Archiwa tagu: Lenin

Cezary Kałusowski – Восточная Заря No 12, 16.01.1910 – Epitafium

Opublikowany przez
Cezary Kałusowski ok 1909 roku.

Cezary Kałusowski ok 1909 roku.

27 grudnia 1909 roku, w swoim domu, w wieku 73 lat zmarł Cezary Kałusowski (Цезарий Игнатьевич Калусовский) – aptekarz, powstaniec 1863 roku, mieszkaniec Irkucka. Pochowany został na nieistniejącym dzisiaj cmentarzu Jerozolimskim w Irkucku. Historię jego życia można znaleźć  ( tutaj), ( tutaj), (tutaj), ( tutaj), ( tutaj), ( tutaj), ( tutaj), (tutaj) .

 

 

Cezary Kałusowski był osobą znaną i poważaną, czego dowodem było zdarzenie, opisane w miejscowej gazecie “Восточная Заря” ( “Wschodni Świt” = “Eastern Dawn”) w 3 tygodnie po śmierci znanego aptekarza (klik).

Zesłańcy 1863. Zdjęcie z roku 1900 Irkuck

Zesłańcy 1863. Zdjęcie z roku 1900 Irkuck

Było to spotkanie z udziałem lekarzy Syberii Wschodniej, a odbyło się 14 stycznia 1910 roku. Doktor Bergman, otwierając zebranie, przypomniał szczegółowy życiorys Cezarego Kałusowskiego, a przede wszystkim okres zesłania, zarówno w kontekście jego walki z caratem jak i kariery aptekarza, od bazarowego stoiska z lekami, do Apteki Miejskiej.. Po wygłoszonym przez dr. Bergmana przemówieniu, zebrani na sali lekarze wstali i uczcili minutą ciszy pamięć zmarłego farmaceuty.

Data śmierci Cezarego Kałusowskiego pokrywa sie także z końcem pewnej epoki w historii Rosji i polskich zesłańców 1863 roku.

Spotkanie 1910 poświęcone C. Kałusowskiemu

Spotkanie 1910 poświęcone C. Kałusowskiemu

“Od końca XIX wieku świat szykuje się do I Wojny Światowej, a powstała Socjaldemokratyczna Partia Robotnicza Rosji (SDPRR)(1898) rośnie w siłę i gdy w 1902 roku Lenin dokonuje rozłamu SDPRR nic nie jest w stanie zatrzymać nadchodzącej rewolucji bolszewików.
Uporządkowany mieszczański świat w którym żył Cezary Kałusowski z rodziną, odchodzi w niebyt. Towarzysze walki powstańczej to dzisiaj schorowani starcy, a ideały młodości: zapomniane i nieaktualne. I to co najgorsze: nadchodzące czasy okażą się najokrutniejsze nie tylko dla świata, ale  także ( a może przede wszystkim) dla poszczególnych członków rodziny Oberhard. Syn Cezarego – Aleksander Kałusowski, podobnie jak jego zięć Izydor Oberhard,  wnuk Aleksander Oberhard, oraz kilkuletnia wnuczka Irenka Oberhard staną się  ofiarami represji…”

Aleksander Kałusowski - represje

Aleksander Kałusowski – represje

Ponad 100 lat później, na Uniwersytecie Irkuckim (29.XI.2013 ) odbyło się podobne spotkanie (klik). Historia zatoczyła koło i nie ma już cara, bolszewików i zesłańców. Z tamtych mrocznych czasów pozostała pamięć o porządnych ludziach i dobrych uczynkach.

Podobnie jak w 1910 tak i w 2013 roku, Cezary Kałusowski trafił do panteonu lekarzy Syberii Wschodniej.

 

Przedstawiamy całe wydanie pisma Восточная Заря No 12, 16.01.1910. w formie PDF (klik).  Na stronie 2 jest omawiany artykuł opisujący spotkanie lekarzy Wschodniej Syberii (source).

Genealogia Oberhard Kałusowski

Genealogia Oberhard Kałusowski

Ale już sama gazeta jest niezwykle ciekawym dokumentem, pozwalającym zapoznać się z tamtą epoka i tamtym miejscem. Tekst jest w języku rosyjskim.

Ślub córki Cezarego Kałusowskiego – Klaudii,  z Izydorem Gustawem Oberhard (Исидор Александрович Обергард ) i narodziny ich syna Aleksandra II Oberhard 1 stycznia 1919 roku połączyły na wieki obie rodziny…

Izydor Oberhard w Legionach Polskich Piłsudskiego ( I Brygada )

