorem – ok. roku 1903. Lwow.

” Trudno oceniać powody, dla których Izydor Gustaw Oberhard – wykształcony i zdolny 24 -o latek z mieszczucha przeistoczył sie w wojownika. Czy zachłysnął sie lewackimi rewolucyjnymi ideami mającej nadejść rewolucji, czy dał się uwieść socjalistycznym opowieścim Daszyńskiego i jego partii PPSD wspólpracującej z władzami Austrii ( zaborcą ), czy po prostu zaszumiała mu w głowie myśl o romantycznej przygodzie. Faktem jest, że zlikwidowanie rodzinnej apteki stało sie początkiem końca lwowskiej historii rodziny Oberhard. „

Rodzina rozpada się, a schorowana Karolina wyjeżdża ze Lwowa do odziedziczonego po swojej matce mieszkania w Wiedniu. Jej córka Irena Oberhard, z niewiadomych powodów i w niejasnych okolicznościach pod przybranym nazwiskiem, potajemnie bierze ślub z Arnoldem Felickim ( Feld ) .

Wieden kamienica.. Ostatnie miejsce pobytu Karoliny Oberhard. Zdjecie wspolczesne.

Wieden kamienica.. Ostatnie miejsce pobytu Karoliny Oberhard. Zdjecie wspolczesne.

Kilka miesięcy później, po tych wydarzeniach rozpoczyna się I Wojna Światowa.

Karolina Oberhard spędza ostatni rok życia w swoim mieszkaniu, w Wiedniu pod adresem Wollzeile 31. Przed samą smiercią, odwiedza ją córka Irena, będaca w  ciąży. Przebywa z matką prawdopodobnie do samej śmierci ( 9 sierpnia 1915r ). Uczestniczy w pogrzebie.

Pozostaje w Wiedniu aż do końca wojny, później wraca do Lwowa. Lecz jest to już inny świat i całkiem inne rodzinne historie, toczące się oddzielnie i oddalone od siebie o tysiące kilometrów.

 

Lwów, Zamarstynowska 38, Apteka POD ZGODĄ – Aleksander Oberhard 1857 – 1912

Aleksander Oberhard – magister farmacji, własciciel apteki POD ZGODĄ we Lwowie przy ul. Zamarstynowskiej 38. Otwarciu w 1908 roku towarzyszło uroczyste przekazanie 100 koron dla biednych na ręce prezydenta miasta Lwowa.

Otwarcie Apteki POD ZGODA 1908 rok. Lwow

Otwarcie Apteki POD ZGODA 1908 rok. Lwow

Aleksander Oberhard 1857 - 1912

Aleksander Oberhard 1857 – 1912

 

 

 

 

 

 

Ojciec IZYDORA i IRENY mąż KAROLINY.  Szanowany obywatel, filantrop , patriota, który przekazał 9800 koron na budowę fundamentów pod pomnikiem Adama Mickiewicza we Lwowie. Właściciel realny kamienicy przy Pl. Strzeleckim 3, a następnie przy ul. Zamarstynowskiej 28 we Lwowie. Uzdolniony muzycznie skrzypek koncertujący w Operze lwowskiej. Ale przede wszystkim był  aptekarzem, magistrem farmacji,  jednym z kilkunastu jacy działali w tamtym czasie we Lwowie.

Jako jeden z niewielu lwowskich mieszkańców miał telefon !  o numerze: 1176.

Potwierdza to spis abonentów miasta Lwowa z 1912 roku:

Spis abonentów miasta LWOWA – Apteka POD ZGODA

 

 

Jako lwowski farmaceuta był mocno zaangażowany w działalność społeczną, pełniąc różne funkcje we władzach organizacji aptekarskich Galicji.

Aleksander Oberhard we wladzach organizacji aptekarskich Galicji

Aleksander Oberhard we wladzach organizacji aptekarskich Galicji

W dokumentach rodzinnych zachowała się  RECEPTA wystawiona do REALIZACJI przez aptekarza Aleksandra Oberhard w aptece POD ZGODĄ.

…..Należy wyjasnić, żę na przełomie XIX i XX wieku apteki funkcjonowały całkiem inaczej niż dzisiaj. 90% leków było wyrabianych na miejscu, przez farmaceutów, których wiedza w zakresie chemii była ogromna . Wiekszość sprzedawanych produktów wykonywana była w oparciu o składy podawane przez lekarzy, lub stanowiły autorskie dzieło danej apteki. Bez problemu można było zamówić kolorowy atrament, płyn usuwający plamy, czy nalewkę na spirytusie. Czytając gazety z tamtych lat znajdujemy ogłoszenia o „rewelacyjnych maściach na odciski” wymyślonych przez konkretnego farmaceutę prowadzącego taką a taka aptekę.  Słynny Ignacy Łukasiewicz, który jako pierwszy otrzymał naftę metodą destylacji w 1853 roku był aptekarzem, a badania prowadził w lwowskiej aptece Mikolascha….

Recepta Apteka Pod Zgoda - Aleksander Oberhard

Recepta Apteka Pod Zgoda – Aleksander Oberhard