Opublikowany przez
Marek Gałęzowski, “Na wzór Berka Joselewicza. Żołnierze i oficerowie pochodzenia żydowskiego w Legionach Polskich”. Z przedmową Richarda Pipesa. Warszawa 2010, 800 s., cena 50,00 zł
Na okładce książki zdjęcie 4 legionistów. Od lewej: Leopold Gottlieb (artysta malarz, szkicował portrety dowódców i żołnierzy), stoi Izydor Oberhard ( lekarz, farmaceuta, ale również dr filozofii ) obok niego Ignacy Schrage (żołnierz, oficer zawodowy), na dole siedzi Emanuel Buxbaum (lekarz).
W sierpniu 1914 r. wstąpił do I BrygadyLegionów Polskich Józefa Piłsudskiego ; w czasie I wojny światowej służył jako sanitariusz w 2. kompanii I baonu 1.pp I Brygady.
6 XII 1914 roku, podczas bitwy pod Marcinkowicami – jako dowódca patrolu – pozostał dobrowolnie z rannymi i dostał sie do niewoli rosyjskiej.  Za swoja odwagę, miał byc przedstawiony do odznaczenia Krzyżem Niepodległści i Virtuti Militari, ale zesłany w głąb Rosji, nigdy nie wrócił już do Polski.
Dalsze losy oddaliły Go od wojny i Legionów:
– w 1915 r. przebywa w guberni jenisejskiej , zasłynął pomagając opanować epidemię tyfusu wśród zesłańców; otrzymuje zgodę na przesiedlenie do Irkucka; pracuje w aptece polskiego zesłańca styczniowego Cezarego Kałusowskiego – info. z broszury Towarzystwa Aptekarskiego w 75 rocznicę urodzin profesora Izydora Oberhard; info o naszym pradziadku C. Kałusowskim – “Powstanie styczniowe i zesłańcy syberyjscy . Katalog fotografii ze zbiorów Muz. Hist. m.st. W-wy”, “Katalog zesłańców postyczniowych”, Instytut Historii PAN, W-wa; “Losy zesłańców postyczniowych w Imperium Rosyjskim” KUL. 2006
-1917 r. żeni się z córką ww. zesłańca Klaudią Kałusowską , aptekarką; apteka ta znacjonalizowana działała przez okres międzywojenny, a później aż do lat 80-tych był w niej dom kultury; w zachowanym pamiętniku żony info. , że władał biegle 12 językami
– 1918 r. naucza na Uniwersytecie Irkuckim – info. z artykułu Zenowiusza Ponarskiego “Postacie niepospolite. W Irkucku i wokół niego” Nowy Kurier ( czasopismo polonijne w Kanadzie) N 24/2009; autor pisze o Tadeuszu Długoszowskim czł. PPS, (po wojnie błyskotliwa kariera u boku Piłsudskiego), który tak jak Izydor Oberhard walczył w bitwie pod Marcinkowicami, że pozostawił pod opieką Izydora- profesora uniwersytetu irkuckiego swoją twórczość “papiery z Syberii”; autor ma nadzieje na odnalezienie tych materiałów. Być może Długoszowski i Oberhard znali się wcześniej z legionów właśnie, skoro tamten dał mu na przechowanie jak pisze “setki swawolnych pisemek” na temat osób spotkanych w czasie syberyjskiego zesłania.
– 1919 r. Irkuck, rodzi sie syn Aleksander
– 1923 r. rodzina przenosi się do Piotrogrodu, Izydor rozpoczyna karierę naukową w dziedzinie biochemii; pracuje w katedrze prof. Pawłowa; kariera międzynarodowa, prace naukowe tłumaczone na j. niem., ang.
– 1928 r. podróż do Polski (chyba pierwsza od 1914r.) i Niemiec; w pamiętniku żony opis tras, osób z którymi sie spotykał
– 1934 r. przenosi się do Moskwy, kariera kwitnie
– 1936 r. pierwsze aresztowanie przez NKWD, wypuszczony
– 28 września 1937 ponownie aresztowany wraz z nową żoną, ich 4-letnie dziecko trafia do domu dziecka wrogów ludu, skąd zostaje zabrana przez pierwszą żonę Klaudię Kałusowską ( obie zginą podczas ewakuacji Leningradu w 1942), syn Izydora przerywa studia medyczne i wraca do Leningradu opiekować się matką
– 17 lutego 1938 r. sąd wojskowy skazuje go na karę śmierci za szpiegostwo
– 15 marca 1938 roku . zostaje rozstrzelany za zdradę narodu radzieckiego.
– 1959 r. zrehabilitowany przez Moskiewski Sąd Wojenny– dokumenty w archiwum rodzinnym.
” … tzw. Wielki Terror w ZSRR po zabójstwie Kirowa, a de facto po próbie usunięcia Stalina zaowocował fala procesów i czystek we wszystkich środowiskach – w tym naukowych. Pragraf 58 – opracowany przez samego Lenina – pozwalał na eleiminowanie niewygodnych obywateli pod byle pretekstem. Wystarczyło, że aresztowany – za iluzoryczna obietnicę złagodzenia kary wskazał dowolna osobę  – i to był wystarczajacy powód aresztowania, czy skazania na obóz, smierć, albo wieloletnie więzienie.   Izydor Oberhard – znany już wówczas naukowiec z dziedziny biochemii ( jego prace są w bibliografiach wielu wspólczesnych badaczy ) został po raz pierwszy aresztowany w 1936 roku. “Ktoś” doniósł, że na ramie lustra wiszącego w przedpokoju znajduje się znaczek “podobny” do symbolu niemieckiej swastyki.  Izydor i Zoja zostali aresztowani, a czteroletnia Irenka przewieziona do domu dziecka dla “wrogów ludu”. Kolejne procesy w sprawie zamordowania Kirowa spowodowały nowa falę czystek i rok później Izydor został ponownie aresztowany. 15 marca 1938 roku w typowy dla NKWD sposób,  podczas prowadzenia na przesłuchanie zostaje zabity strzałem w tył głowy.”
O Izydorze Gustawie Oberhard można przeczytać  (tutaj),  (tutaj),  (tutaj),  (tutaj),  (tutaj),  (tutaj),  (tutaj),